google-site-verification: googledc28cebad391242f.html
60-80 حکمت شرح ابن ابي الحدیدحکمت ها شرح ابن ابي الحدید

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره 73 متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن ابی الحدید)

حکمت 75 صبحی صالح

75-وَ قَالَ ( عليه‏السلام  )كُلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ وَ كُلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ

حکمت 73 شرح ابن ‏أبي ‏الحديد ج 18   

73: كُلُّ مَعْدُودٍ مُنْقَضٍ وَ كُلُّ مُتَوَقَّعٍ آتٍ الكلمة الأولى تؤكد مذهب جمهور المتكلمين-  في أن العالم كله لا بد أن ينقضي و يفنى-  و لكن المتكلمين الذاهبين إلى هذا القول لا يقولون-  يجب أن يكون فانيا و منقضيا لأنه معدود فإن ذلك لا يلزم-  و من الجائز أن يكون معدودا و لا يجب فناؤه-  و لهذا قال أصحابنا-  إنما علمنا أن العالم يفنى عن طريق السمع-  لا من طريق العقل-  فيجب أن يحمل كلام أمير المؤمنين ع على ما يطابق ذلك-  و هو أنه ليس يعني أن العدد علة في وجوب الانقضاء-  كما يشعر به ظاهر لفظه-  و هو الذي يسميه أصحاب أصول الفقه إيماء-  و إنما مراده كل معدود فاعلموا أنه فان و منقض-  فقد حكم على كل معدود بالانقضاء حكما مجردا عن العلة-  كما لو قيل زيد قائم ليس يعنى أنه قائم لأنه يسمى زيدا- . فأما قوله و كل متوقع آت-  فيماثله قول العامة في أمثالها-  لو انتظرت القيامة لقامت-  و القول في نفسه حق-  لأن العقلاء لا ينتظرون ما يستحيل وقوعه-  و إنما ينتظرون ما يمكن وقوعه و ما لا بد من وقوعه-  فقد صح أن كل منتظر سيأتي

حکمت 73 شرح ابن ‏أبي ‏الحديد ج 18   

حكمت (73)

كل معدود منقض، و كل متوقع آت. «هر چيز قابل شمردن سپرى مى‏  شود و هر چه چشم داشتنى است، فرا رسنده است.» سخن نخست، مذهب عموم متكلمان را تأكيد مى‏ كند كه گفته‏ اند همه جهان به ناچار سپرى و نابود مى ‏شود، البته متكلمانى كه اين عقيده را دارند نمى‏گويند جهان از اين جهت كه شمردنى است، واجب است كه نابود و سپرى شود و آن را لازم نمى ‏دانند و مى‏ گويند ممكن است معدودى وجود داشته باشد و فناى آن واجب و لازم نباشد. به همين سبب است كه ياران معتزلى ما مى ‏گويند علم ما به اينكه عالم فنا مى‏ شود از طريق سمع و شنيدن اخبار است نه از طريق عقل، و بنابر اين بايد سخن امير المؤمنين را هم همين گونه معنى كرد، يعنى عدد و شمردنى بودن دليل تامه براى وجوب فناى آن نيست، ظاهر سخن هم همين معنى را مى‏ دهد كه در اصطلاح اصوليان به آن ايماء مى‏ گويند، مقصود آن حضرت اين است كه بدانيد هر چيز قابل شمارش سپرى شونده و منقضى است، و بدين گونه در مورد هر معدودى حكم به انقضاء داده است ولى حكمى كه مجرد از علت است، همان گونه كه اگر گفته شود زيد ايستاده است، معنى آن اين نيست كه چون نام او زيد است ايستاده است.

اما اين سخن آن حضرت كه فرموده است: «هر چه چشم داشتنى است فرا رسنده است.»، نظير اين گفتار عامه مردم است كه مى‏ گويند: «اگر منتظر قيامت هستى، فرا خواهد رسيد.» و اين سخن حقى است زيرا خردمندان و عاقلان معمولا منتظر كارى كه امكان آن محال باشد، نيستند و منتظر چيزى هستند كه وقوع آن امكان دارد و آنچه كه قريب الوقوع و مورد انتظار است، خواهد آمد.

جلوه تاريخ در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديدجلد 7 //دكتر محمود مهدوى دامغانى

 

نمایش بیشتر

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

دکمه بازگشت به بالا
-+=