نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۹ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)آرَاءِ

شرح ابن‏ میثم

۱۵۹- و قال علیه السّلام: مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجُوهَ الْآرَاءِ عَرَفَ مَوَاقِعَ الْخَطَإِ

المعنى

لا شکّ أنّ المتصفّح لوجوه الآراء و المفکّر فی أیّها أصوب لابدّ أن یعرف مواقع الخطأ فی الامور و مظانّها. و هو ترغیب فی الاستشاره و الفکر فی استصلاح الأعمال قبل الوقوع فیها.

مطابق با حکمت ۱۷۳ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۹- امام (ع) فرمود: مَنِ اسْتَقْبَلَ وُجُوهَ الْآرَاءِ عَرَفَ مَوَاقِعَ الْخَطَإِ

ترجمه

«هر کس از انواع اندیشه‏ ها استقبال کند، موارد اشتباه را خواهد شناخت».

شرح

تردیدى نیست کسى که انواع نظرها و اندیشه‏ ها را بررسى کند تا بفهمد کدام درست‏تر است ناگزیر جاهاى اشتباه در کارها و موارد آن را خواهد شناخت. این سخن براى وادار ساختن به مشورت با دیگران و اندیشیدن در باره اصلاح کارها مقدّم بر انجام آنهاست.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۴۹

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۸ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۵۸- و قال علیه السّلام: النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا

المعنى

الجهل بالشى‏ء مستلزم لعدم تصوّر منفعه العلم به فیحصل الجاهل من ذلک على اعتقاد أنّه لا فایده فی تعلّمه فیستلزم ذلک مجانبته له، ثمّ یتأکّد تلک المجانبه و البعد بکون العلم أشرف فضیله یفخر بها أهله على الجهّال و یکون لهم بها الحکم علیهم و انتقاصهم و حطّهم عن درجه الاعتبار، مع اعتقاد الجهّال لکما لهم أیضا لذلک.
فیشتدّ لذلک مجانبتهم للعلم و أهله و عداوتهم لهذه الفضیله.

مطابق با حکمت ۱۷۲ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۸- امام (ع) فرمود: النَّاسُ أَعْدَاءُ مَا جَهِلُوا

ترجمه

«مردمان، دشمنان چیزى هستند که نسبت به آن ناآگاهند».

شرح

ناآگاهى به چیزى باعث مى‏گردد که شخص براى آگاهى از آن منفعتى را تصور نکند در نتیجه شخص ناآگاه به این عقیده مى‏ رسد که در آموختن آن چیز فایده‏اى نیست، و لازمه چنین عقیده‏اى فاصله گرفتن از آن است آن گاه امام (ع) این فاصله گرفتن و دورى گزیدن را با این مطلب- که علم بالاترین فضیلتى است که صاحبان آن بدان وسیله بر نادانان افتخار کرده و حکومت مى‏ کنند و بر آنها خرده مى‏گیرند و درجه اعتبارشان را پایین مى‏آورند- مورد تأکید قرار مى ‏دهد، بعلاوه افراد نادان خود نیز به کمال ایشان معتقدند. به این ترتیب بر دورى کردن آنها از دانش و دانشمند، و دشمنیشان با این فضیلت افزوده مى‏شود.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۴۷

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۷ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۵۷- و قال علیه السّلام: کَمْ مِنْ أَکْلَهٍ تَمْنَعُ‏مَنَعَتْ أَکَلَاتٍ

المعنى

و هو یجرى مجرى المثل یضرب لمن یفعل فعلا یکون سببا لحرمانه ما کان یناله من خیر سابق. و أصله أنّ الرجل یمتلى‏ء من الطعام فیختم و یمرض فیحتاج إلى الحمیه و الامتناع من الأکل. و فی معناه: من یعاشر ملکا و یسعد بالانبساط معه فیکون ذلک سببا لبعده عنه و زوال سعادته منه.

مطابق با حکمت ۱۷۱ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۷- امام (ع) فرمود: کَمْ مِنْ أَکْلَهٍ مَنَعَتْ أَکَلَاتٍ

ترجمه

«بسا خوردن غذایى که مانع از خوردن غذاهاى دیگر شود».

شرح

این عبارت به منزله ضرب المثل است، براى کسى که خودکارى مى‏ کند که باعث محرومیتش از خیراتى مى‏ شود که برخوردار بوده است. اصل مطلب از این قرار است همان طور که شخص شکم خود را از غذا پر مى‏ کند و دچار سوء هاضمه مى‏ شود و بیمار مى ‏گردد و در نتیجه نیازمند پرهیز و خوددارى از غذا مى‏ شود. همچنین است حال آن کسى که با پادشاهى معاشرت دارد، و در خوشى با او شریک است، سرانجام این خود باعث دورى از وى و نابودى سعادتش مى‏ گردد.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۵۴

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۶ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۵۶- و قال علیه السّلام: تَرْکُ الذَّنْبِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِ التَّوْبَهِ

المعنى

الترک لا کلفه فیه لکونه عدما و طلب التوبه من اللّه یحتاج إلى استعداد شدید یصلح معه العبد لقبولها منه و إفاضه العفو علیه.

مطابق با حکمت ۱۷۰ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۶- امام (ع) فرمود: تَرْکُ الذَّنْبِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِ التَّوْبَهِ

ترجمه

«ترک گناهان آسانتر است از درخواست توبه».

شرح

انجام ندادن امرى است عدمى و زحمتى ندارد، اما درخواست توبه از خدا نیاز به استعداد زیادى دارد تا بنده شایستگى براى پذیرش توبه و افاضه بخشش الهى را داشته باشد.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۱۴

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۵ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۵۵- و قال علیه السّلام: قَدْ أَضَاءَ الصُّبْحُ لِذِی عَیْنَیْنِ

المعنى

هو تمثیل. و استعار لفظ الصبح لسبیل اللّه و وصف الضیاء لوضوحها و ظهورها بوصف الشارع و دلالته علیها، و یحتمل أن یکون ذلک تمام وصف سبق منه للحقّ.
کأنّ سائلا سأله عن أمر فشرحه له مرّه أو مرارا و هو یستزیده فقال له هذا القول أى قد أوضحت لک الحقّ إن کنت تبصر.

مطابق با حکمت ۱۶۹ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۵- امام (ع) فرمود: قَدْ أَضَاءَ الصُّبْحُ لِذِی عَیْنَیْنِ

ترجمه

«براى کسى که داراى دو چشم است، صبح روشن است».

شرح

این جمله تمثیلى است، لفظ صبح را براى راه خدا و صفت ضیاء را براى روشنى ظاهر و آشکاراى راه خدا با معرفى و راهنمایى شارع مقدس استعاره آورده است. و احتمال دارد، تمام اینها صفت براى حق باشد که قبلا بیان کرده است، گویا کسى در موردى پرسیده است و آن حضرت یک بار و یا بیشتر شرح داده، و او بیشتر توضیح خواسته است، و امام (ع) این جمله را در جواب او گفته: یعنى من حق را براى تو روشن ساختم اگر داراى بینش بودى.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

بازدیدها: ۱۷

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۴ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۵۴- و قال علیه السّلام: الْأَمْرُ قَرِیبٌ وَ الِاصْطِحَابُ قَلِیلٌ

المعنى

أراد أمر اللّه و هو الموت و الاصطحاب فی الدنیا.

مطابق با حکمت ۱۶۸ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۴- امام (ع) فرمود: الْأَمْرُ قَرِیبٌ وَ الِاصْطِحَابُ قَلِیلٌ

ترجمه

«فرمان خدا نزدیک و فرصت همراه بودن اندک است».

شرح

مقصود امام (ع) از فرمان خدا مرگ و از همراهى، با هم بودن در دنیاست.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۲۳

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۳ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۵۳- و قال علیه السّلام: الْإِعْجَابُ یَمْنَعُ مِنَ الِازْدِیَادِاَلِازْدِیَادَ

المعنى

إعجاب المرء بفضیلته الداخله کعلمه أو الخارجه کغناه و قینته إنّما یکون عن تصوّر کماله فیها و اعتقاده أنّه قد بلغ منها الغایه، و الاعتقاد یمنعه عن طلب الزیاده منها.

