google-site-verification: googledc28cebad391242f.html
320-340 حکمت شرح ابن ابي الحدیدحکمت ها شرح ابن ابي الحدید

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره 325 متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن ابی الحدید)

حکمت 319 صبحی صالح

319-وَ قَالَ ( عليه‏السلام  )لِابْنِهِ مُحَمَّدِ ابْنِ الْحَنَفِيَّةِ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكَ الْفَقْرَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنْهُ فَإِنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدِّينِ مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ دَاعِيَةٌ لِلْمَقْت‏

حکمت 325 شرح ابن ‏أبي ‏الحديد ج 19

325: وَ قَالَ ع لِابنْهِ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَخَافُ عَلَيْكَ الْفَقْرَ-  فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنْهُ-  فَإِنَّ الْفَقْرَ مَنْقَصَةٌ لِلدِّينِ-  مَدْهَشَةٌ لِلْعَقْلِ دَاعِيَةٌ لِلْمَقْتِ

نبذ من الأقوال الحكيمة في الفقر و الغنى

هذا موضع قد اختلف الناس فيه كثيرا-  ففضل قوم الغنى و فضل قوم الفقر-  فقال أصحاب الغنى-  قد وصف الله تعالى المال فسماه خيرا-  فقال إِنِّي أَحْبَبْتُ حُبَّ الْخَيْرِ عَنْ ذِكْرِ رَبِّي-  و قال ممتنا على عباده-  واعدا لهم بالإنعام و الإحسان-  وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ-  و قال وَ جَعَلْتُ لَهُ مالًا مَمْدُوداً- . و قال النبي ص المال الحسب إن أحساب أهل الدنيا هذا المال و  قال ع نعم العون على تقوى الله المال – .

قالوا و لا ريب أن الأعمال الجليلة العظيمة الثواب-  لا يتهيأ حصولها إلا بالمال-  كالحج و الوقوف و الصدقات و الزكوات و الجهاد- . و قد جاء في الخبر خير المال سكة مأبورة أو مهرة مأمورة- . و قالت الحكماء المال يرفع صاحبه-  و إن كان وضيع النسب قليل الأدب-  و ينصره و إن كان جبانا-  و يبسط لسانه و إن كان عيا-  به توصل الأرحام و تصان الأعراض-  و تظهر المروءة و تتم الرئاسة-  و يعمر العالم و تبلغ الأغراض-  و تدرك المطالب و تنال المآرب-  يصلك إذا قطعك الناس-  و ينصرك إذا خذلوك-  و يستعبد لك الأحرار-  و لو لا المال لما بان كرم الكريم-  و لا ظهر لؤم اللئيم-  و لا شكر جواد و لا ذم بخيل-  و لا صين حريم و لا أدرك نعيم- . و قال الشاعر

المال أنفع للفتى من علمه
و الفقر أقتل للفتى من جهله‏

ما ضر من رفع الدراهم قدره‏
جهل يناط إلى دناءة أصله‏

و قال آخر

دعوت أخي فولى مشمئزا
و لبى درهمي لما دعوت‏

و قال آخر

و لم أر أوفى ذمة من دراهمي
و أصدق عهدا في الأمور العظائم‏

فكم خانني خل وثقت بعهده‏
و كان صديقا لي زمان الدراهم‏

و قال آخر

أبو الأصفر المنقوش أنفع للفتى
من الأصل و العلم الخطير المقدم‏

و ما مدح العلم امرؤ ظفرت به
يداه و لكن كل مقو و معدم‏

 و قال الشاعر

و لم أر بعد الدين خيرا من الغنى
و لم أر بعد الكفر شرا من الفقر

و قال العتابي-  الناس لصاحب المال ألزم من الشعاع للشمس-  و هو عندهم أرفع من السماء و أعذب من الماء-  و أحلى من الشهد و أزكى من الورد-  خطؤه صواب و سيئته حسنة و قوله مقبول-  يغشى مجلسه و لا يمل حديثه-  و المفلس عندهم أكذب من لمعان السراب-  و من رؤيا الكظة-  و من مرآة اللقوة و من سحاب تموز-  لا يسأل عنه إن غاب و لا يسلم عليه إذا قدم-  إن غاب شتموه و إن حضر طردوه-  مصافحته تنقض الوضوء و قراءته تقطع الصلاة-  أثقل من الأمانة و أبغض من السائل المبرم- . و قال بعض الشعراء الظرفاء-  و أحسن كل الإحسان مع خلاعته- 

