حکمت ۸۴ صبحی صالح
۸۴-وَ قَالَ ( علیه السلام )بَقِیَّهُ السَّیْفِ أَبْقَى عَدَداً وَ أَکْثَرُ وَلَداً
شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱
الثمانون من حکمه علیه السّلام
(۸۰) و قال علیه السّلام: بقیّه السّیف أبقى عددا، و أکثر ولدا.
المعنى
قال المعتزلی فی شرحه: قال شیخنا أبو عثمان: لیته لما ذکر الحکم ذکر علّته و قال ابن میثم رحمه اللَّه: لا أرى ذلک إلّا للعنایه الالهیّه ببقاء النوع و حفظه و إقامته- إلخ.
أقول: هذا حکم یعلّل نفسه و من القضایا الّتی برهانها معها و لکن لم یلتفت إلیه هذا الشیخ، و لم یوضحه ابن میثم و اکتفى بکونه من عنایه اللَّه و نحن نعتقد بأنّ کلّ شیء من عنایته، و لکنّ الکلام فی شرح هذه العنایه.
و کان نظره علیه السّلام فی هذه الحکمه إلى أصل انتخاب الأحسن الأصل الرابع من اصول فلسفه النشوء و الارتقاء الّذی بحث فیه العلماء المعاصرون فی اروپا منذ قرون و افتخروا بکشفه کأنه أصل علمیّ لم یهتد إلیه الأوائل.
و حاصله أنّ موالید المادّه بأجمعها فی تنازع مستمرّ لعلل لا یقتضی المقام ذکرها، و هذا التنازع یؤدّی إلى فناء الأرذل و بقاء الأحسن، و هذا هو سرّ التطوّر الدائم فی الکائنات، و الأحسن الباقى هو بقیه السیف الّتى وقعت فی کلامه علیه السّلام و معنى کونها أبقى عددا و أکثر ولدا، أنّه هذا الخارج من معرکه التنازع أشدّ و أقوى، و یتولّد منه أکثر ممّا فنى فی التنازع، و هنا بحث طویل لا یسع المقام الخوض فیه، و العاقل یکفیه الاشاره.
الترجمه
آنچه از دم شمشیر بجا ماند، آبدیدهتر و پرثمرتر است.
آنکه از پیکار بر جا مانده است پایدار است ثمر آورتر است
منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی
بازدیدها: ۳۶
دیدگاه‌ها