شرح ابن ميثم
306- و روى أنه عليه السّلام لما ورد الكوفة قادما من صفين مر بالشباميين فسمع بكاء النساء على قتلى صفين و خروج إليه حرب بن شرحبيل الشبامى و كان من وجوه قومه فقال عليه السّلام له: و أقبل يمشى معه و هو عليه السّلام راكب فقال له: أَ تَغْلِبُكُمْ نِسَاؤُكُمْ عَلَى مَا أَسْمَعُ- أَ لَا تَنْهَوْنَهُنَّ عَنْ هَذَا الرَّنِينِ- وَ أَقْبَلَ يَمْشِي مَعَهُ وَ هُوَ ع رَاكِبٌ- فَقَالَ لَهُ ارْجِعْ فَإِنَّ مَشْيَ مِثْلِكَ مَعَ مِثْلِي- فِتْنَةٌ لِلْوَالِي وَ مَذَلَّةٌ لِلْمُؤْمِنِ
اللغة
شبام بكسر الشين: حيّ من العرب.
المعنى
و قادما حال، و الاستفهام للإنكار دخل على النفى، و قد علمت ما في الجزع من الرذيلة فذلك نهى عنه، و لأنّه يجبن الرجل و يثبّطهم عن الحرب و هو في محلّ الحاجة، و نفّره عن المشى معه بضمير صغراه قوله: فإنّ مشى مثلك. إلى آخره، و تقدير الكبرى: و كلّما كان فتنة و مذلّة وجب تركه.
مطابق با حکمت 322 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
306- نقل كرده اند وقتى كه امام (ع) [از جنگ صفين] به كوفه بازگشت، گذرش بر قبيله «شباميّين» افتاد، صداى گريه زنها را بركشته هاى جنگ صفّين شنيد و چون حرب بن شرحبيل شبامى كه از بزرگان قبيله بود خدمت امام (ع) آمد، امام (ع) به او فرمود: أَ تَغْلِبُكُمْ نِسَاؤُكُمْ عَلَى مَا أَسْمَعُ- أَ لَا تَنْهَوْنَهُنَّ عَنْ هَذَا الرَّنِينِ وَ أَقْبَلَ حَرْبٌ يَمْشِي مَعَهُ وَ هُوَ ع رَاكِبٌ- فَقَالَ لَهُ ارْجِعْ فَإِنَّ مَشْيَ مِثْلِكَ مَعَ مِثْلِي- فِتْنَةٌ لِلْوَالِي وَ مَذَلَّةٌ لِلْمُؤْمِنِ
ترجمه
«آيا زنها با گريهاى كه به گوش من مى رسد مى خواهند بر شما مسلّط شوند، آيا شما نمى خواهيد آنان را از گريه بازداريد» حرب خواست پياده در ركاب حضرت حركت كند، امام فرمود: «برگرد كه پياده آمدن مثل تو با مانند من، براى فرمانروا گرفتارى و براى مؤمن ذلّت و خوارى است».
شرح
شبام، به كسر شين نام قبيله اى از عرب است. قادما، حال است، و استفهام، استفهام انكارى است چون بر فعل نفى وارد شده است.
قبلا معلوم شد كه بىتابى در مصيبت از صفات ناپسند مى باشد و نهى شده است، زيرا باعث ترس مرد مى شود و او را براى جنگيدن سست مى كند، در صورتى كه جنگ امرى است ضرورى.
امام (ع) او را از راه رفتن در ركاب خود بر حذر داشته است با قياس مضمرى كه صغراى آن جمله «فانّ مشى مثلك…» و كبراى مقدّر آن نيز چنين است: و هر چه كه باعث گرفتارى و ذلّت و خوارى شود، ترك آن واجب است.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده