دسته:حکمت ها ترجمه دکتر آیتی

۴۳۴-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )اخْبُرْ تَقْلِهِ

قال الرضی و من الناس من یروی هذا للرسول ( صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلم ) و مما یقوی أنه من کلام أمیر المؤمنین ( علیه‏السلام ) ما حکاه ثعلب عن ابن الأعرابی قال المأمون لو لا أن علیا قال اخبر تقله لقلت اقله تخبر

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۲۶ دکتر آیتی

و فرمود (ع): امتحان کن تا دشمن گردى.

رضى گوید: بعضى این عبارت را به رسول الله (ع) نسبت داده‏ اند. ولى از دلایلى که نسبتش را به على (ع) قوت مى ‏بخشد، مطلبى است که ثعلب از ابن الاعرابى روایت کرده که مى‏ گوید: مأمون مى ‏گفت که اگر على نگفته بود «اخبر تقله» من مى ‏گفتم «اقله تخبر» با آنها دشمنى کن تا امتحانشان کرده باشى.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۸۲

۳۹۱-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )ازْهَدْ فِی الدُّنْیَا یُبَصِّرْکَ اللَّهُ عَوْرَاتِهَا وَ لَا تَغْفُلْ فَلَسْتَ بِمَغْفُولٍ عَنْکَ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۳۸۳ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): در دنیا پرهیزگارى پیشه کن تا خدا نیز دیده تو را به عیبهاى آن بینا سازد. غافل مباش که از تو غافل نیستند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۵۳

۱۴۲-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )التَّوَدُّدُ نِصْفُ الْعَقْلِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۱۳۵ دکتر آیتی

و فرمود (ع):

کم بودن نان‏خور یکى از دو توانگرى است 
و دوستى کردن با دیگران نیمى از عقل است 
و اندوه خوردن، نیمى از پیرى است.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۸۵

۱۴۳-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )الْهَمُّ نِصْفُ الْهَرَمِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۱۳۵ دکتر آیتی

و فرمود (ع):

کم بودن نان‏خور یکى از دو توانگرى است 
و دوستى کردن با دیگران نیمى از عقل است 
و اندوه خوردن، نیمى از پیرى است.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۹۹

۱۲۳-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )طُوبَى لِمَنْ ذَلَّ فِی نَفْسِهِ وَ طَابَ کَسْبُهُ وَ صَلَحَتْ سَرِیرَتُهُ وَ حَسُنَتْ خَلِیقَتُهُ وَ أَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ وَ أَمْسَکَ الْفَضْلَ مِنْ لِسَانِهِ وَ عَزَلَ عَنِ النَّاسِ شَرَّهُ وَ وَسِعَتْهُ السُّنَّهُ وَ لَمْ یُنْسَبْ إلَى الْبِدْعَهِ

قال الرضی أقول و من الناس من ینسب هذا الکلام إلى رسول الله ( صلى‏ الله ‏علیه‏ وآله‏ وسلم ) و کذلک الذی قبله

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۱۱۸ دکتر آیتی:

 از پى جنازه‏اى مى ‏رفت، مردى را دید که مى‏ خندید. امام (ع) به او فرمود: 

گویى که مرگ بر دیگران مقرر شده، نه بر ما و گویى حق بر غیر ما واجب شده و گویى، این مردگان که م‏بینیم، مسافرانى هستند که بزودى به نزد ما باز مى‏ گردند آنها را در گورهایشان مى‏ گذاریم و اموالشان را مى‏ خوریم، پندارى، که پس از آنها جاودانه خواهیم زیست. سپس، هر اندرز دهنده‏ اى را چه مرد و چه زن فراموش مى‏ کنیم و خود را به دست هر بلا و آفت مى‏ سپاریم.

خوشا به حال کسى که نفس را به فروتنى وادارد، و کسبش پاک و شایسته و نیتش پسندیده و خلق و خویش نیکو باشد. زیادى مالش را انفاق کند و سرکشى زبانش را مهار نماید و شرّ خود را از مردم دور دارد. و سنت بر او دشوار نیاید و به بدعت نسبتش ندهند. 

من مى ‏گویم بعضى از این سخن و سخن پیش از آن را به پیامبر (ص) نسبت داده‏ اند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۹۹

۱۱۲-مَنْ أَحَبَّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ فَلْیَسْتَعِدَّ لِلْفَقْرِ جِلْبَاباً
و قد یؤول ذلک على معنى آخر لیس هذا موضع ذکره

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۱۰۸ دکتر آیتی:

 هنگامى که سهل بن حنیف انصارى، که یکى از دوستان امام (ع) بود، پس از آنکه با او از صفین بازگشت، در کوفه وفات کرد، در باره او فرمود: اگر کوهى هم مرا دوست بدارد، فرو ریزد. 
معنى این سخن این است که رنج و محنت بر او سخت مى‏ گیرد و مصیبتها به سوى او بشتابند و این جفا نرود مگر با پرهیزگاران و نیکان و برگزیدگان و این شبیه است به این سخن حضرت که فرمود: 
هر کس که ما اهل بیت را به دوستى گیرد، باید جامه درویشى را بر تن بپذیرد. 
این عبارت را به گونه دیگر هم تأویل کرده ‏اند که در اینجا جاى ذکر آن نیست.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۳۱

۹۵-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )لَا یَقِلُّ عَمَلٌ مَعَ التَّقْوَى وَ کَیْفَ یَقِلُّ مَا یُتَقَبَّل

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۹۱ دکتر آیتی

۹۱ هنگامى که از او پرسیدند که خیر چیست چنین فرمود: خیر آن نیست که مالت فراوان یا فرزندانت بسیار باشند، بلکه خیر آن است که علمت افزون و بردباریت بسیار باشد و اگر بر مردم مى‏ بالى، بالیدنت به پرستش پروردگارت بود. پس اگر نیکى کنى، خداى را سپاس گویى و اگر بدى کنى، از او آمرزش خواهى.

در این جهان خیرى نیست، مگر براى دو کس: کسى که گناهى مى‏ کند و به توبه جبرانش مى ‏نماید و کسى که براى کارهاى خیر مى‏ شتابد. 

عملى که با تقوا توأم باشد، اندک نیست، پس چگونه عملى که به درگاه خداوند مقبول افتاده، اندک باشد.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۹۳

۴۴-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )طُوبَى لِمَنْ ذَکَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ وَ قَنِعَ بِالْکَفَافِ وَ رَضِیَ عَنِ اللَّهِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۱ دکتر آیتی:

۴۱ هنگامى که از خبّاب من الارت«» یاد مى‏ کرد چنین فرمود: خداوند خبّاب بن الارتّ را رحمت کند. به رغبت اسلام آورد و در عین اطاعت، مهاجرت کرد و به آنچه روزیش داده بودند، قناعت نمود و از خدا راضى بود و مجاهد زیست. 

خوشا به حال کسى که همواره به یاد معاد باشد و براى روز حساب عمل کند و به آنچه روزیش داده ‏اند، قانع باشد و از خداى راضى.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۸۹

۲-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )أَزْرَى بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَشْعَرَ الطَّمَعَ وَ رَضِیَ بِالذُّلِّ مَنْ کَشَفَ عَنْ ضُرِّهِ وَ هَانَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ مَنْ أَمَّرَ عَلَیْهَا لِسَانَهُ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

۲-آنکه طمع را شعار خود سازد، خود را خوار ساخته و هر که پریشان حالى خویش با دیگران در میان نهد، تن به ذلت داده است و هرکسى که زبانش ‍ بر او فرمان راند، بى ارج شود.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۲۵

۱-قَالَ ( علیه‏السلام )کُنْ فِی الْفِتْنَهِ کَابْنِ اللَّبُونِ لَا ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَیُحْلَبَ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

 على (ع ) فرمود: 

۱-به هنگام بروز فتنه چون اشتر دو ساله باش که نه پشتى استوار دارد که بر آن سوار توان شد و نه پستانى شیرده ، که از آن شیر توان

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۸۰

۴۸۰-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )إِذَا احْتَشَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ فَقَدْ فَارَقَهُ‏

قال الرضی یقال حشمه و أحشمه إذا أغضبه و قیل أخجله أو احتشمه طلب ذلک له و هو مظنه مفارقته‏

