حکمت 175 صبحی صالح
175-وَ قَالَ ( عليهالسلام )إِذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِيهِ فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّيهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْه
حکمت 177 شرح ابن أبي الحديد ج 18
177: إِذَا هِبْتَ أَمْراً فَقَعْ فِيهِ- فَإِنَّ شِدَّةَ تَوَقِّيهِ أَعْظَمُ مِمَّا تَخَافُ مِنْهُ ما أحسن ما قال المتنبي في هذا المعنى-
و إذا لم يكن من الموت بد
فمن العجز أن تكون جبانا
كل ما لم يكن من الصعب في الأنفس
سهل فيها إذا هو كانا
و قال آخر-
لعمرك ما المكروه إلا ارتقابه
و أعظم مما حل ما يتوقع
و قال آخر-
صعوبة الرزء تلقى في توقعه
مستقبلا و انقضاء الرزء أن يقعا
و كان يقال توسط الخوف تأمن- . و من الأمثال العامية- أم المقتول تنام و أم المهدد لا تنام- . و كان يقال كل أمر من خير أو شر فسماعه أعظم من عيانه- . و قال قوم من أهل الملة و ليسوا عند أصحابنا مصيبين- إن عذاب الآخرة المتوعد به إذا حل بمستحقيه وجدوه أهون- مما كانوا يسمعونه في الدنيا- و الله أعلم بحقيقة ذلك
ترجمه فارسی شرح ابن ابی الحدید
حكمت (177)
اذا هبت امرا فقع فيه، فان شدة توقّيه اعظم مما تخاف منه.
«چون از كارى بيم دارى، خود را در آن كار در افكن كه سختى پرهيز كردن از آن، بزرگتر از بيمى است كه از آن دارى.»
متبنى در اين باره چه نيكو سروده است: «چون از مرگ چارهاى نيست، از ناتوانى است كه ترسو باشى، آنچه در نظرها دشوار مى نمايد چون صورت مى گيرد آسان است.» ديگرى چنين سروده است: «سوگند به جان خودت كه بيم از گرفتارى همان مراقبت است و بزرگتر از چيزى كه واقع مى شود، دلهره و بيم آن است.» ديگرى گفته است: «دشوارى مصيبت در بيم از آن است كه چگونه ممكن است واقع شود ولى همين كه واقع شد، مصيبت سپرى مى شود.» و گفته شده است: خود را ميان بيم در انداز تا در امان قرار گيرى.
و از مثال عاميانه اين است كه مادر شخص كشته شده مى خوابد ولى مادر شخصى كه تهديد مى شود، خواب ندارد.
و گفته شده است: هر چيزى چه خوبى و چه بدى شنيدنش بزرگتر از ديدن آن است. گروهى از اصحاب ملل كه سخن ايشان در نظر ياران معتزلى ما درست نيست گفته اند عذاب آخرت كه به آن بيم داده شده است وقتى به كسانى كه سزاوار آن هستند مى رسد آن را آسانتر از آنچه در دنيا شنيده اند مى يابند، و خداوند متعال به حقيقت آن داناتر است.
جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدیدجلد ۷ //دکتر محمود مهدوى دامغانى