برچسب: نهج البلاغه عاقل

۲۳۵-وَ قِیلَ لَهُ صِفْ لَنَا الْعَاقِلَ فَقَالَ ( علیه‏السلام )هُوَ الَّذِی یَضَعُ الشَّیْ‏ءَ مَوَاضِعَهُ فَقِیلَ فَصِفْ لَنَا الْجَاهِلَ فَقَالَ قَدْ فَعَلْتُ‏

قال الرضی یعنی أن الجاهل هو الذی لا یضع الشی‏ء مواضعه فکأن ترک صفته صفه له إذ کان بخلاف وصف العاقل

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۲۲۷ دکتر آیتی

به او گفتند: عاقل را براى ما وصف کن، فرمود: عاقل کسى است که هر چیز را به جاى خود مى‏ نهد. گفتند: جاهل را براى ما وصف کن، فرمود: وصف کردم.
[یعنى جاهل کسى است که هر چیز را به جاى خود نمى‏ نهد. پس گویى وصف نکردن او وصف کردن اوست. چه اعمال او خلاف اعمال عاقل است‏].

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۰۲

۱۱۹-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )مَثَلُ الدُّنْیَا کَمَثَلِ الْحَیَّهِ لَیِّنٌ مَسُّهَا وَ السَّمُّ النَّاقِعُ فِی جَوْفِهَا یَهْوِی إِلَیْهَا الْغِرُّ الْجَاهِلُ وَ یَحْذَرُهَا ذُو اللُّبِّ الْعَاقِلُ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۱۱۵ دکتر آیتی

و فرمود (ع):

دنیا همانند مار است. چون بر آن دست کشند، نرم آید، ولى در درون آن زهر کشنده است. مردم فریب خورده و نادان بدان میل کنند و خردمند عاقل از آن دورى جوید.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۳۰

۴۰-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )لِسَانُ الْعَاقِلِ وَرَاءَ قَلْبِهِ وَ قَلْبُ الْأَحْمَقِ وَرَاءَ لِسَانِهِ
قال الرضی و هذا من المعانی العجیبه الشریفه و المراد به أن العاقل لا یطلق لسانه إلا بعد مشاوره الرویه و مؤامره الفکره
و الأحمق تسبق حذفات لسانه و فلتات کلامه مراجعه فکره و مماخضه رأیه فکأن لسان العاقل تابع لقلبه و کأن قلب الأحمق تابع للسانه

۴۱- و قد روی عنه ( علیه‏السلام ) هذا المعنى بلفظ آخر و هو قوله‏

قَلْبُ الْأَحْمَقِ فِی فِیهِ وَ لِسَانُ الْعَاقِلِ فِی قَلْبِهِ
و معناهما واحد

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت ۳۹ دکتر آیتی:

۳۹ و فرمود (ع): زبان خردمند آن سوى دل اوست و دل بى‏ خرد آن سوى زبانش.
رضى گوید: این از معانى عجیب و شریف است. مراد این است که عاقل زبان نمى‏گشاید مگر پس از آنکه با اندیشه و فکر خود مشورت کند
و بى‏ خرد، سخنان بیهوده‏ اش بر فکر و تأمل و اندیشه ‏اش پیشى گیرد. گویى زبان عاقل، تابع دل اوست و دل احمق، تابع زبان اوست
این معنى از آن حضرت به عبارات دیگرى هم آمده است، مانند این عبارت: دل احمق در دهان اوست و زبان عاقل در دلش و هر دو یک معنى است.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۵۴

۳۸-وَ قَالَ ( علیه‏السلام )لِابْنِهِ الْحَسَنِ یَا بُنَیَّ احْفَظْ عَنِّی أَرْبَعاً وَ أَرْبَعاً لَا یَضُرُّکَ مَا عَمِلْتَ مَعَهُنَّ إِنَّ أَغْنَى الْغِنَى الْعَقْلُ وَ أَکْبَرَ الْفَقْرِ الْحُمْقُ وَ أَوْحَشَ الْوَحْشَهِ الْعُجْبُ وَ أَکْرَمَ الْحَسَبِ حُسْنُ الْخُلُقِ
یَا بُنَیَّ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَهَ الْأَحْمَقِ فَإِنَّهُ یُرِیدُ أَنْ یَنْفَعَکَ فَیَضُرَّکَ وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَهَ الْبَخِیلِ فَإِنَّهُ یَقْعُدُ عَنْکَ أَحْوَجَ مَا تَکُونُ إِلَیْهِ
وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَهَ الْفَاجِرِ فَإِنَّهُ یَبِیعُکَ بِالتَّافِهِ
وَ إِیَّاکَ وَ مُصَادَقَهَ الْکَذَّابِ فَإِنَّهُ کَالسَّرَابِ یُقَرِّبُ عَلَیْکَ الْبَعِیدَ وَ یُبَعِّدُ عَلَیْکَ الْقَرِیبَ

شماره حکمت براساس نسخه صبحی صالح

حکمت۳۷ دکتر آیتی:

۳۷ به فرزند خود امام حسن (ع) فرمود: اى فرزند، از من چهار و چهار چیر را به خاطر بسپار که چون کارهایت را به آنها به انجام رسانى، هرگز زیانى به تو نرسد:

برترین بى نیازیها عقل است و بزرگترین بینوایی ها حماقت است و ترسناکترین ترسها خودپسندى است و گرامی ترین حسب و نسب، خلق نیکوست.
اى فرزند، بپرهیز از دوستى با احمق، زیرا احمق خواهد که به تو سود رساند، ولى زیان مى‏ رساند و بپرهیز از دوستى با بخیل که او چیزى را که بسیار به آن نیازمند هستى از تو دریغ مى‏ دارد
و بپرهیز از دوستى با تبهکار که تو را به اندک چیزى مى‏ فروشد.
و بپرهیز از دوستى دروغگو، که او چون سراب است، دور را نزدیک نشان مى‏ دهد و نزدیک را دور مى‏ نمایاند.

ترجمه عبدالمحمد آیتی

بازدیدها: ۱۹۳