و هذا حین انتهاء الغایه بنا إلى قطع المختار من کلام أمیر المؤمنین ( علیه‏السلام )، حامدین للّه سبحانه على ما منّ به من توفیقنا لضم ما انتشر من أطرافه، و تقریب ما بعد من أقطاره. و تقرر العزم کما شرطنا أولا على تفضیل أوراق من البیاض فی آخر کل باب من الأبواب، لیکون لاقتناص الشارد، و استلحاق الوارد، و ما عسى أن یظهر لنا بعد الغموض، و یقع إلینا بعد الشذوذ، و ما توفیقنا إلا باللّه علیه توکلنا، و هو حسبنا و نعم الوکیل. و ذلک فی رجب سنه أربع مائه من الهجره، و صلى اللّه على سیدنا محمد خاتم الرسل، و الهادی إلى خیر السبل، و آله الطاهرین، و أصحابه نجوم الیقین.

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۷۲ دکتر آیتی

و فرمود (ع): هنگامى که مؤمن برادر خود را به خشم مى ‏آورد، سبب جدایى او مى‏ شود.

رضى گوید: گویند «حشمه» و «احشمه» زمانى که او را به خشم آورد یا گویند که شرمگین شدن و به خشم آوردن براى او خواهد و آن نشانه این است که قصد جدایى دارد.

اکنون زمان آن رسید که گزیده سخنان امیر المؤمنین (ع) را پایان دهیم، سپاس مى‏ گوییم خداى سبحان را که بر ما منت نهاد و توفیق عنایت کرد، تا هر چه از کلام امام (ع) پراکنده بود، در یک جاى گرد آوریم و عباراتى، که دور از هم بودند به هم نزدیک سازیم. و همان گونه که در آغاز کتاب آوردیم، برگهایى نانوشته در آخر هر باب بیفزاییم تا اگر مطلبى از دست رفته را یافتیم به آن بپیوندیم، شاید سخنى از ما پوشیده مانده، سپس، آشکار گردد و پس از دور نمودن به دست آید. هیچ توفیقى حاصل نمى‏ شود، مگر به یارى خداى تعالى. به او توکل کردیم. او ما را بسنده است و کار سازى نیکوست. و این در ماه رجب سال چهار صد از هجرت است درود خدا بر سید و سرور ما، محمد (ص) خاتم پیامبران و راهنماى بهترین راهها و بر خاندان پاک و یاران او که ستارگان آسمان یقین‏اند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۵۹

۴۷۹-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )شَرُّ الْإِخْوَانِ مَنْ تُکُلِّفَ لَهُ

قال الرضی لأن التکلیف مستلزم للمشقه و هو شر لازم عن الأخ المتکلف له فهو شر الإخوان

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۷۱ دکتر آیتی

۴۷۱ و فرمود (ع): بدترین دوستان تو، دوستى است که براى او خود را به رنج و تکلف اندازى.

رضى گوید: تکلّف مستلزم مشقت است و آن شرّى است که از دوستى که خود را براى او به تکلّف انداخته‏ اى، مى ‏زاید. پس چنین دوستى، بدترین دوستان توست.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۵۴

۴۷۸-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى أَهْلِ الْجَهْلِ أَنْ یَتَعَلَّمُوا حَتَّى أَخَذَ عَلَى أَهْلِ الْعِلْمِ أَنْ یُعَلِّمُوا

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۷۰ دکتر آیتی

۴۷۰ و فرمود (ع): خداوند، نادان را به آموختن موظف نساخت، مگر آن گاه، که دانایان را موظف ساخت که نادانان را تعلیم دهند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۸۰

۴۷۷-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )أَشَدُّ الذُّنُوبِ مَا اسْتَخَفَّ بِهَا صَاحِبُه‏

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۹ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): سخت ‏ترین گناه، گناهى است که گناهکار حقیرش شمارد.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۷۲

۴۷۶-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام )لِزِیَادِ ابْنِ أَبِیهِ وَ قَدِ اسْتَخْلَفَهُ لِعَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْعَبَّاسِ عَلَى فَارِسَ وَ أَعْمَالِهَا فِی کَلَامٍ طَوِیلٍ کَانَ بَیْنَهُمَا نَهَاهُ فِیهِ عَنْ تَقَدُّمِ الْخَرَاجِ.

اسْتَعْمِلِ الْعَدْلَ وَ احْذَرِ الْعَسْفَ وَ الْحَیْفَ فَإِنَّ الْعَسْفَ یَعُودُ بِالْجَلَاءِ وَ الْحَیْفَ یَدْعُو إِلَى السَّیْفِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۸ دکتر آیتی

 به زیاد بن ابیه فرمود، هنگامى که او را به جاى عبد الله بن عباس به فارس و اعمال آن مى‏فرستاد و این سخن دراز است، امام او را از گرفتن خراج پیش از موعد منع مى‏ کند.

و نیز مى‏ گوید: عدالت را به کار بند و از ستم و بیداد حذر کن زیرا ستم رعیت را آواره مى‏ کند و بیدادگرى، شمشیر را فرا مى‏ خواند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۳۱

۴۷۵-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )الْقَنَاعَهُ مَالٌ لَا یَنْفَد

قال الرضی و قد روى بعضهم هذا الکلام لرسول الله ( صلى ‏الله ‏علیه ‏وآله ‏وسلم )

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۷ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): قناعت ثروتى است پایان ناپذیر.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۸۴

۴۷۴-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَا الْمُجَاهِدُ الشَّهِیدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ  لَکَادَ الْعَفِیفُ أَنْ یَکُونَ مَلَکاً مِنَ الْمَلَائِکَهِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۶ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): اجر و مزد مجاهد شهید در راه خدا، بالاتر از اجر و مزد کسى نیست که بر گناهش توانایى هست، ولى پاکدامنى مى‏ ورزد.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۴۴۱

۴۷۳-وَ قِیلَ لَهُ ( علیه‏السلام )لَوْ غَیَّرْتَ شَیْبَکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ ( علیه‏ السلام )الْخِضَابُ زِینَهٌ وَ نَحْنُ قَوْمٌ فِی مُصِیبَهٍ یُرِیدُ وَفَاهَ رَسُولِ اللَّهِ ( صلى ‏الله‏ علیه ‏وآله‏ وسلم )

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۵ دکتر آیتی

 او را گفتند: یا امیر المؤمنین، چه مى ‏شد که موى خود خضاب مى‏ کردید. فرمود: خضاب آرایش است و ما قومى مصیبت زده ‏ایم.
[مرادش وفات رسول الله (صلى الله علیه و آله) بود].

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۷۵

۴۷۲- وَ قَالَ ( علیه‏السلام ) فِی دُعَاءٍ اسْتَسْقَى بِهِ‏ اللَّهُمَّ اسْقِنَا ذُلُلَ السَّحَابِ دُونَ صِعَابِهَا

قال الرضی و هذا من الکلام العجیب الفصاحه و ذلک أنه ( علیه‏ السلام ) شبه السحاب ذوات الرعود و البوارق و الریاح و الصواعق بالإبل الصعاب التی تقمص برحالها و تقص برکبانها و شبه السحاب خالیه من تلک الروائع بالإبل الذلل التی تحتلب طیعه و تقتعد مسمحه

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۴ دکتر آیتی

۴۶۴ و در طلب باران فرمود (ع): بار خدایا، ما را باران ده از ابرهایى که به فرمان‏اند نه از ابرهایى چموش و سخت نافرمان.

رضى گوید: این سخنى است در فصاحت شگفت ‏آور. زیرا ابرهاى تندر زاى آذرخش افکن همراه با بادها و صاعقه‏ ها را به اشتران سرکش که بر مى‏ جهند و بارهاى خود مى ‏افکنند و سواران خود را بر زمین مى ‏زنند، تشبیه کرده و ابرهاى خالى از تندر و آذرخش را به اشتران رام که، به آسانى، شیرشان را توان دوشید و، به آسانى بر آنها سوار توان شد.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۶۸

۴۷۱-و قال ( علیه‏السلام )لَا خَیْرَ فِی الصَّمْتِ عَنِ الْحُکْمِ کَمَا أَنَّهُ لَا خَیْرَ فِی الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۳ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): کسى که سخنش حکمت‏ آمیز است، خاموشیش سود ندارد، همان گونه که سخن گفتن نادان را فایدتى نیست.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۲۱

۴۷۰- وَ سُئِلَ عَنِ التَّوْحِیدِ وَ الْعَدْلِ فَقَالَ ( علیه‏ السلام )التَّوْحِیدُ أَلَّا تَتَوَهَّمَهُ وَ الْعَدْلُ أَلَّا تَتَّهِمَهُ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۲ دکتر آیتی

