شرح ابن ميثم
450- و قال عليه السّلام: مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى أَهْلِ الْجَهْلِ أَنْ يَتَعَلَّمُوا- حَتَّى أَخَذَ عَلَى أَهْلِ الْعِلْمِ أَنْ يُعَلِّمُوا
المعنى
لمّا كان التعلّم على الجاهل فريضة و لا يمكن إلّا بمعلّم عالم كان وجوب التعلّم على الجاهل مستلزما لوجوب التعليم على العالم، و في الخبر المرفوع: من تعلّم علما فكتمه ألجمه اللّه يوم القيامة بلجام من نار. و روى معاذ بن جبل عن الرسول صلّى اللّه عليه و آله أنّه قال: تعلّموا العلم فإنّ تعلّمه للّه حسنة، و دراسته تسبيح، و البحث عنه جهاد، و طلبه عبادة، و تعليمه صدقة، و بذله لأهله قربة، لأنّه معالم الحلال و الحرام، و بيان سبيل الجنّة، و المونس في الوحشة، و المحدّث في الخلوة، و الجليس في الوحدة، و الصاحب في الغربة، و الدليل على السرّاء، و المعين على الضرّاء، و الزين عند الأخلّاء. و السلاح على الأعداء.
مطابق با حکمت 478 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
450- امام (ع) فرمود: مَا أَخَذَ اللَّهُ عَلَى أَهْلِ الْجَهْلِ أَنْ يَتَعَلَّمُوا- حَتَّى أَخَذَ عَلَى أَهْلِ الْعِلْمِ أَنْ يُعَلِّمُوا
ترجمه
«خداوند از نادانان پيمان نگرفته كه بياموزند، مگر اين كه [اوّل] بر دانايان واجب كرده است كه تعليم دهند».
شرح
چون آموختن بر نادان واجب است و اين واجب جز به وسيله دانايى كه تعليم دهد امكانپذير نيست، بنا بر اين وجوب آموختن بر نادان، مستلزم وجوب تعليم دادن برداناست، در خبر مرفوعى آمده است: هر كس علمى را فراگيرد، و آن را پنهان دارد، خداوند در روز قيامت او را با لجامى از آتش لگام كند. و معاذ بن جبل از رسول خدا (ص) نقل كرده است كه فرمود: علم را بياموزيد كه آموختن علم براى خدا حسنه و مطالعه و تحقيقش تسبيح، و بحث و گفتگويش جهاد، و پىگيرىاش عبادت، و آموزش به ديگران صدقه، و در اختيار اهلش قرار دادن، باعث تقرّب به خداست. زيرا كه دانش نشانه هاى حلال و حرام، موجب شناخت راه بهشت، همدم در هنگام ترس، و هم سخن در خلوت و همنشين تنهايى، و رفيق در غربت، و راهنما به سوى خوشيها و كمك در برابر ناخوشيها و زينت در نزد دوستان، و اسلحه در مقابل دشمنان است.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده