نهج البلاغه موضوعی فضایل اخلاقى-صله رحم

فضایل اخلاقى

بخش اول : صله رحم

۱۲۸۷٫ حق همسایه
قال علیه السلام عند وفاته : الله الله فى جیرانکم ، فانهم وصیه نبیکم . ما زال یوصى بهم ، حتى ظننا اءنه سیورثهم .
در هنگام وفات خویش فرمود: خدارا خدارا! درباره همسایگانتان که آنان سفارش شده پیامبر شمایند. پیامبر صلى الله علیه و آله پیوسته درباره همسایگان سفارش مى کرد چندان که گمان بردیم آن ها را ارث بر قرار خواهد داد.
۱۲۸۸٫ نیاز خویشاوندى به دوستى ^(۱۲۸۱)

القرابه الى الموده ، اءحوج من الموده الى القرابه
خویشاوندى به دوستى نیازمندتر است تا دوستى به خویشاوندى . ^(۱۲۸۲)

۱۲۸۹٫ محبت به خویشاوندان
اءیها الناس ! انه لا یستغنى الرجل و ان کان ذا مال عن عترته ، و دفاعهم عنه باءیدیهم و اءلسنتهم ، و هم اءعطى الناس حیطه من ورائه ، و اءلمهم لشعثه ، و اءعطفهم علیه عند نازله اذا نزلت به . و لسان الصدق یجعله الله للمرء فى الناس ، خیر له من المال یرثه غیره
و منها: اءلا لا یعدلن اءحدکم عن القرابه یرى بها الخصاصه اءن یسدها بالذى لا یزیده ان اءمسکه ، و لا ینقصه ان اءهلکه . و من یقبض یده عن عشیرته فانما تقبض منه عنهم ید واحده و تقبض منهم عنه اءید کثیره ؛ و من تلن حاشیته ، یستدم من قومه الموده

اى مردم ! هیچ کس هر اندازه هم ثروتمند باشد، از خویشان (ایل و عشیره ) خود و حمایت عملى و زبانى آن ها از خویش بى نیاز نیست . آنان بزرگ ترین گروهى هستند که از انسان پشتیبانى مى کنند و پراکندگى و پریشانى او را از بین مى برند و در مصیبت ها و حوادثى که برایش پیش مى آید بیش از همه به او مهربان و دلسوزند. نام نیکى که خداوند براى انسان در میان مردم پدید مى آورد بهتر است از مال و ثروتى که وى براى دیگران باقى مى گذارد.

هان ! مبادا از خویشاوند نیازمند خود روى برتابید و از دادن اندک مال به او، که اگر ندهید چیزى بر ثروت شما نمى افزاید و اگر بدهید چیزى کم نمى شود، دریغ نکنید. هر که از خویشان خود دست کشد، یک دست از آنان بازگرفته ، اما دست هاى فراوانى از خود کنار زده است و آن کس که با قوم و خویشان خود نرم خو و مهربان باشد، دوستى و محبت همیشگى آنان را به دست آورد. ^(۱۲۸۳)

۱۲۹۰٫ وجوب صله رحم
(فرض الله ) صله الرحم منماه للعدد
خداوند صله رحم را براى کثرت نفرات واجب گردانید. ^(۱۲۸۴)

۱۲۹۱٫ فلسفه خانه بزرگ
لعلاء بن زیاد، لما راءى سعه داره : ما کنت تصنع بسعه هذه الدار فى الدنیا، و اءنت الیها فى الاخره کنت اءحوج ؟ و بلى ان شئت بلغت بها الاخره . تقرى فیها الضیف ، و تصل فیها الرحم ، و تطلع منها الحقوق مطالعها، فاذا اءنت قد بلغت بها الاخره

امام على علیه السلام وقتى خانه وسیع علاء بن زیاد را دید به او فرمود: چه کارى به بزرگى و فراخى این خانه در دنیا دارى ، در حالى که تو در آخرت به آن نیازمندتر خواهى بود.

آرى ! اگر بخواهى با این خانه بزرگ توشه براى آخرت ذخیره کنى در این خانه مهمان را بنوازى و پیوند با خویشان را محکم تر کنى . و حقوق آن را به مصارف خود ادا کنى ، با این شرایط است که براى آخرت خود زاد و توشه تحصیل نموده اى . ^(۱۲۸۵)

۱۲۹۲٫ ره آورد جوانمردى
الکرم اءعطف من الرحم
بزرگوارى و جوانمردى بیشتر از علقه خویشاوندى موجب مهربانى و توجه مردم نسبت به انسان مى گردد. ^(۱۲۸۶)

۱۲۹۳٫ زکات مال
من آتاه الله مالا، فلیصل به القرابه ، و لیحسن منه الضیافه
هر کسى که خدا به او مالى داد به نزدیکان خود بپردازد و مهمان نوازى کند.^(۱۲۸۷)

۱۲۹۴٫ غریب حقیقى
رب بعید اءقرب من قریب ، و قریب اءبعد من بعید. و الغریب من لم یکن له حبیب .
بسا دورى که از هر نزدیکى نزدیک تر است و بسا نزدیکى که از هر دورى از آدمى دورتر است ، غریب کسى است که دوستى نداشته باشد.^(۱۲۸۸)

۱۲۸۰- حکمت ۱۴۶٫
۱۲۸۱- نامه ۴۷٫
۱۲۸۲- حکمت ۳۰۸٫
۱۲۸۳- خطبه ۲۳٫
۱۲۸۴- حکمت ۲۵۲٫
۱۲۸۵- خطبه ۲۰۹٫
۱۲۸۶- حکمت ۲۴۷٫
۱۲۸۷- خطبه ۱۴۲٫
۱۲۸۸- نامه ۳۱٫

نهج البلاغه موضوعی//عباس عزیزی