کلام : ۱۶۸
و من کلام له ع بَعْدَ ما بُویِعَ بِالْخِلافَهِ، وَ قَدْ قالَ لَهُ قَومْ مِنَ الصَّحابَهِ لَوْ عاقَبْتَ قَوْمامِمَّناءَجْلَبَ عَلى عُثْمانِ؟ فَقَالِ عَلَیْهِالسَّلامُ:
یَا إِخْوَتَاهُ، إِنِّی لَسْتُ اءَجْهَلُ مَا تَعْلَمُونَ وَ لَکِنْ کَیْفَ لِی بِقُوَّهٍ وَ الْقَوْمُ الْمُجْلِبُونَ عَلَى حَدِّ شَوْکَتِهِمْ یَمْلِکُونَنَا وَ لاَ نَمْلِکُهُمْ؟ وَ هَا هُمْ هَؤُلاَءِ قَدْ ثَارَتْ مَعَهُمْ عِبْدَانُکُمْ وَ الْتَفَّتْ إِلَیْهِمْ اءَعْرَابُکُمْ وَ هُمْ خِلاَلَکُمْ یَسُومُونَکُمْ مَا شَاءؤ وا، وَ هَلْ تَرَوْنَ مَوْضِعا لِقُدْرَهٍ عَلَى شَیْءٍ تُرِیدُونَهُ؟ وَ إِنَّ هَذَا الْاءَمْرَ اءَمْرُ جَاهِلِیَّهٍ وَ إِنَّ لِهَؤُلاَءِ الْقَوْمِ مَادَّهً.
إِنَّ النَّاسَ مِنْ هَذَا الْاءَمْرِ إِذَا حُرِّکَ عَلَى اءُمُورٍ: فِرْقَهٌ تَرَى مَا تَرَوْنَ وَ فِرْقَهٌ تَرَى مَا لاَ تَرَوْنَ، وَ فِرْقَهٌ لاَ تَرَى هَذَا وَ لاَ هَذَا، فَاصْبِرُوا حَتَّى یَهْدَاءَ النَّاسُ وَ تَقَعَ الْقُلُوبُ مَوَاقِعَهَا وَ تُؤْخَذَ الْحُقُوقُ مُسْمَحَهً، فَاهْدَؤُوا عَنِّی ، وَ انْظُرُوا مَاذَا یَأْتِیکُمْ بِهِ اءَمْرِی وَ لاَ تَفْعَلُوا فَعْلَهً تُضَعْضِعُ قُوَّهً وَ تُسْقِطُ مُنَّهً وَ تُورِثُ وَهْنا وَ ذِلَّهً وَ سَأُمْسِکُ الْاءَمْرَ مَا اسْتَمْسَکَ وَ إِذَا لَمْ اءَجِدْ بُدّا فَآخِرُ الدَّوَاءِ الْکَیُّ.
ترجمه :
خطبه اى از آن حضرت (ع ) پس از آنکه به خلافت با او بیعت کردند، جمعى از صحابه او راگفتند، چه شود اگر کسانى را که بر عثمان شوریدند، کیفر دهى ؟ على (ع ) فرمود:
اى برادران ، من از آنچه شما مى دانید بى خبر نیستم . ولى مرا چه توانایى است ، در حالى که شورشگران در نهایت توانایى هستند. آنان بر من چیره شده اند و ما را در برابر آنها قدرتى نیست . اینان جماعتى هستند که بندگان شما به یاریشان برخاسته اند و اعراب بادیه نشین هم به آنها پیوسته اند. و خود در میان شما هستند و هر آزار که خواهند بر شما روا دارند. آیا بر آنچه خواستار آن هستید، تواناییتان هست ؟ این کار از گونه کارهاى عصر جاهلیت است و شورشگران نیز بى یار و مددکار نباشند.
اگر این کار که مى گویید (یعنى خونخواهى عثمان ) صورت پذیرد، مردم را بر سه گروه خواهى یافت . گروهى را نظرى است ، چون نظر شما و گروهى را نظرى است ، بر خلاف نظر شما و گروه سوم ، نه این سرى هستند و نه آن سرى . پس شکیبایى ورزید تا مردم آرام گیرند و دلها بر جاى خود قرار گیرد و حقوق از دست رفته به آسانى گرفته شود. شتاب مکنید و مرا آسوده گذارید و منتظر فرمانى باشید که شما را مى دهم و مبادا کارى کنید که تزلزل نیروى مرا در پى داشته باشد یا نیروى مرا فرو اندازد و موجب سستى و خوارى ما گردد. و من تا آنگاه که مدارا سودمند افتد، این مهم را به مدارا از میان برخواهم داشت و چون چاره اى نیابم ، داغ کردن ، آخرین علاج است .
نهج البلاغه خطبه ها//ترجمه عبدالمحمد آیتی