نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره 35 متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)زبان

شرح ابن‏ ميثم

35- و قال عليه السّلام : لِسَانُ الْعَاقِلِ وَرَاءَ قَلْبِهِ وَ قَلْبُ الْأَحْمَقِ وَرَاءَ لِسَانِهِ قال الرضى: و هذا من المعاني العجيبة الشريفة، و المراد به أن العاقل لا يطلق لسانه إلا بعد مشاورة الروية و مؤامرة الفكرة، و الأحمق تسبق حذفات لسانه و فلتات كلامه على مراجعة فكره و مماخضة رأيه، فكأن لسان العاقل تابع لقلبه، و كأن قلب الأحمق تابع للسانه. و روى عنه عليه السّلام هذا الكلام بلفظ آخر، و هو: قلب الأحمق فى فمه، و لسان العاقل فى قلبه.

المعنى

و أقول: إنّه استعار لفظ الوراء في الموضعين لما يعقل من تأخّر لفظ العاقل‏ عن رويّته و من تأخّر رويّة الأحمق و فكره فيما يقول عن بوادر مقاله من غير مراجعة لعقله. و المعنى ما أشار إليه السيّد- رحمه اللّه- . و على الرواية الاخرى فأراد أنّ ما يتصوّره الأحمق هو في فيه: أى يبرز على لسانه من غير فكر، و أميا نطق العاقل فمخزون في عقله لا يخرج إلّا عن رويّة صادقة. و لفظ القلب في الأوّل مجاز فيما يبرز من تصوّراته في ألفاظه، و لفظ اللسان مجاز في ألفاظه الذهنيّة

مطابق با حکمت 40 نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ ميثم

35- امام (ع) فرمود: لِسَانُ الْعَاقِلِ وَرَاءَ قَلْبِهِ وَ قَلْبُ الْأَحْمَقِ وَرَاءَ لِسَانِهِ

ترجمه

«زبان خردمند پشت قلب، و قلب بى‏خرد، پشت زبان اوست».

شرح

سيد رضى مى‏گويد: «اين سخن امام (ع) از جمله مطالب شگفت ‏آور دلپذير است، و مقصود آن است كه خردمند زبانش را آزاد نمى‏كند، مگر پس از مشورت با فكر و انديشه و مراجعه به آن و بى‏خرد حركات زبان و لغزشهاى سخنش، از مراجعه به فكر و بررسى انديشه ‏اش جلو مى‏افتد بنا بر اين گويى زبان خردمند به دنبال دل وى، و دل بى‏خرد، پيرو زبان اوست. و اين مقصود به عبارت ديگرى نيز از آن حضرت نقل شده است. «دل بى‏خرد در دهان او، و زبان خردمند در دل اوست.» ومعنى اين دو سخن يكى است».

امام (ع)، كلمه الوراء را در دو مورد استعاره آورده است، براى كار عاقلانه‏اى كه يك فرد عاقل انجام مى‏دهد و پس از انديشه سخن مى‏گويد، و هم‏چنين براى بى‏خرد كه به دنبال سخنى كه بدون مراجعه به فكر و خرد مى‏گويد، و پس از آن مي انديشد كه چه گفته است. مقصود امام (ع) همان است كه سيد رضى (رحمة…) اشاره كرده و بنا به روايت ديگر مقصود آن است كه آنچه مورد نظر نادان است در داخل دهان اوست يعنى بى‏انديشه بر زبان مى‏آورد، و امّا سخن خردمند ريشه در عقل دارد و جز بر اساس انديشه درست، بر زبان نمى‏راند.
كلمه «قلب» در مورد اوّل به مجاز شامل تصوراتى است كه در قالب الفاظ ظاهر مى‏شود و كلمه لسان به مجاز در مورد الفاظ ذهنى به كار رفته است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ ميثم)، ج5 // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.