مطابق با حکمت ۱۶۷ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۳- امام (ع) فرمود: الْإِعْجَابُ یَمْنَعُ مِنَ الِازْدِیَادِ

ترجمه

«خودبینى آدمى را از کسب فضیلت باز مى‏ دارد».

شرح

خودبینى به خاطر فضیلت درونى مانند علم و یا فضیلت بیرونى مثل ثروت و اندوخته تنها سبب تصور کمال آن شخص در اینها بوده و اعتقاد بر این که نسبت به اینها به حد نهایى رسیده است همین اعتقاد او را از زیاده‏جویى و فضیلت خواهى باز مى‏دارد.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۳۱

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۲ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)حقّ

شرح ابن‏ میثم

۱۵۲- و قال علیه السّلام: لَا یُعَابُ الْمَرْءُ بِتَأْخِیرِ حَقِّهِ إِنَّمَا یُعَابُ مَنْ أَخَذَ مَا لَیْسَ لَهُ

المعنى

أخذ الحقّ قد یکون واجبا لمن هو له و قد یکون مندوبا، و أقلّه أن یکون مباحا و لا حرج فی أمر المباح. و أمّا أخذ ما لیس له فظلم و هو من أقبح الرذائل الّتی یعاب بها المرء.

مطابق با حکمت ۱۶۶ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۲- امام (ع) فرمود: لَا یُعَابُ الْمَرْءُ بِتَأْخِیرِ حَقِّهِ إِنَّمَا یُعَابُ مَنْ أَخَذَ مَا لَیْسَ لَهُ

ترجمه

«هر کس در باره حق خود کوتاهى کند قابل سرزنش نیست، آن کسى سزاوار سرزنش است که حق دیگران را غصب کند».

شرح

گاهى گرفتن حق براى صاحب حق، واجب است و گاهى مستحب، و کمترین مرحله‏اش مباح است که در کار مباح حرجى نیست. اما حق دیگران را گرفتن ظلم است و آن از زشت‏ترین صفات پستى است که شخص مرتکب درخور سرزنش است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۱۶

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۱ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۵۱- و قال علیه السّلام: لَا طَاعَهَ لِمَخْلُوقٍ فِی مَعْصِیَهِ الْخَالِقِ

المعنى

و ذلک کالوضوء بالماء المغصوب و الصلاه فی الدار المغصوبه. و یحمل النفى هنا على نفى جواز الطاعه کما هو المنقول عنه و عن أهل بیته علیهم السّلام. و عند الشافعی قد یصحّ الطاعه و النفى لفضیلتها.

مطابق با حکمت ۱۶۵ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۱- امام (ع) فرمود: لَا طَاعَهَ لِمَخْلُوقٍ فِی مَعْصِیَهِ الْخَالِقِ

ترجمه

«آنجا که معصیت خدا باشد، پیروى از مخلوق روا نیست».

شرح

مانند وضو با آب غصبى و نماز در خانه غصبى. و نفى در چنین مواردى بر نفى جواز اطاعت حمل شده است، همان طورى که از امام، على (ع) و از اهل بیت (ع) نقل کرده ‏اند. امّا به عقیده شافعى در چنین موردى طاعت صحیح است و نفى براى فضیلت آن است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۳۹

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۵۰ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۵۰- و قال علیه السّلام: مَنْ قَضَى حَقَّ مَنْ لَا یَقْضِی حَقَّهُ فَقَدْ عَبَدَهُ

المعنى

أراد قضاء الحقّ بین الإخوان. و إنّما کان کذلک لأنّ قضاء الغیر عنه لحقّ من لا یقضی حقّه لا یکون لوصول نفع منه و لا دفع مضرّه المرء، بل یکون عملا له لأنّه هو أو خوفا منه أو طمعا فیه و ذلک صوره عباده.

مطابق با حکمت ۱۶۴ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۵۰- امام (ع) فرمود: مَنْ قَضَى حَقَّ مَنْ لَا یَقْضِی حَقَّهُ فَقَدْ عَبَدَهُ

ترجمه

«هر که ادا کند حق کسى را که حقش را ادا نمى‏ کند، در حقیقت او رابندگى کرده است».

شرح

مقصود امام (ع) اداى حق در بین دوستان است. براستى که چنین است، زیرا اداى حق کسى که رعایت حقش را نمى‏کند، نه به خاطر سودجویى و نه به دلیل دفع زیان او است، بلکه به خاطر خود او، و یا ترس از او، و یا به امید طمعى از اوست که همه اینها شکلى از بندگى است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

بازدیدها: ۲۳۸

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۹ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)فقر

شرح ابن‏ میثم

۱۴۹- و قال علیه السّلام: الْفَقْرُ الْمَوْتُ الْأَکْبَرُ

المعنى

استعار له لفظ الموت بوصف الأکبر. أمّا کونه موتا فلانقطاع الفقیر عن مشتهیاته و مطلوباته الّتی هى مادّه الحیاه، و تألّمه لفقدها. و أمّا أنّه أکبر فلتعاقب آلامه على الفقیر مدّه حیاته، و أمّا ألم الموت ففی وقت واحد. و هو مبالغه فی شدّته.

مطابق با حکمت ۱۶۳ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۹- امام (ع) فرمود: الْفَقْرُ الْمَوْتُ الْأَکْبَرُ

ترجمه

«تنگدستى، مرگ بزرگتر است.»

شرح

مردن با صفت بزرگتر را براى تهیدستى استعاره آورده است. امّا این که تنگدستى نوعى مردن است، به دلیل آن است که شخص بى‏ چیز، از خواسته ‏ها و مقاصدى که سرمایه زندگى مادى است بریده و به خاطر از دست دادن آنها غمگین است. و اما این که بزرگتر است، چون در طول زندگى شخص تنگدست، غمها و سختیهاى تنگدستى پیاپى مى ‏رسد، امّا غم مردن یک‏باره است. و این نوعى مبالغه در سختى فقر و تنگدستى است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۳۷

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۸ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)سرّ وراز

شرح ابن‏ میثم

۱۴۸- و قال علیه السّلام: مَنْ کَتَمَ سِرَّهُ کَانَتِ الْخِیَرَهُ فِی بِیَدِهِ‏

المعنى

و هو ترغیب فی کتمان السرّ: أى کان مختارا فی إذاعته و کتمانه بخلاف من أذاع سرّه فإنّه لا یتمکّن بعد ذلک من کتمانه.

مطابق با حکمت ۱۶۲ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۸- امام (ع) فرمود: مَنْ کَتَمَ سِرَّهُ کَانَتِ الْخِیَرَهُ بِیَدِهِ

ترجمه

«هر کس راز خود را پنهان دارد، بر خیر و صلاح خویش مسلّط است.»

شرح

این سخن در باره وادارسازى به پنهان داشتن راز است. یعنى اختیار فاش ساختن و پنهان داشتن راز در اختیار خود اوست بر خلاف کسى که راز خود را فاش سازد، دیگر پنهان داشتن آن ممکن نخواهد بود.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۲۲

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۷ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)مواعظ

شرح ابن‏ میثم

۱۴۷- و قال علیه السّلام: ثلث کلمات: مَنْ مَلَکَ اسْتَأْثَرَ وَ مَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْیِهِ هَلَکَ- وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَکَهَا فِی عُقُولِهَا

إحداها: من ملک استأثر -أى استبدّ. و أراد أنّ الملوک من شأنهم الاستبداد بالامور المرغوب فیها و الانفراد و ذلک لتسلّطهم و عدم المنازع لقواهم الأمّاره بالسوء فیهم. و هى کالمثل یضرب لمن غلب على أمر فاختصّ به و منعه غیره.

الثانیه: و من استبدّ برأیه هلک -لأنّ انفراد الإنسان برأیه و عدم قبوله للنصیحه و استشارته فی الحرب و نحوها مظنّه الخطأ فیه المستلزم للهلاک فکأنّه قال: من استبدّ برأیه فهو فی مظنه الهلاک فأقام الهلک مقام مظنّته مجازا إطلاقا لما بالفعل على ما بالقوّه.

الثالثه: و من شاور الرجال شارکها فی عقولها -و ذلک أنّه یستنتج فیها الرأی الأصلح لیعمل به فکان عقول الرجال بأسرها حاصله لانتفاعه بثمرتها و هو ترغیب فی الاستشاره.

مطابق با حکمت ۱۶۰-۱۶۱ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۷- سه سخن از سخنان امام (ع): مَنْ مَلَکَ اسْتَأْثَرَ وَ مَنْ اسْتَبَدَّ بِرَأْیِهِ هَلَکَ- وَ مَنْ شَاوَرَ الرِّجَالَ شَارَکَهَا فِی عُقُولِهَا

ترجمه

«هر کس تسلّط یافت، خود رأى مى‏ شود، و هر کس خود رأى شد، هلاک مى‏ شود، و هر کس با مردان مشورت کند، شریک عقلهاى آنها مى‏ گردد.»

شرح

یکى از آن سخنان، این است که: هر کس سیطره یافت، خود رأى مى‏ شود.
مقصود این است که روش پادشاهان در امور مورد علاقه ‏شان، خودرأیى و تکروى است، از آن جهت که بر دیگران مسلّطند و نسبت به خواهشهاى نفسانى خود، بلامنازعند. و این سخن مانند ضرب المثلى است که آن را در مورد کسانى به کار مى‏ برند که به کارى دست یابند، و بعد آن را به خود اختصاص دهند و دیگران را مانع شوند.

سخن دوم: هر که خود رأى شد، به هلاکت رسید. زیرا تکروى انسان در فکر و نظر خود و نپذیرفتن نصیحت و مشورت دیگران در جنگ و امثال آن، او را در معرض خطا قرار مى‏دهد و باعث هلاکت او مى‏ گردد، گویا امام (ع) فرموده است: هر کس خودرأى باشد، در معرض هلاکت است، بنا بر این هلاکت را- از باب اطلاق ما بالفعل بر ما بالقوّه- به جاى: معرض هلاکت، به طور مجاز به کار برده است.

سخن سوم: هر کس با مردان مشورت کند، شریک عقلهاى آنان است.
توضیح آن که در آن صورت از بهترین نظر بهره‏بردارى کرده و آن را به کار مى‏ بندد، پس تمام خردهاى مردان، در اختیار او قرار گرفته است، چه او از نتایج خردها سود مى‏برد. و این سخن تشویق به مشورت با دیگران است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۲۴۶

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۶ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۴۶- و قال علیه السّلام: مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهَمَهِ- فَلَا یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ

المعنى

لأنّه هو السبب فی إساءه الظنّ بنفسه و لا لوم على من أساء به الظنّ لأنّ ظنّه ذلک مستند إلى أماره من شأنها تولید الظنّ.

مطابق با حکمت ۱۵۹ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۶- امام (ع) فرمود:مَنْ وَضَعَ نَفْسَهُ مَوَاضِعَ التُّهَمَهِ- فَلَا یَلُومَنَّ مَنْ أَسَاءَ بِهِ الظَّنَّ

ترجمه

«کسى که خود را در معرض اتهام و بدگمانى قرار دهد نباید آن کس را که به او گمان بد برد، سرزنش کند».

شرح

زیرا او خود باعث شده تا به او گمان بد برند. و سرزنش به کسى که گمان بد به وى برده است معنى ندارد، زیرا بدگمانى او مستند به قرینه ‏اى است که زمینه به وجود آمدن چنین گمانى است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

بازدیدها: ۵۹

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۵ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۴۵- و قال علیه السّلام: عَاتِبْ أَخَاکَ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ وَ ارْدُدْ شَرَّهُ بِالْإِنْعَامِ عَلَیْهِ‏

المعنى

أى اجعل مکان عتابه بالقول و الفعل الإحسان إلیه و الإنعام فی حقّه فإنّهما أنفع فی عطف جانبه إلیک و دفع شرّه عنک. و العتاب مستعار للإحسان لاستلزامها رجوع المعاتب.

مطابق با حکمت ۱۵۸ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۵- امام (ع) فرمود: عَاتِبْ أَخَاکَ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ وَ ارْدُدْ شَرَّهُ بِالْإِنْعَامِ عَلَیْهِ

ترجمه

«برادر مسلمانت را با نیکى کردن به او سرزنش کن، و کار بدش را با بخشش به او بازگردان».

شرح

یعنى به جاى سرزنش به گفتار و رفتار در حق برادر مسلمانت نیکى و بخشش کن، که اینها در جلب نظر و دفع شر و بدى او سودمندتر و مؤثرتر است. کلمه عتاب، استعاره آورده شده است از احسان، زیرا هر دو براى بازگشت شخص سرزنش شده به کار مى‏ روند.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۳۰

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۴ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۴۴- و قال علیه السّلام: قَدْ بُصِّرْتُمْ إِنْ أَبْصَرْتُمْ وَ قَدْ هُدِیتُمْ إِنِ اهْتَدَیْتُمْ وَ أُسْمِعْتُمْ إِنِ اسْتَمَعْتُمْ

المعنى

أى قد بصّرتم سبیل الرشاد و هدیتم إلیها و اسمعتم الدلاله علیها إن کان لکم استعداد أن تبصروها و تسمعوا و تهتدوا إلیها. و قد مرّ مثله.

مطابق با حکمت ۱۵۷ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۴- امام (ع) فرمود: قَدْ بُصِّرْتُمْ إِنْ أَبْصَرْتُمْ وَ قَدْ هُدِیتُمْ إِنِ اهْتَدَیْتُمْ وَ أُسْمِعْتُمْ إِنِ اسْتَمَعْتُمْ

ترجمه

«شما را بینایى داده‏ اند، اگر از بینایى استفاده کنید، و شما را راهنمایى کرده‏ اند اگر هدایت پذیر باشید، و وسیله شنوایى داده‏اند اگر گوش فرا دهید».

شرح

یعنى راه کمال را به شما نمایانده‏اند، و بدان سو شما را رهبرى کرده‏ اند. واین راهنمایى بر کمال را به گوش شما رسانده‏اند، اگر شما آمادگى براى دیدن، شنیدن و راه بردن بدان سو را داشته باشید و نظیر این سخن قبل از این گفته شد.

شرح

یعنى راه کمال را به شما نمایانده‏ اند، و بدان سو شما را رهبرى کرده ‏اند. واین راهنمایى بر کمال را به گوش شما رسانده ‏اند، اگر شما آمادگى براى دیدن، شنیدن و راه بردن بدان سو را داشته باشید و نظیر این سخن قبل از این گفته شد.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۷۷

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۳ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۴۳- و قال علیه السّلام: عَلَیْکُمْ بِطَاعَهِ مَنْ لَا تُعْذَرُونَ فِی جَهَالَتِهِ ‏بِجَهَالَتِهِ

المعنى

یرید اللّه تعالى. و قیل: هو ایجاب لطاعه من یجب طاعته من أئمّه الحقّ الّذین یجب العلم بحقّیه إمامتهم و لا یعذر الناس فی الجهل بهم لتعلّم قوانین الدین و أحکامه منهم.

مطابق با حکمت ۱۵۶ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۳- امام (ع) فرمود: عَلَیْکُمْ بِطَاعَهِ مَنْ لَا تُعْذَرُونَ بِجَهَالَتِهِ

ترجمه

«بر شما باد پیروى از کسى که عذر شما در نشناختن او پذیرفته نیست».

شرح

مقصود امام (ع)، خداوند متعال است. بعضى گفته‏اند: مقصود لزوم اطاعت از ائمه حق است که اطاعت از آنها واجب است، کسانى که علم به حقانیّت امامتشان واجب است و بهانه‏اى در نشناختن آنها از کسى پذیرفته نیست، به دلیل آن که قوانین و احکام دین را باید از آنان فرا گرفت.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۲۵

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۲ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)عهد

 

شرح ابن‏ میثم

۱۴۲- و قال علیه السّلام: اعْتَصِمُوااِسْتَعْصِمُوا بِالذِّمَمِ فِی أَوْتَارِهَاأَوْتَادِهَا

اللغه

فالذمم: العهود و العقود و الأیمان.

المعنى

و استعار لفظ الأوتاد لشرائط العهود و أسباب إحکامها کأنّها أوتاد حافظه لها. و أراد امتنعوا من سخط اللّه و عذابه بحفظ الذمم فی أوتادها فکأنّ العصمه منه یکون فی أسباب حفظها و- فی- متعلّق باعتصموا. و روى: استعصموا.

