خطبه ها خطبه شماره ۱۱5 (ترجمه و شرح فلسفی علامه محمد تقی جعفری)

اين خطبه نيايشى است از آنحضرت در حال مسئلت باران از خدا 1 خداوندا ، نباتات كوههاى ما از خشكسالى افسرده و خشكيدند 2 و خاك تيره روى زمين ما را از بى آبى پوشانده است 3 حيوانات ما سخت تشنه‏اند 4 و در جايگاه‏هاى استراحت خود حيرت زده 5 همانند زنان بچه مرده مى‏نالند 6 و از رفت و برگشت با لب تشنه در چراگاه‏ها 7 و آبشخورها در ملالند 8 پروردگارا ، بر ناله ناله كنندگان 9 و سوزش دلسوختگان عنايتى 10 و بر اين جانداران در مسير حركتها 11 و مدخل آسايشگاه‏هايشان ترحمى فرما 12 بار خدايا ، ما در حالى رو به سوى تو آورديم كه شترهاى لاغر ما از قحطى آب و علف بهمراه ما در حركتند 13 [ و هنگامى به رحمت واسعه تو روى آورديم ] كه ابرها با علامت بارش باران نهال اميد در درون ما كاشتند ،ولى اين نهال را به ثمر نرسانده از فضاى ما دور شدند 14 بارالها ، تنها توئى اميد غوطه‏وران در سختى‏ها 15 و كفايت كننده التماس كنندگان از بارگاهت 16 [ آفريدگارا ، ] ترا ميخوانيم در موقعى كه نوميدى مردم را در خود فرو برده 17 و ابرها از باريدن ممنوع گشته 18 و چرندگان به هلاكت افتاده‏اند 19 از تو مسئلت مى‏داريم ما را به نتائج اعمال ناشايست‏مان مؤاخذه منما 20 و ما را بسبب گناهانمان گرفتار مفرما 21 خداوندا ، رحيما ، رحمت واسعه‏ات را بوسيله ابرى بر ما بگستران كه باز شود و بر ما ببارد 22 و بهارى ثمر بخش در زمين ما بشكفاند 23 و با روئيدنى‏هاى زيبا چشمان ما را بنوازد بارشى تند و انبوه 24 تا آنچه را كه در روى زمين ما مرده است زنده گرداند 25 و آنچه را كه از آن فوت شده است جبران نمايد 26 خداوندا ،كريما [ از كرم و لطف بيچونت ] ما را چنان مورد لطف و عنايتت قرار بده كه زمين مرده احياء گردد و تشنه‏ها سيراب شوند 27 بارشى فراگير و تمام ، پاكيزه و مبارك و گوارا و باعث فراوانى 28 گياهش روينده 29 و شاخه‏هايش ثمر بخش 30 و برگهايش زيبا و با طراوت 31 تا بندگان ناتوانت را بوسيله اين نعمت عظمى نيرومند و پر نشاط 32 و شهرهاى ترا كه خشكسالى رمق از آنها گرفته است احياء فرمائى 33 بار پروردگارا ،باران رحمتت را چنان بگستران كه نباتات بلنديهاى زمين ما سرسبز و خرم شود 34 و بر نشيب‏هاى زمين ما سرازير گردد 35 و با آن بارش رحمت محيط ما پر حاصل شود 36 و ميوه‏ها سر بر آورند 37 و جانداران بار ديگر طعم زندگى را دريابند 38 و اثر اين رحمت ربانى تو بر همه آنان هم كه از ما بدورند برسد 39 و اراضى و مردم پيرامون ما از آن رحمت حيات بخش تو كمك بگيرند . 40 خداوندا ، از بركات گسترده و عطاهاى بزرگ خود بر بندگان بينوا 41 و حيواناتى كه بحال خود رها گشته‏اند عنايتى فرما 42 و بارانى طراوت بخش براى ما نازل نما 43 بارانى چنان انبوه و شديد 44 كه قطره‏هايش بيكديگر فشار آورند 45 و هر يكى ديگرى را به جلو دفع نمايد 46 برقى كه از ابرش ،بجهد ، فريبا نباشد 47 و ابرى كه در پهنه فضا ، گسترده است خالى از باران 48 و قطعاتش گسيخته از هم مباد 49 ابرى پر باران نه بارانهائى نرم همراه با بادهائى خنك 50 باشد كه به جهت سر بر آوردن روئيدنى‏ها بندگان و جانداران و زمينهاى قحط زده از نعمتى فراوان برخوردار 51 و ببركت آن موجودات در مشقت افتاده احياء گردند 52 زيرا توئى كه باران را پس از آنكه مردم در نوميدى فرو رفتند نازل نموده و رحمتت را بر آنان مى‏گسترانى و توئى ولى نعمت‏ها و ستوده در همه صفات و افعال 53 تفسير بعضى از كلمات غير متداول در اين نيايش از سيد شريف رضى 54 سيد شريف [ كه خدا از او راضى باد ] گفته است 55 اينكه امير المؤمنين عليه السلام مى‏فرمايد : انصاحت جبالنا يعنى كوههاى ما از خشكسالى شكافته شد 56 گفته ميشود : انصاح الثوب يعنى لباس شكافت 57 و نيز گفته ميشود : انصاح النبت و صاح و صوح هنگامى كه همه گياه خشك شود 58 ، همه اين كلمات بيك معنى است .

59 و اينكه فرموده است : و هامت دوابّنا يعنى تشنه شده است حيوانات ما . و هيام بمعناى عطش است 60 و اينكه فرموده است : حدابير السّنين ، حدابير جمع حدبار است بمعناى شتر ماده‏ايست كه راه رفتن او را لاغر كرده است 61 امير المؤمنين عليه السلام سالى را كه قحطى آنرا فرا گرفته است ، به آن شتر لاغر تشبيه فرموده است . 62 ذو الرّمّة گفته است : 63 « شترهائى لاغر كه نمى‏نشينند و آسايشى ندارند و جائى براى زندگى ندارند جز زمين فرو رفته و خراب و يا شهرى بى آب و علف كه ما آنها را بآن شهر مى‏رانيم » 64 و اينكه فرموده است و لا قزع ربابها 65 القزع بمعناى قطعه‏هائى گسيخته از ابر است 66 و اينكه فرموده است : « و لا شفّان ذهابها » 67 تقديرش چنين است : « و لا ذات شفّان ذهابها » 68 و شفان بمعناى باد خنك است 69 و الذهاب بمعناى بارانهاى نرم . 70 كلمه ذات را كه آن حضرت حذف فرموده است براى اينست كه شنونده آن را مى‏داند . 71 [ ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه در شرح اين نيايش و صبحى صالح در قسمت تفسير لغات ص 618 كلمه آنه را گوسفند و حانه را شتر ماده تفسير كرده‏اند . تفسيرى كه ما درباره دو كلمه مزبور نموديم ، از مرحوم هاشمى خوئى در منهاج البراعه است كه بجهت عموميت مفهوم آن دو كلمه مناسبتر بنظر ميرسد ، مگر اينكه گفته شود : اسم فاعل براى دو كلمه انين و حنين ، آنه و حانه نيامده است .]