شرح ابن ميثم
71- و قال عليه السّلام: خُذِ الْحِكْمَةَ أَنَّى كَانَتْ- فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِي صَدْرِ الْمُنَافِقِ فَتَلَجْلَجُ فِي صَدْرِهِ- حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ
المعنى
أمر بتعلّم الحكمة أين وجدت و لو من المنافقين و رغّب من عساه ينفر من أخذها من بعض المواضع أن يأخذها من كلّ موضع وجدها بضمير صغراه قوله: فإنّ الحكمة. إلى آخره، و كنّى بتلجلجها أو اختلاجها على الروايتين عن اضطرابها و عدم ثباتها في صدر المنافق و كونه ليس مظنّة لها غير مستقرّة فيه إلى أن تخرج إلى مظنّتها و هي صدر المؤمن فيسكن إلى صواحبها من الحكم فيه. و تقدير كبراه: و كلّ ما كان كذلك فيجب على المؤمن أخذه إلى مظنّته و إخراجه من غير مظنّته.
مطابق با حکمت 79 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
71- امام (ع) فرمود: خُذِ الْحِكْمَةَ أَنَّى كَانَتْ- فَإِنَّ الْحِكْمَةَ تَكُونُ فِي صَدْرِ الْمُنَافِقِ فَتَلَجْلَجُ فِي صَدْرِهِ- حَتَّى تَخْرُجَ فَتَسْكُنَ إِلَى صَوَاحِبِهَا فِي صَدْرِ الْمُؤْمِنِ
ترجمه
«حكمت را بياموز، در هر جا كه باشد، زيرا حكمتى كه در سينه شخص منافق باشد مضطرب و ناآرام است، تا اين كه از دل او بيرون آيد و در سينه مؤمن، صاحب اصلى حكمت قرار گيرد».
شرح
امام (ع) دستور داده است تا حكمت را در هر جا كه باشد- هر چند از منافقان- بياموزند، و كسانى را كه شايد از فراگيرى از بعضى موارد [از منافقان] نفرت دارند با قياس مضمرى وادار كرده است تا حكمت را هر جا بيابند فراگيرند، كه صغراى قياس جمله: فانّ الحكمة است. و با كلمه تلجلج و يا اختلاج بنا به دو روايتى كه نقل شده، اشاره به بىثباتى حكمت و مضطرب بودن حكمت در سينه منافق فرموده است، به اين ترتيب كه سينه منافق جاى مناسب حكمت نيست و حكمت در آن جا ناآرام است تا به جاى مناسب خود يعنى سينه مؤمن وارد شود و در سينه صاحبان اصلى كه جاى حكمتهاست، قرار گيرد، و كبراى مقدر آن نيز چنين است: و هر چه اين طور باشد بر مؤمن فرا گرفتن آن و نهادن در جاى مناسب و بيرون آوردن از جاى نامناسب لازم و واجب است.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده