خطبه83 ترجمه شرح ابن میثم بحرانی
فَلْيَعْمَلِ الْعَامِلُ مِنْكُمْ فِي أَيَّامِ مَهَلِهِ قَبْلَ إِرْهَاقِ أَجَلِهِ- وَ فِي فَرَاغِهِ قَبْلَ أَوَانِ شُغُلِهِ- وَ فِي مُتَنَفَّسِهِ قَبْلَ أَنْ يُؤْخَذَ بِكَظَمِهِ- وَ لْيُمَهِّدْ لِنَفْسِهِ وَ قَدَمِهِ وَ لْيَتَزَوَّدْ مِنْ دَارِ ظَعْنِهِ لِدَارِ إِقَامَتِهِ-
فَاللَّهَ اللَّهَ أَيُّهَا النَّاسُ فِيمَا اسْتَحْفَظَكُمْ مِنْ كِتَابِهِ- وَ اسْتَوْدَعَكُمْ مِنْ حُقُوقِهِ- فَإِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يَخْلُقْكُمْ عَبَثاً وَ لَمْ يَتْرُكْكُمْ سُدًى- وَ لَمْ يَدَعْكُمْ فِي جَهَالَةٍ وَ لَا عَمًى قَدْ سَمَّى آثَارَكُمْ- وَ عَلِمَ أَعْمَالَكُمْ وَ كَتَبَ آجَالَكُمْ- وَ أَنْزَلَ عَلَيْكُمُ الْكِتَابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْءٍ- وَ عَمَّرَ فِيكُمْ نَبِيَّهُ أَزْمَاناً حَتَّى أَكْمَلَ لَهُ وَ لَكُمْ- فِيمَا أَنْزَلَ مِنْ كِتَابِهِ دِينَهُ الَّذِي رَضِيَ لِنَفْسِهِ- وَ أَنْهَى إِلَيْكُمْ عَلَى لِسَانِهِ مَحَابَّهُ مِنَ الْأَعْمَالِ وَ مَكَارِهَهُ- وَ نَوَاهِيَهُ وَ أَوَامِرَهُ وَ أَلْقَى إِلَيْكُمُ الْمَعْذِرَةَ- وَ اتَّخَذَ عَلَيْكُمُ الْحُجَّةَ وَ قَدَّمَ إِلَيْكُمْ بِالْوَعِيدِ- وَ أَنْذَرَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذابٍ شَدِيدٍ.
فَاسْتَدْرِكُوا بَقِيَّةَ أَيَّامِكُمْ وَ اصْبِرُوا لَهَا أَنْفُسَكُمْ- فَإِنَّهَا قَلِيلٌ فِي كَثِيرِ الْأَيَّامِ الَّتِي تَكُونُ مِنْكُمْ فِيهَا الْغَفْلَةُ- وَ التَّشَاغُلُ عَنِ الْمَوْعِظَةِ وَ لَا تُرَخِّصُوا لِأَنْفُسِكُمْ- فَتَذْهَبَ بِكُمُ الرُّخَصُ مَذَاهِبَ الظَّلَمَةِ- وَ لَا تُدَاهِنُوا فَيَهْجُمَ بِكُمُ الْإِدْهَانُ عَلَى الْمَعْصِيَةِ- عِبَادَ اللَّهِ إِنَّ أَنْصَحَ النَّاسِ لِنَفْسِهِ أَطْوَعُهُمْ لِرَبِّهِ وَ إِنَّ أَغَشَّهُمْ لِنَفْسِهِ أَعْصَاهُمْ لِرَبِّهِ.
وَ الْمَغْبُونُ مَنْ غَبَنَ نَفْسَهُ وَ الْمَغْبُوطُ مَنْ سَلِمَ لَهُ دِينُهُ- وَ السَّعِيدُ مَنْ وُعِظَ بِغَيْرِهِ- وَ الشَّقِيُّ مَنِ انْخَدَعَ لِهَوَاهُ وَ غُرُورِهِ.
وَ اعْلَمُوا أَنَّ يَسِيرَ الرِّيَاءِ شِرْكٌ- وَ مُجَالَسَةَ أَهْلِ الْهَوَى مَنْسَاةٌ لِلْإِيمَانِ وَ مَحْضَرَةٌ لِلشَّيْطَانِ.
جَانِبُوا الْكَذِبَ فَإِنَّهُ مُجَانِبٌ لِلْإِيمَانِ- الصَّادِقُ عَلَى شَفَا مَنْجَاةٍ وَ كَرَامَةٍ- وَ الْكَاذِبُ عَلَى شَرَفِ مَهْوَاةٍ وَ مَهَانَةٍ.
وَ لَا تَحَاسَدُوا- فَإِنَّ الْحَسَدَ يَأْكُلُ الْإِيمَانَ كَمَا تَأْكُلُ النَّارُ الْحَطَبَ- وَ لَا تَبَاغَضُوا فَإِنَّهَا الْحَالِقَةُ.
وَ اعْلَمُوا أَنَّ الْأَمَلَ يُسْهِي الْعَقْلَ- وَ يُنْسِي الذِّكْرَ فَأَكْذِبُوا الْأَمَلَ- فَإِنَّهُ غُرُورٌ وَ صَاحِبُهُ مَغْرُورٌ.
پس هر عمل كننده اى از شما مادامى كه در اين دنيا فرصت دارد و قبل از آن كه مرگش فرا رسد بايد به عمل پردازد، و در زمانى كه آسودگى خاطر دارد، پيش از آن كه گرفتار شود به كارهاى خير بپردازد و تا هنگامى كه راه نفسش بند نيامده است عبادت و ستايش كند، و براى آسودگى خويش و استوارى قدمش آمادگى فراهم كند و از اين جهان فانى براى سراى باقى خود توشه اى بيندوزد.
مردم از خدا بترسيد آنچه را كه خداوند در كتابش به شما دستور داده و حقوقى را كه در نزد شما به وديعت نهاده است حفظ كنيد و رعايت اوامر و نواهى او را داشته باشيد، زيرا خداوند پاك و منزه شما را بيهوده نيافريده و به خود وانگذاشته، در نادانى و بدون راهنما، رهايتان نكرده است، بلكه حدود اعمالتان را يقين و وظيفه اى كه بايد انجام دهيد به شما آموخت و زمان مرگتان را در لوح محفوظ نوشت، و كتابى كه بيان كننده همه چيز است برايتان فرو فرستاد و پيامبرش را زمانى طولانى در ميان شما به ارشاد و هدايت مأمور كرد، تا آن گاه چنان كه قرآن حكايت مى كند دين پيامبر و شما را كامل كرد، همان دينى كه مورد رضاى اوست و به زبان رسولش به شما اعلام كرد و آنچه را دوست يا دشمن مى داشت بوسيله وحى و قرآن براى شما توضيح داد، بدون آن كه راه عذر و بهانه اى را باقى بگذارد حجّت را بر شما تمام كرد. شما را از عذاب و كيفر خود، قبل از آن كه عقاب سخت قيامت فرا رسد بترسانيد.
بنا بر اين اين چند روزه باقى مانده از عمر و دنياتان را دريابيد به اين منظور نفس خود را بزحمت انداخته صبر پيشه كنيد، چه مقدار زمانى كه از عمر شما باقى مانده نسبت به مقدارى كه از زندگى خود، بيهوده از دست داده ايد بسيار اندك و ناچيز است. پس به نفس خود اجازه ندهيد كه وارد گناه و معصيت شود، چه اگر نفس اجازه گناه يابد، شما را به راه ستمكارى و ظلمت و تاريكى مى كشاند و در جلوگيرى نفس سهلانگارى نكنيد، كه گناهان هجوم كرده شما را به مصيبت دوزخ گرفتار مى سازند.
اى بندگان خدا، پند دهنده ترين مردمان بخودش كسى است، كه فرمانبردارترين آنها نسبت به دستورات پروردگارش باشد و فريب دهنده ترين انسانها بخودش آن انسانى است كه معصيت كارترين آنها نسبت به پروردگارش باشد.
بنا بر اين گول خورده كسى است كه خود را فريب دهد. و خوشحال و سود برنده شخصى است كه خود را فريب ندهد و دينش را سالم نگاهدارد. خوشبخت كسى است كه از ديگرى پند گيرد، و بدبخت كسى كه فريب هواى نفسش را بخورد.
بدانيد كه كمترين ريا (در عمل) شرك شمرده مى شود، و همنشين با هواپرستان فراموشى از ايمان و حضور شيطان را در پى دارد.
از دروغ بپرهيزيد كه انسان را از داشتن ايمان دور مى كند راستگو، بر كرانه نجات و رستگارى قرار دارد و دروغگو بر پرتگاه خوارى و هلاكت ايستاده است.
بر يكديگر حسد نورزيد، زيرا حسد و بدخواهى (چنان كه آتش هيزم را سوخته و از بين برد) ايمان انسان را خورده و نابود مى كند. با يكديگر دشمنى نكرده و نسبت به هم خشمناك نباشيد، زيرا دشمنى مانند تيغ سلمانى كه موها را مى تراشد، خيرات و صله رحم را زدوده و از بين مى برد.
بدانيد كه آرزوى طولانى، عقل را دچار اشتباه و ياد خدا را بفراموشى مى سپارد پس آرزوهاى طولانى دنيا را دروغ پنداريد، زيرا آرزو فريب و آرزومند فريب خورده اى بيش نيست.»