مطابق با حکمت ۱۵۵ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۲- امام (ع) فرمود: اعْتَصِمُوا بِالذِّمَمِ فِی أَوْتَادِهَا

لغت

ذمم: پیمانها، عقدها، سوگندها

ترجمه

«در پیمانهایتان از جمله وفاکنندگان باشید».

شرح

کلمه: اوتاد (میخها) را استعاره براى شرایط و اسباب احکام قراردادها، آورده است، گویا اینها میخها و پایه‏هاى نگهدارنده پیمانها هستند، و مقصود امام (ع) آن است که: از خشم خدا و عذاب او پرهیز کنید به وسیله پایبندى به شرایط و اساس پیمانها، گویا پرهیز از خشم و عذاب، در گرو شرایط نگهدارنده پیمان است. فى، متعلق به اعتصموا است بعضى استعصموا روایت کرده ‏اند.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۴۲

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۱ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)

شرح ابن‏ میثم

۱۴۱- و قال علیه السّلام: الرَّاضِی بِفِعْلِ قَوْمٍ کَالدَّاخِلِ فِیهِ مَعَهُمْ- وَ عَلَى کُلِّ دَاخِلٍ فِی بَاطِلٍ إِثْمَانِ- إِثْمُ الْعَمَلِ بِهِ وَ إِثْمُ الرِّضَا بِهِ‏

المعنى

و وجه التشبیه اشتراکهم فی الرضا به المستلزم للمیل إلیه و مناسبته لطبعه.
و نفرّ عن الدخول فی الباطل بما یلزمه من الإثمین: أمّا إثم العمل فظاهر، و أمّا إثم الرضا فلأنّ الرضا بالباطل یستلزم محبّته و هى رذیله و إثم.

مطابق با حکمت ۱۵۴ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۱- امام (ع) فرمود: الرَّاضِی بِفِعْلِ قَوْمٍ کَالدَّاخِلِ فِیهِ مَعَهُمْ- وَ عَلَى کُلِّ دَاخِلٍ فِی بَاطِلٍ إِثْمَانِ- إِثْمُ الْعَمَلِ بِهِ وَ إِثْمُ الرِّضَا بِهِ

ترجمه

«کسى که به عمل گروهى راضى باشد چنان است که گویى با ایشان در انجام آن کار همراه بوده است و بر هر کسى که انجام دهنده کار نادرست مى ‏باشد، دو گناه است یکى گناه انجام دادن آن کار، دیگرى گناه راضى بودن به آن.»

شرح

وجه شبه شرکت داشتن با آنان در خشنودى به آن عمل لازمه‏اش علاقمندى و میل قلبى به آن کار و رابطه آن کار با طبع اوست، امام (ع) از ورود در کار نادرست به دلیل گناهانى که در پى دارد، برحذر داشته است: گناه انجام کار، روشن است و اما گناه رضایت به کار، از آن رو که خشنودى به کار نادرست نتیجه علاقمندى به آن است پس چنین علاقه ‏اى خود، ناپسند و گناه است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

بازدیدها: ۱۹

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره ۱۴۰ متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)صبر

شرح ابن‏ میثم

۱۴۰- و قال علیه السّلام:لَا یَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ وَ إِنْ طَالَ بِهِ الزَّمَانُ

اللغه

فالصبور: کثیر الصبر.

المعنى

و رغّب فیه بما یلزمه من الظفر و إن تأخّر. و ذلک عند کمال استعداد الصبور بالصبر و قوّته.

مطابق با حکمت ۱۵۳ نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ میثم

۱۴۰- امام (ع) فرمود: لَا یَعْدَمُ الصَّبُورُ الظَّفَرَ وَ إِنْ طَالَ بِهِ الزَّمَانُ

لغت
صبور: کثیر الصبر

ترجمه

«شخص استوار و بردبار، پیروزى را هر چند که زمانى دراز بگذرد از دست نمى‏ دهد».

شرح

امام (ع) در این گفتار به وسیله نتیجه صبر یعنى پیروزىهر چند که مدتى طول بکشد انسان را به صبر و بردبارى تشویق کرده است. پیروزى نهایى فرد صبور به خاطر آن است که آمادگى و نیرومندى وى در اثر صبر کامل مى‏ شود.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ میثم)، ج۵ // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

بازدیدها: ۲۵