 او را از توحید و عدل پرسیدند، فرمود: توحید این است که خدا را به تصوّر در نیاورى و عدل این است که خدا را متهم نسازى.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۷۵

۴۶۹-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )یَهْلِکُ فِیَّ رَجُلَانِ مُحِبٌّ مُفْرِطٌ وَ بَاهِتٌ مُفْتَرٍ
قال الرضی و هذا مثل قوله ( علیه ‏السلام )
هَلَکَ فِیَّ رَجُلَانِ مُحِبٌّ غَالٍ وَ مُبْغِضٌ قَالٍ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۱ دکتر آیتی

۴۶۱ و فرمود (ع): دو کس در باره من هلاک شدند، یکى آنکه، در دوستى افراط مى ‏ورزد و یکى آنکه، بهتان مى ‏زند و افترا مى‏ بندد.
نظیر این سخن امام (ع) است که فرمود: دو کس در باره من هلاک شدند: دوستى که در دوستیش غلو کند و دشمنى که در دشمنیش افراط ورزد.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۶۲

۴۶۸-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام )یَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمَانٌ عَضُوضٌ یَعَضُّ الْمُوسِرُ فِیهِ عَلَى مَا فِی یَدَیْهِ وَ لَمْ یُؤْمَرْ بِذَلِکَ قَالَ اللَّهُ‏ سُبْحَانَهُ وَ لا تَنْسَوُا الْفَضْلَ بَیْنَکُمْ‏ تَنْهَدُ فِیهِ الْأَشْرَارُ وَ تُسْتَذَلُّ الْأَخْیَارُ وَ یُبَایِعُ الْمُضْطَرُّونَ وَ قَدْ نَهَى رَسُولُ اللَّهِ ( صلى‏ الله ‏علیه‏ وآله ‏وسلم )عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۶۰ دکتر آیتی

۴۶۰ و فرمود (ع): بر مردم روزگارى مى ‏آید، سخت گزنده که توانگر از شدت بخل، مال خود را به دندان نگه مى‏ دارد، و حال آنکه او را چنین نفرموده ‏اند. خداى سبحان، مى‏ فرماید: «بخشندگى را میان خود فراموش مکنید.»

 در آن روزگاران، بدان بلند پایه شوند و نیکان خوار گردند و با درماندگانى که از خریدن یا فروختن چیزى ناچارند، معامله کنند.
و حال آنکه رسول الله (صلى الله علیه و آله) معاملت با چنین کسان را در حالت اضطرار منع فرموده است.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۰۶

۴۶۷-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )فِی کَلَامٍ لَهُ وَ وَلِیَهُمْ وَالٍ فَأَقَامَ وَ اسْتَقَامَ حَتَّى ضَرَبَ الدِّینُ بِجِرَانِهِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۹ دکتر آیتی

 در ضمن سخن فرموده است: والیى بر آنان فرماندهى یافت. کار را بر پاى داشت و خود استقامت ورزید تا دین قرار گرفت.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۳۷

۴۶۶-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )الْعَیْنُ وِکَاءُ السَّهِ‏

قال الرضی و هذه من الاستعارات العجیبه کأنه یشبه السه بالوعاء و العین بالوکاء فإذا أطلق الوکاء لم ینضبط الوعاء و هذا القول فی الأشهر الأظهر من کلام النبی ( صلى‏ الله‏ علیه ‏وآله ‏وسلم )

و قد رواه قوم لأمیر المؤمنین ( علیه ‏السلام ) و ذکر ذلک المبرد فی کتاب المقتضب فی باب اللفظ بالحروف و قد تکلمنا على هذه الاستعاره فی کتابنا الموسوم بمجازات الآثار النبویه

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۸ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): چشم به مثابه بند نشیمنگاه است.
رضى گوید: این از استعاره‏ هاى عجیب است. گویى نشیمنگاه را به ظرفى تشبیه کرده که چشم، بند آن ظرف است. چون بند باز شود، هر چه در ظرف است، بریزد. بنا بر قول اشهر این سخن از رسول خدا (ص) است

و بعضى آن را از امیر مؤمنان نقل کرده‏ اند. مبرد در کتاب المقتضب در باب «اللفظ بالحروف» ذکر کرده. ما نیز در کتاب خود موسوم به مجازات الآثار النبویّه این استعاره را آورده ‏ایم.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۹۵

۴۶۵-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )فِی مَدْحِ الْأَنْصَارِ هُمْ وَ اللَّهِ رَبَّوُا الْإِسْلَامَ کَمَا یُرَبَّى الْفِلْوُ مَعَ غَنَائِهِمْ بِأَیْدِیهِمُ السِّبَاطِ وَ أَلْسِنَتِهِمُ السِّلَاطِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۷ دکتر آیتی

 در ستایش انصار فرماید: به خدا سوگند، اینان اسلام را پرورش دادند، آنسان، که کره اسب از شیر باز گرفته را پرورش دهند. به نیروى دارایى خود و کفهاى بخشنده خود و زبانهاى تیز و برنده خود.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۷۶

۴۶۴-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )إِنَّ لِبَنِی أُمَیَّهَ مِرْوَداً یَجْرُونَ فِیهِ وَ لَوْ قَدِ اخْتَلَفُوا فِیمَا بَیْنَهُمْ ثُمَّ کَادَتْهُمُ الضِّبَاعُ لَغَلَبَتْهُمْ‏

قال الرضی و المرود هنا مفعل من الإرواد و هو الإمهال و الإظهار و هذا من أفصح الکلام و أغربه فکأنه ( علیه‏السلام ) شبه المهله التی هم فیها بالمضمار الذی یجرون فیه إلى الغایه فإذا بلغوا منقطعها انتقض نظامهم بعدها

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۶ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): بنى امیه را مهلتى است که در آن اسب قدرت مى‏ تازند، هر چند، میانشان اختلاف افتد. سپس، کفتاران به جنگشان برخیزند و مغلوبشان سازند.

سید رضى گوید: «مرود» بر وزن «مفعل» از مصدر «ارواد» است و آن به معنى مهلت دادن است و این از فصیحترین و غریبترین سخنان اوست. گویى، مهلتى را که در آن هستند به میدان مسابقه تشبیه کرده است که در آن براى رسیدن به هدف، اسب مى ‏تازند که چون به پایان رسند رشته انتظامشان گسسته شود.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۴۲

۴۶۳-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )الدُّنْیَا خُلِقَتْ لِغَیْرِهَا وَ لَمْ تُخْلَقْ لِنَفْسِهَا

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۵ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): دنیا براى دیگرى آفریده شده، براى خود آفریده نشده.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۹۴

۴۶۲-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )رُبَّ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۴ دکتر آیتی

و فرمود (ع): چه بسیار کسان که از ستودن دیگران فریفته و گمراه شده ‏اند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۳۱

۴۶۱-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )الْغِیبَهُ جُهْدُ الْعَاجِزِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۳ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): غیبت کردن تنها سلاح ناتوان است.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۷۷

۴۶۰-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )الْحِلْمُ وَ الْأَنَاهُ تَوْأَمَانِ یُنْتِجُهُمَا عُلُوُّ الْهِمَّهِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۲ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): بردبارى و تأمل توأمان هستند که هر دو از همت بلند مى‏ زایند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۱۰

۴۵۹-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )یَغْلِبُ الْمِقْدَارُ عَلَى التَّقْدِیرِ حَتَّى تَکُونَ الْآفَهُ فِی التَّدْبِیرِ
قال الرضی و قد مضى هذا المعنى فیما تقدم بروایه تخالف هذه الألفاظ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۱ دکتر آیتی

۴۵۱ و فرمود (ع): تقدیر بر تدبیر چیره مى‏ شود، به گونه ‏اى که گاهى آفت و تباهى در تدبیر است.
سید رضى گوید: این معنى پیش از این در روایتى دیگر با الفاظى دیگر آمده است.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۵۱

۴۵۸-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )الْإِیمَانُ أَنْ تُؤْثِرَ الصِّدْقَ حَیْثُ یَضُرُّکَ عَلَى الْکَذِبِ حَیْثُ یَنْفَعُکَ وَ أَلَّا یَکُونَ فِی حَدِیثِکَ فَضْلٌ عَنْ عَمَلِکَ وَ أَنْ تَتَّقِیَ اللَّهَ فِی حَدِیثِ غَیْرِکَ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۵۰ دکتر آیتی

۴۵۰ و فرمود (ع): نشان ایمان این است که راست را برگزینى، هر چند به زیان تو بود، بر دروغى که سود تو در آن است. و گفتارت از علمت افزون نیاید و از خداى بترس هنگامى که سخن از دیگرى مى‏ گویى.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۷۷

