دسته:380-400 حکمت شرح میر حبیب الله خوئی

حکمت ۴۲۰ صبحی صالح

۴۲۰- وَ رُوِیَ أَنَّهُ ( علیه ‏السلام  ) کَانَ جَالِساً فِی أَصْحَابِهِ فَمَرَّتْ بِهِمُ امْرَأَهٌ جَمِیلَهٌ فَرَمَقَهَا الْقَوْمُ بِأَبْصَارِهِمْ

فَقَالَ ( علیه ‏السلام  )إِنَّ أَبْصَارَ هَذِهِ الْفُحُولِ طَوَامِحُ وَ إِنَّ ذَلِکَ سَبَبُ هِبَابِهَا فَإِذَا نَظَرَ أَحَدُکُمْ إِلَى امْرَأَهٍ تُعْجِبُهُ فَلْیُلَامِسْ أَهْلَهُ فَإِنَّمَا هِیَ امْرَأَهٌ کَامْرَأَتِهِ

فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ الْخَوَارِجِ‏قَاتَلَهُ اللَّهُ کَافِراً مَا أَفْقَهَهُ فَوَثَبَ الْقَوْمُ لِیَقْتُلُوهُ فَقَالَ ( علیه‏السلام  )رُوَیْداً إِنَّمَا هُوَ سَبٌّ بِسَبٍّ أَوْ عَفْوٌ عَنْ ذَنْبٍ

شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

التاسعه و التسعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۹۹) و روى أنّه علیه السّلام کان جالسا فی أصحابه فمرّت بهم امرأه جمیله فرمقها القوم بأبصارهم فقال علیه السّلام: إنّ أبصار هذه الفحول طوامح و إن ذلک سبب هبابها، فإذا نظر أحدکم إلى امرأه تعجبه فلیلامس أهله فإنّما هى امرأه کامرأه. فقال رجل من الخوارج: قاتله اللَّه کافرا ما أفقهه فوثب القوم لیقتلوه فقال علیه السّلام: رویدا إنّما هو سبّ بسبّ أو عفو عن ذنب.

اللغه

(رمق) رمقا: لحظه لحظا خفیفا، أطال النظر إلیه. (الفحل): الذکر من کلّ حیوان (طموح) البصر: ارتفاعه (هب) الفحل و التیس: إذا هاج للضراب أو للفساد و الهباب صوت التیس عند هیاجه و طلبه للشاه (کافرا) مفعول فعل محذوف أى انظر کافرا، و (ما أفقهه) فعل التعجّب.

المعنى

فی کلامه علیه السّلام هذا موارد للبحث و التأمّل:

۱-  الظاهر أنّ هذه المرأه الجمیله کانت سافره، فتوجّه أنظار أصحابه إلیها.

۲-  کیف رمق أصحابه علیه السّلام امرأه مارّه علیهم بحضرته إلى أن هاجوا و استحقّوا هذه المعالجه و کیف لم یتعرّض علیه السّلام لنهى هذه المرأه و نهى أصحابه عن النظر إلیها

۳-  بیّن علیه السّلام أنّ تأثیر جاذبه المرأه أمر طبیعی ناش عن الشهوه الجنسیّه فقط فالعشق و الحبّ بالمرأه الجمیله هیاج و هباب شهوانی، و علاجه دفع هذه الشهوه على الوجه المحلّل.

۴-  سماعه تکفیر الخارجى إیّاه على محضر أصحابه و نهیهم عن قتله مع أنه إمام و سبّ الامام کفر و ارتداد موجب للقتل، و هو حدّ لا یقبل العفو، و یمکن الجواب عنه بأنّ الخوارج اعتقد و اکفره و خروجه عن الامامه فلا یتوجّه إلیهم الحدّ من جهه الشّبهه و الحدود تدرأ بالشّبهات فیبقى حقّه الخصوصی فقال علیه السّلام: إنه سبّ و یقاصّ بالسّبّ لا بالقتل، أو یعفا عن ذنبه رأسا، فحاله کحال من اعتقد الامام عدوّه جهلا فسبّه فانه لا یتوجّه إلیه الحدّ.

۵-  هذه القضیه کانت بعد فتنه الخوارج و عقیب قضیّه الحکمین فی صفّین و کانت فی أیام حکومته، فتدلّ على عظیم ما أعطاه علیه السّلام من الحریّه للناس فی حکومته، سواء الأحباب و الأعداء، و هو من خواصّه الخارقه للعاده فی الحکومات حیث بلغ إلى حدّ مواجهه الحاکم فی محضر أصحابه بهذا الکلام البالغ فی الاهانه.

الترجمه

روایت شده که على علیه السّلام در میان اصحاب خود نشسته بود، ناگهان زنى زیبا بر آنان گذر کرد و حاضران با دیدگانشان او را ورانداز کردند، آن حضرت فرمود: دیده‏هاى این مردان نر نظرباز هستند و همین مایه هیجان آنها است چون یکى از شماها بزنى که او را خوش آید بنگرد برود و با همسر خود درآمیزد همانا این هم زنى باشد چون زن خودش.

مردى از خوارج گفت: خدایش بکشد ببین عجب فقیه است این مرد کافر گوید: آن مردم از جا پریدند تا آن خارجى را بکشند آن حضرت فرمود: آرام باشید این دشنامى است ناسزا که دشنامیش سزا است، یا گذشتى از گناهش روا است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۹

  حکمت ۴۱۸ صبحی صالح

۴۱۸-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )الْحِلْمُ عَشِیرَهٌ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

السابعه و التسعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۹۷) و قال علیه السّلام: الحلم عشیره.

اللغه

(العشیره) ج: عشائر و عشیرات: القبیله، عشیره الرّجل: بنو أبیه الأدنون-  المنجد.

المعنى

جعل علیه السّلام الحلم عشیره الرّجل باعتبار أنّه یدفع سفه السّفیه کما أنّ العشیره تمنع عن الظلم و السفاهه.

الترجمه

بردباری بجای قوم و تبار است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۹

  حکمت ۴۱۶ صبحی صالح

۴۱۶-وَ قَالَ لِابْنِهِ الْحَسَنِ ( علیهماالسلام  )لَا تُخَلِّفَنَّ وَرَاءَکَ شَیْئاً مِنَ الدُّنْیَا فَإِنَّکَ تَخَلِّفُهُ لِأَحَدِ رَجُلَیْنِ

إِمَّا رَجُلٌ عَمِلَ فِیهِ بِطَاعَهِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِیتَ بِهِ وَ إِمَّا رَجُلٌ عَمِلَ فِیهِ بِمَعْصِیَهِ اللَّهِ فَشَقِیَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ فَکُنْتَ عَوْناً لَهُ عَلَى مَعْصِیَتِهِ وَ لَیْسَ أَحَدُ هَذَیْنِ حَقِیقاً أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَى نَفْسِکَ

قَالَ الرَّضِیُّ وَ یُرْوَى هَذَا الْکَلَامُ عَلَى وَجْهٍ آخَرَ وَ هُوَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّ الَّذِی فِی یَدِکَ مِنَ الدُّنْیَا قَدْ کَانَ لَهُ أَهْلٌ قَبْلَکَ وَ هُوَ صَائِرٌ إِلَى أَهْلٍ بَعْدَکَ

وَ إِنَّمَا أَنْتَ جَامِعٌ لِأَحَدِ رَجُلَیْنِ رَجُلٍ عَمِلَ فِیمَا جَمَعْتَهُ بِطَاعَهِ اللَّهِ فَسَعِدَ بِمَا شَقِیتَ بِهِ أَوْ رَجُلٍ عَمِلَ فِیهِ بِمَعْصِیَهِ اللَّهِ فَشَقِیتَ بِمَا جَمَعْتَ لَهُ وَ لَیْسَ أَحَدُ هَذَیْنِ أَهْلًا أَنْ تُؤْثِرَهُ عَلَى نَفْسِکَ وَ لَا أَنْ تَحْمِلَ لَهُ عَلَى ظَهْرِکَ فَارْجُ لِمَنْ مَضَى رَحْمَهَ اللَّهِ وَ لِمَنْ بَقِیَ رِزْقَ اللَّهِ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الخامسه و التسعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۹۵) و قال علیه السّلام لابنه الحسن علیه السّلام: [یا بنیّ‏] لا تخلّفنّ وراءک شیئا من الدّنیا، فإنّک تخلّفه لأحد رجلین: إمّا رجل عمل فیه بطاعه اللَّه فسعد بما شقیت به، و إمّا رجل عمل فیه بمعصیه اللَّه فشقى بما جمعت له، فکنت عونا له على معصیته، و لیس أحد هذین حقیقا أن تؤثره على نفسک.

المعنى

کلامه علیه السّلام هذا غایه فی ذمّ الادّخار و جمع حطام الدّنیا و تأمین المال للوراث و إن کانوا من أهل الحقّ و العباده، و ظاهر کلامه یشمل ادّخار المال و لو من الحلال لأنّ صرفه فی الطاعه و تحصیل السعاده مشروط بکونه حلالا و مباحا، و إلّا فلا یصحّ صرف الحرام فی طاعه اللَّه إلّا أن یحمل على جهل الوارث بالحال فقوله‏ (بما شقیت) ینظر إلى الشقاء فی الدّنیا الملازم لجمع المال، فانّه یحتاج إلى بذل الوسع و تحمل التعب و الاقتار فی المعیشه.

و قال ابن میثم: أى شقاء الدّنیا بجمعه، و شقاء الاخره بادّخاره مستدلا على حرمه الادّخار بقوله تعالى: «وَ الَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّهَ وَ لا یُنْفِقُونَها فِی سَبِیلِ اللَّهِ»-  إلخ-  انتهى.

و تحقیق المقام یحتاج إلى تفصیل لا یسعه هذا المختصر.

الترجمه

بفرزندش حسن علیهما السّلام فرمود: پسر جانم بجاى خود هیچ چیزى از متاع دنیا را مگذار، زیرا تو آنرا براى یکى از دو کس بجا مى‏گذارى: یا کسى که آنرا در طاعت خداوند صرف میکند و بوسیله آنچه تو بخاطرش بدبخت شدى خوشبخت مى‏شود، و یا کسى که آنرا در معصیت خدا صرف میکند و بوسیله مال تو بدبخت مى‏شود و تو یاور او شدى در گناهی که کرده، و هیچکدام از این دو سزاوار نیستند که آنها را بر خود مقدّم شماری و براى آنها ارث گزارى.

قال الرّضیّ رحمه اللَّه: و یروى هذا الکلام على وجه آخر و هو: أمّا بعد فإنّ الّذی فی یدیک [ک‏] من الدّنیا قد کان له أهل قبلک، و هو صائر إلى أهل بعدک و إنّما أنت جامع لأحد رجلین، رجل عمل فیما جمعته بطاعه اللَّه فسعد بما شقیت به، أو رجل عمل فیه بمعصیه اللَّه [فشقى‏] فشقیت بما جمعت له، و لیس أحد هذین أهلا أن تؤثره على نفسک و لا أن تحمل له على ظهرک، فارج لمن مضى رحمه اللَّه، و لمن بقى رزق اللَّه.

الترجمه

سید رضى فرماید: این کلام بعبارت دیگر هم روایت شده است:

أما بعد آنچه از دنیا که در دست تو است صاحبانى پیش از تو داشته و بدیگرانى بعد از تو منتقل مى‏ گردد، تو براى یکى از دو کس مال جمع میکنى: یکى آنکه آنرا در طاعت خدا صرف می کند و بدانچه تو بدبخت شدى خوشبخت مى‏ شود یا کسى که آنرا صرف در معصیت خدا مى ‏نماید و تو بدانچه برایش جمع کردى بدبخت مى‏ شوى، و هیچکدام از این دو اهل نیستند که تو آنها را بر خود مقدم دارى و براى آنها بارى بر دوش خود گذارى، براى هر که از دنیا رفته رحمت خدا را بخواه و براى هر کس در آن مانده است روزى مقدّر از خدا را.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۲۳

 حکمت ۴۱۳ صبحی صالح

۴۱۳-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )مَنْ صَبَرَ صَبْرَ الْأَحْرَارِ وَ إِلَّا سَلَا سُلُوَّ الْأَغْمَارِ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثالثه و التسعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۹۳) من صبر صبر الأحرار، و إلّا سلا سلوّ الأغمار. و فی خبر آخر أنّه علیه السّلام قال للأشعث بن قیس معزّیا: إن صبرت صبر الأکارم، و إلّا سلوت سلوّ البهائم.

اللغه

(سلوت) عنه سلوا من باب قعد: صبرت عنه. و دخلت فی (غمار) الناس بضمّ غین و فتحها أی فی زحمتهم و العرب تقول: دخل فی غمار الناس أى فیما یواریه و یستره منهم-  مجمع البحرین.

الاعراب

من، شرطیه و جزاؤها محذوف أی فهو، إلّا، مرکّب من إنّ و لا النافیه و الشرط محذوف إى إن لا یصبر، و جمله سلا جزاء.

المعنى

الصبر صفه نفسانیه حسنه تدعو إلى تحمّل المصیبه و البلاء بالنظر إلى أنها من اللَّه و بالنظر إلى ما یترتّب علیها من الأجر عند اللَّه فیسهل البلاء کما قال اللَّه تعالى: «وَ بَشِّرِ الصَّابِرِینَ الَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ»-  ۱۸۶-  البقره»

و هو دأب العقلاء و الأحرار، و لکن السلوّ هو انطفاء لهیب المصیبه و أثر البلاء فی القلب شیئا فشیئا بالتوجّه إلى ما یشغل عنها من الحوادث و الملاهی کما هو دأب الجهّال و البهائم فی التسلّی عن المصائب.

الترجمه

فرمود: هر کس چون آزادگان صبر کند أجر برد، و گرنه چون جاهلان تسلیت یابد در خبر دیگر است بأشعث بن قیس فرمود: اگر صبر کریمان را پیشه سازى بردى، و گرنه باید چون بهائم تسلیت یابى. 

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۸

حکمت ۴۱۲ صبحی صالح

۴۱۱-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )لَا تَجْعَلَنَّ ذَرَبَ لِسَانِکَ عَلَى مَنْ أَنْطَقَکَ وَ بَلَاغَهَ قَوْلِکَ عَلَى مَنْ سَدَّدَکَ

 شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الحادیه و التسعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۹۱) و قال علیه السّلام: لا تجعلنّ ذرب لسانک على من أنطقک و بلاغه قولک على من سدّدک.

اللغه

(ذرب) السیف صار حدیدا ماضیا، و لسان ذرب أى فصیح، و لسان ذرب أیضا فاحش-  مجمع البحرین- .

المعنى

قال ابن میثم: و هو أدب یجری مجرى المثل یضرب لمن یحصّل من إنسان علما و فائده فیستعین بها علیه-  انتهى.

أقول: الظاهر أنّ المقصود النهى عن التکلم على اللَّه و الشکوى منه بما لا ینبغی کما هو عاده الجهلاء، فانه تعالى هو الذى أنطق الانسان قال اللَّه تعالى: «وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَیْنا قالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِی أَنْطَقَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ»-  ۲۱-  السّجده».

الترجمه

فرمود: تیزى زبان را بسوى کسى که گویایت کرده مگردان، و شیوائى گفتارت را بر کسى که سخنگویت نموده ملغزان.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۴

 حکمت۴۱۰ صبحی صالح

۴۱۰-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )التُّقَى رَئِیسُ الْأَخْلَاقِ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

التسعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۹۰) و قال علیه السّلام: التّقى رئیس الأخلاق.

المعنى

التقوى ملکه الاجتناب عن الرذائل و التحلّى بالفضائل، فتأمر النفس بترک البخل و لبس الجود، و ترک الفحشاء و التزام الورع، فتکون رئیسها.

الترجمه

تقوى رئیس اخلاق است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۲۹

حکمت ۴۰۹ صبحی صالح

۴۰۹-وَ قَالَ ( علیه‏ السلام  )الْقَلْبُ مُصْحَفُ الْبَصَرِ

 شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

التاسعه و الثمانون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۸۹) و قال علیه السّلام: القلب مصحف البصر.

المعنى

البصر آله إدراک المحسوسات عن المشاهده، و قد درس الحکماء هذه الاله المصنوعه العجیبه بید القدره الالهیّه بما فیها من الطبقات السبعه و الأجهزه المختلفه الصعبه، و لکن لم یصل العلم بعد إلى فهم أنّه کیف یقع الإدراک البصرى و ینطبع ما ینقش فی عدسه العین فی النفس فیقع الادراک و الحس، فقوله علیه السّلام (القلب مصحف البصر) یحتمل وجهین:

۱-  أنّ القلب صحیفه ینتقش فیه ما یدرک بالبصر، فالادراک البصرى یقع بالقلب و البصر آله له، فکأنّ البصر قلم یرسم المحسوسات فی صحیفه القلب.

۲-  أنّ القلب یؤثر فی الادراک البصرى، فتاره یرى الحسن قبیحا، و اخرى یرى القبیح حسنا، کما حکى أنّ الناس یقولون للمجنون: إنّ لیلى لا تحظو من الحسن و الجمال ما تستحقّه هذا العشق و الوله، فیجیب: لا ترونها ببصری حتّى تدرکوا جمالها الفائق.

الترجمه

فرمود: دل صحیفه دیده است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۶

  حکمت ۴۰۸ صبحی صالح

۴۰۸-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )مَنْ صَارَعَ الْحَقَّ صَرَعَهُ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثامنه و الثمانون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۸۸) و قال علیه السّلام: من صارع الحقّ صرعه.

المعنى

قال ابن میثم: و ذلک لأنّ اللَّه سبحانه و ملائکته و کتبه و رسله و الصّالحون من عباده أعوان الحقّ و لا مقاوم لهم.

الترجمه

فرمود: هر که با حق در ستیزه شود هلاکش سازد.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۳۲

  حکمت ۴۰۷ صبحی صالح

۴۰۷-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )مَا اسْتَوْدَعَ اللَّهُ امْرَأً عَقْلًا إِلَّا اسْتَنْقَذَهُ بِهِ یَوْماً مَا

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

السابعه و الثمانون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۸۷) و قال علیه السّلام: ما استودع اللَّه امرأ عقلا إلّا استنقذه به یوما.

المعنى

العقل هو ودیعه اللَّه الکبرى فی خلقه، و سراجه الوهّاج الّذی یضی‏ء طریق الهدى لمن یرجع إلیه و یخالف الهوى، و هو وسیله النجاه و لو بعد حین.

الترجمه

فرمود: خداوند هیچ خردمندى بکسى ندهد جز این که روزى با آن وى را از هلاکت رها سازد.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۹

  حکمت ۴۰۶ صبحی صالح

۴۰۶-وَ قَالَ ( علیه‏ السلام  )مَا أَحْسَنَ تَوَاضُعَ الْأَغْنِیَاءِ لِلْفُقَرَاءِ طَلَباً لِمَا عِنْدَ اللَّهِ وَ أَحْسَنُ مِنْهُ تِیهُ الْفُقَرَاءِ عَلَى الْأَغْنِیَاءِ اتِّکَالًا عَلَى اللَّهِ

 شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

السادسه و الثمانون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۸۶) و قال علیه السّلام: ما أحسن تواضع الأغنیاء للفقراء طلبا لما عند اللَّه، و أحسن منه تیه الفقراء على الأغنیاء اتّکالا على اللَّه.

اللغه

(تاه) أی تکبّر-  مجمع البحرین.

المعنى

ینقسم البشر بالغنا و الفقر إلى طبقتین متفاوتتین متباعدتین، و من هذا الانقسام یتولّد مفاسد اجتماعیّه کثیره من الظلم و الطغیان و الکبر و العصیان، و من أهمّ مقاصد الانسانیّه و الدینیّه و خصوصا الدّین الاسلامی محو المفارقات و نفی الطبقات و سوق البشر إلى جامعه أخویّه ملؤها المواساه و المساواه، فأشار علیه السّلام إلى أنّ تواضع الغنیّ للفقیر ینزله من ترفّعه الناشى عن أثر غناه فیساوی مع الفقیر و یتحقق المساواه المطلوبه و یندفع الامتیازات المسمومه، فهو حسن جدّا، و أحسن منه ترفّع الفقیر تجاه الغنیّ باتّکاله على اللَّه فیرتفع الامتیاز و یحصل المطلوب، و لعلّ کونه أحسن باعتبار أنّ الفقراء أکثر بکثیر من الأغنیاء فترفّعهم علیهم موجب لحصول مساواه أکثر، فتدبّر.

الترجمه

فرمود: چه خوش است فروتنی توانگران در برابر بینوایان براى درک ثواب از خداى سبحان، و بهتر از آن ترفّع و مناعت فقیرانست در برابر توانگران باعتماد بر خداوند منّان.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۸

 حکمت ۴۰۵ صبحی صالح

۴۰۵-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )لِعَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ وَ قَدْ سَمِعَهُ یُرَاجِعُ الْمُغِیرَهَ بْنَ شُعْبَهَ کَلَاماً دَعْهُ یَا عَمَّارُ فَإِنَّهُ لَمْ یَأْخُذْ مِنَ الدِّینِ إِلَّا مَا قَارَبَهُ مِنَ الدُّنْیَا وَ عَلَى عَمْدٍ لَبَسَ عَلَى نَفْسِهِ لِیَجْعَلَ الشُّبُهَاتِ عَاذِراً لِسَقَطَاتِهِ

 شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الخامسه و الثمانون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۸۵) و قال علیه السّلام لعمّار بن یاسر رحمه اللَّه-  و قد سمعه یراجع المغیره بن شعبه کلاما- : دعه یا عمّار فإنّه لم یأخذ من الدّین إلّا ما قاربه من الدّنیا، و على عمد لبّس على نفسه لیجعل الشّبهات عاذرا لسقطاته.

المعنى

مغیره بن شعبه من کبار المهاجرین و أحد الدّهاه المعروفین فی الصدور الأوّلین، و یقابل عمّار بن یاسر الّذی کان من الأوتاد المخلصین لأمیر المؤمنین، فانّ هوى مغیره مع بنی امیه الدّاعین إلى الدّنیا و الخاذلین للدّین إذا لم یروه نافعا لدنیاهم، و کان مراجعه عمّار معه الکلام فی مسمع أمیر المؤمنین یدور حول الایمان و النفاق، و قد عرّفه علیه السّلام لعمّار بما یستحقّه من الذمّ الجامع للنفاق و التعمّد باظهار الخلاف و التشبّث بالشبهات و الاعتذار عن السقطات، و إن کان عمار نفسه أحد العارفین‏ بالمنافقین من أصحاب خیر المرسلین، و تعلیمه علیه السّلام إیّاه أحد مصادر علمه بالنفاق الکامن فی صدورهم.

الترجمه

بعمار بن یاسر که شنید با مغیره بن شعبه سخنى ردّ و بدل مى‏ کرد فرمود: أی عمّار از او دست بدار، زیرا از دیانت ندارد مگر آنچه بدنیایش نزدیک آرد، او عمدا خود را باشتباه مى ‏اندازد تا از شبهه خود براى خلافکاریهایش عذری بسازد.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۲

  حکمت ۴۰۳ صبحی صالح

۴۰۳-وَ قَالَ ( علیه‏السلام  )مَنْ أَوْمَأَ إِلَى مُتَفَاوِتٍ خَذَلَتْهُ الْحِیَلُ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثالثه و الثمانون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۸۳) و قال علیه السّلام: من أومأ إلى متفاوت خذلته الحیل.

 اللغه

(تفاوت) الشیئان تفاوتا: تباعد ما بینهما.

المعنى

قال ابن میثم: المتفاوت کالامور المتضادّه أو الّذی یتعذّر الجمع بینها فی العرف و العاده، و استعار لفظ الخذلان للحیل باعتبار أنّها لا تؤاتیه و لا یمکنه الجمع بین ما یرومه من تلک الامور.

أقول: الظاهر أنّ مقصوده علیه السّلام من المتفاوت هما الدّنیا و الاخره، فمن أومأ إلیهما جمیعا و قصدهما معا لا یقدر على الجمع بینهما و خذلته الحیل فی ذلک.

الترجمه

فرمود: هر کس بدو چیز دور از هم توجّه کند-  چون دنیا و آخرت-  حیله و تدبیر باو یارى نکند.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۱

  حکمت ۴۰۲ صبحی صالح

۴۰۲-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )لِبَعْضِ مُخَاطِبِیهِ وَ قَدْ تَکَلَّمَ بِکَلِمَهٍ یُسْتَصْغَرُ مِثْلُهُ عَنْ قَوْلِ مِثْلِهَا لَقَدْ طِرْتَ شَکِیراً وَ هَدَرْتَ سَقْباً

قال الرضی و الشکیر هاهنا أول ما ینبت من ریش الطائر قبل أن یقوى و یستحصف و السقب الصغیر من الإبل و لا یهدر إلا بعد أن یستفحل

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثانیه و الثمانون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۸۲) و قال علیه السّلام لبعض مخاطبیه-  و قد تکلّم بکلمه یستصغر مثله عن قول مثلها- : لقد طرت شکیرا، و هدرت سقبا. قال الرّضی: و الشکیر هنا أوّل ما ینبت من ریش الطائر قبل أن یقوى و یستحصف، و السقب الصغیر من الابل و لا یهدر إلّا بعد أن یستفحل.

اللغه

(الشکیر) ج: شکر، ما ینبت فی اصول الشجر الکبار، صغار النبت و الریش و الشعر بین کباره، شکیر الابل صغارها (السقب) ج: أسقب و سقاب و سقوب و سقبان ولد الناقه ساعه یولد.

المعنى

قد تکلّم هذا المخاطب بحضرته ما لا یلیق به من إظهار الرأی، فنبّهه علیه السّلام بهذا التعبیر البلیغ على ترفّعه فوق قدره.

الترجمه

تو چون جوجه نو در آمد بپرواز آمدى، و چون نوزاد یک روزه شتر بانگ برداشتی.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۹

 حکمت۴۰۱ صبحی صالح

۴۰۱-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )مُقَارَبَهُ النَّاسِ فِی أَخْلَاقِهِمْ أَمْنٌ مِنْ غَوَائِلِهِمْ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الحادیه و الثمانون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۸۱) و قال علیه السّلام: مقاربه النّاس فی أخلاقهم أمن من غوائلهم

اللغه

(الغوائل): جمع غائله و هی الحقد.

المعنى

المباعده فی الأخلاق توجب النفور و الوحشه و تورث العداوه و الحقد، فالمقاربه فی الأخلاق توجب الانس و الالفه، و تصیر سببا للوداد و المحبّه، و إذا تباعد الناس عن أحد یضمرون له الحقد و یکیدون له المکائد، و النّاس إلى أشباههم أمیل، و کلّ‏ جنس یمیل إلى جنسه، و لعلّه إشاره إلى ما ناله العمران من النفوذ و المطاعیّه بین المسلمین فی الصّدر الأول، و لم یکیدوا لهما کیدا و لا نالوا منهما باعتبار مقاربه أخلاقهما للعرب الجاهلین و موافقتهما أمیالهم، و الجدّ فی تحقیق آمالهم.

الترجمه

فرمود: هم آهنگی با أخلاق و عادات مردم مایه آسایش از کینه‏ توزی آنها است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۹