حکمت 180 صبحی صالح
180-وَ قَالَ ( عليهالسلام )الطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ
حکمت 182 شرح ابن أبي الحديد ج 18
182: الطَّمَعُ رِقٌّ مُؤَبَّدٌ هذا المعنى مطروق جدا و قد سبق لنا فيه قول شاف- . و قال الشاعر-
تعفف و عش حرا و لا تك طامعا
فما قطع الأعناق إلا المطامع
و في المثل أطمع من أشعب- رأي سلالا يصنع سلة- فقال له أوسعها قال ما لك و ذاك- قال لعل صاحبها يهدي لي فيها شيئا- . و مر بمكتب و غلام يقرأ على الأستاذ- إن أبي يدعوك- فقال قم بين يدي حفظك الله و حفظ أباك- فقال إنما كنت أقرأ وردي- فقال أنكرت أن تفلح أو يفلح أبوك- . و قيل لم يكن أطمع من أشعب إلا كلبه- رأى صورة القمر في البئر فظنه رغيفا- فألقى نفسه في البئر يطلبه فمات
ترجمه فارسی شرح ابن ابی الحدید
حكمت (182)
الطمع رق موبد. «آزمندى، بندگى كردن هميشگى است.» به راستى معنى شگفت انگيزى است و در اين باره قبلا به كفايت سخن گفتهايم.
شاعرى چنين سروده است: «پارسا باش و آزاده زندگى كن و آزمند مباش كه چيزى جز آزمنديها گردنها را نمىبرد.» و در مثل آمده است كه فلان از اشعب هم آزمندتر است، چان بود كه اشعب سبد بافى را ديد كه سبد مىبافد، گفت: بزرگتر و گشادتر بباف. سبد باف گفت: تو را با اين چه كار است گفت: شايد كسى كه آن را مىخرد، بخواهد در آن چيزى به من هديه دهد.
اشعب از كنار مكتب خانه اى مى گذشت، پسركى اين آيه را پيش استاد خود مى خواند كه «انّ ابى يدعوك…» «همانا پدرم تو را فرا مى خواند.»، اشعب گفت: برخيز برويم، خدا خودت و پدرت را حفظ فرمايد. پسرك گفت: من درسم را پس مى دهم و مى خوانم. اشعب گفت: نخواستى كه خودت و پدرت سعادتمند باشيد.
و گفته شده است: آزمندتر از اشعب، سگ او بوده است كه عكس ماه را در ته چاه پر آبى ديد، پنداشت گرده نانى است، خود را در چاه افكند كه آن را به چنگ آرد خفه شد.
جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدیدجلد ۷ //دکتر محمود مهدوى دامغانى