شرح ابن ميثم
284- و سئل عليه السّلام: كيف يحاسب اللّه الخلق على كثرتهم
فقال عليه السّلام: كَمَا يَرْزُقُهُمْ عَلَى كَثْرَتِهِمْ- فقيل: كيف يحاسبهم و لا يرونه فقال عليه السّلام: كَمَا يَرْزُقُهُمْ وَ لَا يَرَوْنَهُ
المعنى
شبّه كيفيّة محاسبته تعالى للخلق على كثرتهم بكيفيّة رزقه لهم على كثرتهم و جعل هذا أصلا في التشبيه لظهوره، و علم السائل به. و كذلك تشبيه كيفيّة محاسبته لهم مع عدم رؤيتهم له بكيفيّة رزقه لهم من غير رؤية. و وجه الشبه في الموضعين إمكان ذلك منه تعالى لشمول قدرته و عدم حاجته في شيء إلى شيء.
مطابق با حکمت 300 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
284- از امام (ع) پرسيدند: چگونه خداوند با كثرت مردم از آنها حساب و پرسش مى كند فرمود: كَمَا يَرْزُقُهُمْ عَلَى كَثْرَتِهِمْ- فَقِيلَ كَيْفَ يُحَاسِبُهُمْ وَ لَا يَرَوْنَهُ فَقَالَ ع كَمَا يَرْزُقُهُمْ وَ لَا يَرَوْنَهُ
ترجمه
«همان طورى كه با همه كثرتشان به آنان روزى مى دهد» آن گاه پرسيدند: با اين كه نمى بيند چگونه از حساب آنها مى پرسد فرمود: «همان طورى كه به آنها روزى مى دهد و او را نمى بينند.»
شرح
چگونگى محاسبه خلايق را با كثرت جمعيّت، تشبيه به كيفيت روزى رسانى به آنها با كثرت جمعيّت، فرموده است، و اين مطلب را به دليل روشنى و آگاهى سائل از آن، در تشبيه، اصل [مشبه به] قرار داده است. و همين طور، كيفيت محاسبه آنها را با نديدن خداوند توسط آنان به كيفيّت روزى رسانى بدانها بدون رؤيت، تشبيه كرده است، و وجه شبه در هر دو مورد، ممكن بودن مطلب است با توجّه به فراگيرى قدرت او و بىنيازى در موردى به چيز ديگر.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده