شرح ابن ميثم
305- و قال عليه السّلام لعبد اللّه بن العباس و قد أشار عليه فى شى لم يوافق رأيه: لَكَ أَنْ تُشِيرَ عَلَيَّ وَ أَرَى فَإِنْفَإِذَا عَصَيْتُكَ فَأَطِعْنِي
المعنى
روي أنّه أشار عليه عند انصرافه من مكّة حاجّا و قد بايعه الناس، و قال: يا أمير المؤمنين إنّ هذا أمر عظيم يخاف غوائل الناس فيه. فاكتب لطلحة بولاية البصرة و للزبير بولاية الكوفة و اكتب إلى معاوية و ذكّره القرابة و الصلة و أقرّه على ولاية الشام حتّى يبايعك فإن بايعك و جرى على سنّتك و طاعة اللّه فاتركه على حاله و إن خالفك فادعه إلى المدينة و أبدله بغيره، و لا تموج بحار الفتنة. فقال عليه السّلام: معاذ اللّه أن افسد دينى بدنيا غيري، و لك يا ابن عبّاس أن تشير، و رأى. و حذف مفعول أرى للعلم به: أى أنظر في وجه المصلحة. و أوجب طاعة نفسه لأنّه الإمام و لأنّه أفضل رأيا فإذا رأى المصلحة في شيء فرأيه أرجح.
مطابق با حکمت 321 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
305- امام (ع) وقتى كه ابن عباس او را به چيزى راهنمايى مىكرد كه موافق نظر آن بزرگوار نبود، به او فرمود: لَكَ أَنْ تُشِيرَ عَلَيَّ وَ أَرَى فَإِنْ عَصَيْتُكَ فَأَطِعْنِي
ترجمه
«بر تو است كه مرا راهنمايى كنى و من صلاح خود را در آن مى نگرم، آن گاه اگر من از تو پيروى نكردم تو از من پيروى كن.»
شرح
نقل كرده اند موقع بازگشت امام (ع) از سفر حج كه مردم در مكه با وى بيعت كرده بودند، ابن عباس گفت: يا امير المؤمنين اين كار مهمّى است، بيم آشوب مردم مى رود، براى طلحه حكم ولايت بصره، و براى زبير حكم ولايت كوفه را صادر كنيد، و به معاويه نامه اى بنويسيد و از خويشاوندى و نسبت، ياد كنيد و در حكومت شام او را تثبيت فرماييد تا با شما بيعت كند، اگر بيعت كرد و از روش شما و امر خدا اطاعت كرد، او را به حال خود واگذاريد، و اگر مخالفت كرد، آن گاه به مدينه بخواهيد و عوضش كنيد تا درياهاى آشوب متلاطم نگردند امام (ع) فرمود: پناه مى برم به خدا از اين كه دين خود را به خاطر دنياى ديگران تباه سازم فرزند عباس بر تو است كه ما را راهنمايى كنى و من صلاح خود را در آن مى نگرم مفعول «أرى» چون معلوم بوده است حذف شده است، يعنى: من جهت مصلحت را مى انديشم، امام (ع) اطاعت از خود را واجب دانسته از آن رو كه امام است و انديشه اش بالاتر است پس اگر در كارى مصلحت ديد، نظر او برتر و بالاتر است.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده