خطبه ها خطبه شماره ۷3 (ترجمه و شرح فلسفی علامه محمد تقی جعفری)

1 ، 2 ، 3 ، 4 ، 5 ، 6 ، 7 ، 8 ، 9 ، 10 أ و لم يبايعنى بعد قتل عثمان لا حاجة لى فى بيعته ، أنّها كفّ يهوديّة ،لو بايعنى بكفّه لغدر بسبّته ( مگر او پس از كشته شدن عثمان با من بيعت نكرده بود ؟ )

رها كنيد اين غدار خيانت پيشه را

مگر اين غدار خيانت پيشه و نابكار را نمى‏شناسيد ، اگر او شخصيتى داشت و اگر از انسانيت كمترين بوئى برده بود ، بيعتى را كه پس از كشته شدن عثمان با من كرده و شخصيتش را در گرو آن بيعت بسته بود ، نمى‏شكست و به مبارزه و محاربه با خدا برنميخاست . رها كنيد اين غدار خيانت پيشه را كه مانند يهودى خائن اگر پيمانى آشكارا ببندد ، با مخفى‏ترين راه‏ها آنرا نقض ميكند . اين مروان و مروان صفتان از نور الهى كه اسلام بر آنان آورده بود ، چنان گريزانند كه خفاشان نابينا از ديدن خورشيد جهان افروز . بگذاريد برود و در لجن هوى و هوسها و خودكامگى‏هايش غوطه‏ور شود .

مروان و بيعت با دست حق مروان و دفاع از حق مروان و حمايت از حق اين نابكاران ضد بشر جز تمايلات حيوانى حقى نمي شناسند ، مگر براى اينان بيعت و تعهد ارزشى دارد ؟ اگر اين فرو رفتگان در كثافت‏هاى نفس حيوانى ، بيعت و تعهدى مي شناختند و براى آن ارزشى قائل بودند و احساس مسئوليت درباره آن مي كردند ، نخست تعهد با خدا را مى‏ شناختند و براى آن ارزش قائل ميشدند و درباره آن احساس مسئوليت مي نمودند .

اينان تعهد با خدا را ناديده گرفته و آن را شكستند و پيمان محكم با شيطان و حماقتها و شهوات حيوانى خود بستند و هر لحظه‏اى از زندگى پليدشان با تجديد عهد و مودت با شيطان ميگذارد . اين راهزنان كاروان حق ، اين اخسرين اعمالا ، اين خودستيزان ضد شرف و انسانيت با كدامين منطق ميتوانند على بن ابيطالب را بشناسند و الگوى حيات خود را از او بگيرند ؟ رها كنيد اين غدار خيانت پيشه را ، اين خفاش پست را بيش از اين با آشنا كردن با نور ، عذاب و شكنجه مكنيد ، بگذاريد برود با آسودگى خاطر ميان آخور و جايگاهى كه مدفوعش را در آنجا ميريزد حركت كند و تلاش نمايد . 11 أما إنّ له إمرة كلعقة الكلب أنفه ( بدانيد براى او رياستى در پيش است بمقدار زمانى كه سگ بينى خود را بليسد ) .

چهار ماه و ده روز و يا شش ماه و حد اكثر نه ماه ، آرى فقط نه ماه تردد ميان آخور و جايگاه مدفوع ، سپس قرار گرفتن در نمايشگاه تاريخ براى تجسيم موميائى غوطه‏وران در لجن پليد خودكامگان تاريخ ، سپس ورود در عذاب ابدى الهى . اينست معناى سقوط قهقرائى .

براى چهار ماه خودكامگى ؟ براى شش ماه اشباع خودخواهى ؟ براى نه ماه احساس قدرتمندى اينهمه حيله‏گرى و سقوط و نابكارى كه با خليفة اللّه در روى زمين به محاربه و مبارزه برخيزد ؟ آرى ، همين است و هيچ مبالغه و گزافه‏گوئى هم در كار نيست . اين شخص مروان ناميده ميشود كه فرزند و نور چشم خفاش بزرگ حكم بن ابى العاص [ 1 ] است كه مدال لعنت خداوندى را از اشرف كائنات پيامبر اسلام گرفته و به سينه خود نصب كرده است . اين پدر و پسر را پيامبر از مدينه طرد و تبعيد فرمود و لعنت كرد و بدين ترتيب مروان با لقب طريد ابن طريد و ملعون ابن ملعون و منافق ابن منافق ملقب گشت كه بعدها يكى از شعراء كه ذوق سرشارى داشت ، چنين گفت :

آنچه بدها همه دارند تو تنها دارى

ابو عمرو بن عبد البر در كتاب « استيعاب » در توضيح شعر عبد الرحمان بن ثابت بن حسان كه درباره برادر مروان گفته است : « بر پدرت « لعين » تير اندازى كن كه اگر تير به او بيندازى به شخصى تير انداخته‏اى كه قيافه شكلك داشت و ديوانه بود . » مدرك لعين بودن حكم بن ابى العاص پدر مروان را چنين روايت ميكند كه عائشه به مروان گفت « . . . اما تو اى مروان ، شهادت ميدهم كه رسول خدا ( ص ) پدرت را لعنت كرد در حاليكه تو در پشت او بودى » باز در كتاب « استيعاب » با اسنادى از عبد اللَّه بن عمرو بن العاص چنين نقل كرده است كه رسول خدا فرمود : « حالا يك مرد ملعونى بر شما وارد مى ‏شود ، عبد اللّه ميگويد :

من در موقع آمدن پدرم را ديده بودم كه لباس مى‏پوشيد تا به حضور پيامبر برسد و از اين جهت ناراحت بودم كه مبادا اين مرد لعين پدر من باشد ، ناگهان حكم بن ابى العاص وارد شد » [مروان بن الحكم بن ابى العاص بن امية بن عبد شمس بن عبد مناف . شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد ج 6 ص 150 نقل از الاستيعاب ابو عمرو بن عبد البر ص 263 ] .

« معاوية بن ابى سفيان اين لعين بن لعين را والى مدينه كرد ، وقتى كه خوش خدمتى‏ هايش را ديد مكه و طائف را به مدينه اضافه كرد و پس از مدتى بوسيله اغراض شخصى كه همواره ميان ستمكاران وجود دارد عزلش كرد » [همين مأخذ ص 152] . بيائيد بگذريم از مروان و مروانيان كه هر چه درباره رذالت و وقاحت آنان و كسانيكه آنان را بر مردم ( كه نهال‏هاى باغ خداوندى هستند ) چيره و مسلط ساختند ، گفتگو كنيم ، و به تحليل‏گرى بپردازيم ، كم است و ناچيز چنانكه هر اندازه درباره كاروانيان نور و مظاهر تجلى كمالات انسانى صحبت كنيم ، اندكى از بسيار بسيار و محدودى از نامحدود گفته‏ ايم .

تشبيهى كه پيشتاز شماره يك بلاغت درباره رياست مروان آورده است ،فوق العاده جالب است ، زيرا آن حضرت كوتاهى مدت رياست آن طريد ابن طريد و لعين ابن لعين و منافق ابن منافق را به كوتاهى مدتى كه سگ براى ليسيدن بينى‏اش صرف ميكند ، تشبيه فرموده است . نه به بال گستردن طاووس و جمع كردن آن و نه به باز شدن غنچه و افسردن آن و نه برق زودگذرى كه از ابرها بوجود ميآيد و زود ناپديد مي گردد .

نكته‏ اى كه در اين تشبيه بنظر مي رسد ، دو چيز است : يك ماهيت رياست مروان كه چيزى جز بهره‏بردارى يك سگ صفت از كثافتها و پس مانده لاشه و چربى استخوان روى بينى‏ اش نمي باشد ، يعنى رياست او يك مقام مستند به شخصيتش نبوده و خود آن رياست هم پديده كثيف و آلوده به زشتى ‏ها و پليدى‏ ها بوده است .

دو كوتاهى مدتى كه مروان را به ليسيدن پس مانده لاشه و چربى استخوانى كه آل اميه به جلو او انداخته بودند و مدت اين ليسيدن چهار ماه يا شش ماه و حد اكثر نه ماه بوده است كه تباهى دائمى را به دنبال داشته است . 13 ، 12 و هو ابو الأكبش الأربعة و ستلقى الأمّة منه و من ولده يوما احمر ( و او است پدر چهار رئيس قوم خود . و امت اسلامى از او و فرزندانش روز سرخى خواهد ديد ) .

چهار برادر : وليد ، سليمان ، يزيد ، هشام فرزندان مروان

چنانكه شارحين نهج البلاغه گفته ‏اند : پيش گوئى غيبى كه امير المؤمنين عليه السلام درباره مروان و فرزندانش فرموده بود ، به وقوع پيوست . در يكى از مجلدات گذشته داستان اين چهار برادر مطرح شده است . مراجعه شود . هوى پرستى و خود كامگى اين نسل و خونريزيهاى آنان در مآخذ معتبر تاريخى ثبت شده و هيچ راهى براى دفاع از آنان نمانده است ، نه تنها هيچ راهى براى دفاع از آنان وجود ندارد ، بلكه دفاع از عواملى كه موجب تسلط و تاخت و تاز اين بردگان پست شهوت و مال و مقام شدند ، خيانتى بزرگ بر اسلام و مسلمين است .

شرح وترجمه نهج البلاغه علامه محمدتقی جعفری  جلد۱۱