۴۵۷-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَنْهُومَانِ لَا یَشْبَعَانِ طَالِبُ عِلْمٍ وَ طَالِبُ دُنْیَا

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۹ دکتر آیتی

۴۴۹ و فرمود (ع): دو گرسنه ‏اند که هیچگاه سیر نشوند: طالب علم و طالب دنیا.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۴۵

۴۵۶-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )أَلَا حُرٌّ یَدَعُ هَذِهِ اللُّمَاظَهَ لِأَهْلِهَا إِنَّهُ لَیْسَ لِأَنْفُسِکُمْ ثَمَنٌ إِلَّا الْجَنَّهَ فَلَا تَبِیعُوهَا إِلَّا بِهَا

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۸ دکتر آیتی

و فرمود (ع): آیا آزاده ‏اى نیست که این ته مانده غذاى در دهن مانده را براى آنان، که در خور آن هستند، بیفکند. هر آینه نفسهاى شما را بهایى جز بهشت نیست، پس خود را جز به آن بها مفروشید.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۵۰

۴۵۵- وَ سُئِلَ مَنْ أَشْعَرُ الشُّعَرَاءِ فَقَالَ ( علیه‏السلام )إِنَّ الْقَوْمَ لَمْ یَجْرُوا فِی حَلْبَهٍ تُعْرَفُ الْغَایَهُ عِنْدَ قَصَبَتِهَا فَإِنْ کَانَ وَ لَا بُدَّ فَالْمَلِکُ الضِّلِّیلُ‏
یرید إمرأ القیس‏

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۷ دکتر آیتی

 از او پرسیدند که بزرگترین شاعر عرب کیست، فرمود: شاعران در یک مسابقه اسب دوانى، اسب نتاخته ‏اند تا معلوم شود که چه کسى نى پایان را مى ‏رباید. و اگر بناچار باید کسى را نام برد، ملک الضلّیل.
[پادشاه گمراه و مراد او امرؤ القیس است.]

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۶۰

۴۵۴-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَا لِابْنِ آدَمَ وَ الْفَخْرِ أَوَّلُهُ نُطْفَهٌ وَ آخِرُهُ جِیفَهٌ وَ لَا یَرْزُقُ نَفْسَهُ وَ لَا یَدْفَعُ حَتْفَه‏

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۵ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): فرزند آدم به چه چیز خود مى ‏نازد آغازش نطفه بود و پایانش مردار شود. توان آن ندارد که خود را روزى دهد و نتواند که مرگش را از خود دفع کند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۰۵

۴۵۳-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَا زَالَ الزُّبَیْرُ رَجُلًا مِنَّا أَهْلَ الْبَیْتِ حَتَّى نَشَأَ ابْنُهُ الْمَشْئُومُ عَبْدُ اللَّهِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۴ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): زبیر همواره یکى از ما اهل بیت بود تا پسر نامیمون او عبد الله به جوانى رسید.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۵۹

۴۵۲-و قال ( علیه‏السلام )الْغِنَى وَ الْفَقْرُ بَعْدَ الْعَرْضِ عَلَى اللَّهِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۶ دکتر آیتی

و فرمود (ع): توانگرى و تهى‏ دستى پس از عرضه داشتن کردار است به خداى تعالى.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۶۳

۴۵۱-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )زُهْدُکَ فِی رَاغِبٍ فِیکَ نُقْصَانُ حَظٍّ وَ رَغْبَتُکَ فِی زَاهِدٍ فِیکَ ذُلُّ نَفْسٍ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۳ دکتر آیتی

۴۴۳ و فرمود (ع): دورى گزیدن تو از کسى که خواستار توست نقصان بهره توست از او و گرایش تو به کسى که از تو دورى مى ‏گزیند، سبب خوارى و ذلت توست.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۴۳

۴۵۰-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَا مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَهً إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّهً

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۲ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): هیچکس مزاح ننمود، مگر آنکه، اندکى از عقل خود را از دست داد.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۱۳

۴۴۹-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَنْ کَرُمَتْ عَلَیْهِ نَفْسُهُ هَانَتْ عَلَیْهِ شَهَوَاتُهُ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۱ دکتر آیتی

و فرمود (ع): هر که به کرامت نفس خود آگاه شود، شهوات در دیده ‏اش حقیر آیند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۶۹

۴۴۸-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَنْ عَظَّمَ صِغَارَ الْمَصَائِبِ ابْتَلَاهُ اللَّهُ بِکِبَارِهَا

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۴۰ دکتر آیتی

۴۴۰ و فرمود (ع): هر که مصیبتهاى خرد را بزرگ شمارد، خدایش به مصیبتهاى بزرگ دچار خواهد کرد.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۶۶

۴۴۷-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَنِ اتَّجَرَ بِغَیْرِ فِقْهٍ فَقَدِ ارْتَطَمَ فِی الرِّبَا

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۳۹ دکتر آیتی

و فرمود (ع): هر که علم فقه نداند و تجارت کند، در ورطه ربا افتد.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۹۹

۴۴۶- وَ قَالَ ( علیه‏السلام ) لِغَالِبِ بْنِ صَعْصَعَهَ أَبِی الْفَرَزْدَقِ فِی کَلَامٍ دَارَ بَیْنَهُمَا

مَا فَعَلَتْ إِبِلُکَ الْکَثِیرَهُ قَالَ دَغْدَغَتْهَا الْحُقُوقُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ ( علیه‏السلام )ذَلِکَ أَحْمَدُ سُبُلِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۳۸ دکتر آیتی

میان امام على (ع) و غالب بن صعصعه پدر فرزدق، گفتگویى بود، امام (ع) از او پرسید: آن همه شتر که داشتى چه شد گفت: اداى حقوق مردم، آنها را پراکنده ساخت. امام (ع) فرمود: بهترین راههاى پراکنده شدنشان همین بود.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۴۱

۴۴۵-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )إِذَا کَانَ فِی رَجُلٍ خَلَّهٌ رَائِقَهٌ فَانْتَظِرُوا أَخَوَاتِهَا

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۳۷ دکتر آیتی

۴۳۷ و فرمود (ع): اگر در کسى صفتى شگفت دیدید، منتظر صفات همانند آن باشید.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۳۹۱

۴۴۴-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )قَلِیلٌ مَدُومٌ عَلَیْهِ خَیْرٌ مِنْ کَثِیرٍ مَمْلُولٍ مِنْه‏

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۳۶ دکتر آیتی

و فرمود (ع): اندکى که پیوسته باشد به از بسیارى که از آن ملول گردند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۲۱

۴۴۳- وَ قَالَ ( علیه‏السلام ) وَ قَدْ جَاءَهُ نَعْیُ الْأَشْتَرِ رَحِمَهُ اللَّهُ‏ مَالِکٌ وَ مَا مَالِکٌ وَ اللَّهِ لَوْ کَانَ جَبَلًا لَکَانَ فِنْداً وَ لَوْ کَانَ حَجَراً لَکَانَ صَلْداً لَا یَرْتَقِیهِ الْحَافِرُ وَ لَا یُوفِی عَلَیْهِ الطَّائِرُ
قال الرضی و الفند المنفرد من الجبال

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۳۵ دکتر آیتی

 هنگامى که خبر مرگ مالک اشتر، رحمه الله، به او رسید، فرمود: مالک، مالک چه بود به خدا سوگند، اگر کوه مى ‏بود، کوهى بى‏ همتا و سرافراز بود و اگر صخره ‏اى بود، صخره ‏اى سخت بود که سم هیچ ستورى آن را نمى‏ سود و هیچ پرنده ‏اى به اوجش نتوانست پرید.
رضى گوید: «فند» کوه‏هاى منفرد و جدا از دیگر کوهها را گویند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۱۳

۴۴۲-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )لَیْسَ بَلَدٌ بِأَحَقَّ بِکَ مِنْ بَلَدٍ خَیْرُ الْبِلَادِ مَا حَمَلَکَ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۳۴ دکتر آیتی

 و فرمود (ع): براى تو هیچ شهرى بهتر از شهر دیگر نیست. بهترین شهرها شهرى است که تو را بپذیرد و در آن آسوده باشى.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۲۳

۴۴۱-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )الْوِلَایَاتُ مَضَامِیرُ الرِّجَالِ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۴۳۲ دکتر آیتی

و فرمود (ع): حکومتها میدان مسابقت مردان هستند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۱۲