أصون دراهمي و أذب عنها
لعلمي أنها سيفي و ترسي‏

و أذخرها و أجمعها بجهدي‏
و يأخذ وارثي منها و عرسي‏

فيأكلها و يشربها هنيئا
على النغمات من نقر و جس‏

و يقعد فوق قبري بعد موتي‏
و لا يتصدقن عني بفلس‏

أحب إلي من قصدي عظيما
كبيرا أصله من عبد شمس‏

أمد إليه كفي مستميحا
و أصبح عبد خدمته و أمسي‏

و يتركني أجر الرجل مني
و قد صارت كنفس الكلب نفسي‏

ترجمه فارسی شرح ابن‏ ابی الحدید

حكمت (325)

و قال عليه السّلام لابنه محمد بن الحنفية: يا بنىّ انى اخاف عليك الفقر: فاستعذ بالله منه، فان الفقر منقصة للدين، مدهشة للعقل، داعية للمقت.

و آن حضرت به پسر خود محمد بن حنفيه فرمود: «پسركم من از درويشى بر تو بيمناكم، از آن به خدا پناه ببر كه فقر مايه كاستى در دين و سرگردان كننده خرد و برانگيزنده دشمنى است.»

ابن ابى الحديد نمونه‏ هايى از سخنان حكمت آميز را درباره درويشى و توانگرى آورده است كه به ترجمه پاره‏اى از آن بسنده مى ‏شود.

او مى‏ گويد: اين مسأله از موارد اختلاف مردم است كه در آن بسيار اختلاف كرده ‏اند، قومى توانگرى را برترى داده ‏اند و قومى درويشى را. طرفداران توانگرى گفته ‏اند: خداوند متعال مال را وصف فرموده و آن را خير نام نهاده است، در آنجا كه‏ مى ‏فرمايد: «من دوستى خير را از ياد پروردگار خود دوست ‏تر داشتم.» همچنين در بيان نعمتهاى خود به بندگان خويش و در حالى كه انعام و احسان به آنان وعده مى‏ دهد، فرموده است: «و شما را با اموال و پسران مدد مى ‏رساند.» و فرموده است: «براى او مالى گسترده و فراوان قرار دادم.» و پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم فرموده است: «مال مايه بسندگى است و بسندگيهاى مردم اين جهانى همين مال است.» و هم فرموده است: «مال براى پرهيزگارى از خداوند كمك پسنديده ‏اى است.» خردمندان گفته‏ اند: ترديد نيست كه كارهاى بزرگ و داراى ثواب بسيار جز با مال صورت نمى‏ گيرد، نظير حج و وقوف به عرفات و وقف كردن اموال و صدقات و زكات و جهاد.

شاعرى گفته است: «پس از دين چيزى را بهتر از توانگرى نمى بينم و پس از كفر چيزى را بدتر از درويشى نمى ‏بينم.» طرفداران درويشى گفته ‏اند: توانگرى سبب سركشى است كه خداوند متعال فرموده است: «همانا كه چون آدمى خويشتن را توانگر بيند، سركشى مى‏ ورزد.»، و نيز فرموده است: «و چون بر آدمى نعمت ارزانى مى‏ داريم، روى مى‏ گرداند و كناره مى ‏گيرد.» و گفته شده است: توانگرى مايه سرمستى است و توانگرى نفس بهتر از توانگرى به مال است. و خداوند متعال مال را نكوهش كرده و فرموده است: «همانا اموال و اولاد شما فتنه‏ اند.» ابو العتاهيه چه نيكو سروده است: مگر نمى‏ بينى كه براى درويشى اميد توانگرى مى ‏رود و حال آنكه بر توانگرى بيم درويشى است.

و شاعرى از پيشينيان چه نيكو سروده و گفته است: گاه توانگرى آدمى را نابود مى‏ سازد، همان گونه كه طاووس به سبب پر و بالش سربريده مى ‏شود.

و در خبر آمده است كه سبك باران-  درويشان-  نجات يافته ‏اند.

و گفته ‏اند درويشى مايه سبك بارى و توانگرى مايه سنگين بارى است.

جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدیدجلد 8 //دکتر محمود مهدوى دامغانى

نمایش بیشتر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

دکمه بازگشت به بالا
-+=