شرح ابن ميثم
444- و قال عليه السّلام: فى دعاء استسقى به: اللَّهُمَّ اسْقِنَا ذُلُلَ السَّحَابِ دُونَ صِعَابِهَا قال الرضى: و هذا من الكلام العجيب الفصاحة، و ذلك أنه عليه السّلام شبه السحاب ذوات الرعود و البوارق و الرياح و الصواعق بالابل الصعاب التي تقمص برحالها و تقص بركبانها، و شبه السحاب خالية من تلك الروائع بالابل الذلل التي تحتلب طيعة و تقتعد مسمحة.
المعنى
و أقول: إنّ لفظى الذلل و الصعاب مستعاران للسحاب لمكان المشابهة الّتي ذكرها السيّد. و قصت به راحلته: رمت به و تتوقّص بركبانها: أى تنزو بهم نزوا يقارب الخطو. و الروايع: الامور المخوفة.
مطابق با حکمت 472 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
444- امام (ع) در دعاى طلب باران، عرض كرد: اللَّهُمَّ اسْقِنَا ذُلُلَ السَّحَابِ دُونَ صِعَابِهَا
ترجمه
«خدايا ما را آب ده، از ابرهاى رام فرمانبردار، نه با ابرهاى سخت نافرمان».
شرح
سيد رضى مى گويد: اين سخن از كلماتى است كه فصاحتش شگفت آور است، توضيح اين كه امام (ع) ابرهايى را كه داراى رعد و برق و صاعقه ها هستند به شتران سركش كه برمى جهند با بارها و برمى جهانند سواران را و ابرهاى خالى از اين چيزهاى ترسناك را تشبيه كرده به شتر رام كه شيرش را مى دوشند و به آن فرمان مى دهند و بر آنها سوار مى شوند و آن حيوانى خوش رفتار است.
كلمات «الذّلل» و «الصّعاب» به دليل همان وجه شبهى كه سيد رضى فرمود، استعاره براى ابر آورده شده اند. در عبارت سيّد رضى: «قصت به راحلته» يعنى با بارها بر مى جهند و سوارها را نيز برمى جهانند به حدى كه نزديك است بيفتند. روايع، يعنى امور ترسناك
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده