حکمت 415 صبحی صالح
415-وَ قَالَ ( عليهالسلام )فِي صِفَةِ الدُّنْيَا:
تَغُرُّ وَ تَضُرُّ وَ تَمُرُّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى لَمْ يَرْضَهَا ثَوَاباً لِأَوْلِيَائِهِ وَ لَا عِقَاباً لِأَعْدَائِهِ
وَ إِنَّ أَهْلَ الدُّنْيَا كَرَكْبٍ بَيْنَا هُمْ حَلُّوا إِذْ صَاحَ بِهِمْ سَائِقُهُمْ فَارْتَحَلُوا
حکمت 422 شرح ابن أبي الحديد ج 20
422: وَ قَالَ ع فِي صِفَةِ الدُّنْيَا الدُّنْيَا تَغُرُّ وَ تَضُرُّ وَ تَمُرُّ- إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يَرْضَهَا ثَوَاباً لِأَوْلِيَائِهِ- وَ لَا عِقَاباً لِأَعْدَائِهِ قد تقدم لنا كلام طويل في ذم الدنيا- و من الكلام المستحسن قوله تغر و تضر و تمر- و الكلمة الثانية أحسن و أجمل- . وقرأت في بعض الآثار أن عيسى ع مر بقرية- و إذا أهلها موتى في الطرق و الأفنية- فقال للتلامذة إن هؤلاء ماتوا عن سخطة- و لو ماتوا عن غير ذلك لتدافنوا- فقالوا يا سيدنا وددنا أنا علمنا خبرهم- فسأل الله تعالى فقال له- إذا كان الليل فنادهم يجيبوك- فلما كان الليل أشرف على نشز ثم ناداهم- فأجابه مجيب فقال- ما حالكم و ما قصتكم- فقال بتنا في عافية- و أصبحنا في الهاوية- قال و كيف ذلك- قال لحبنا الدنيا قال كيف كان حبكم لها- قال حب الصبي لأمه- إذا أقبلت فرح بها- و إذا أدبرت حزن عليها و بكى- قال فما بال أصحابك لم يجيبوني- قال لأنهم ملجمون بلجم من نار- بأيدي ملائكة غلاظ شداد- قال فكيف أجبتني أنت من بينهم- قال لأني كنت فيهم و لم أكن منهم- فلما نزل بهم العذاب أصابني معهم- فأنا معلق على شفير جهنم- لا أدري أنجو منها أكبكب فيها- فقال المسيح لتلامذته- لأكل خبز الشعير بالملح الجريش- و لبس المسوح و النوم على المزابل- و سباخ الأرض في حر الصيف- كثير مع العافية من عذاب الآخرة
ترجمه فارسی شرح ابن ابی الحدید
حكمت (422)
و قال عليه السّلام فى صفة الدنيا: الدنيا تغرّ و تضرّ و تمرّ، انّ الله سبحانه لم يرضها ثوابا لاوليائه، و لا عقابا لاعدائه.
و آن حضرت در صفت دنيا فرموده است: «دنيا مى فريبد و زيان مى رساند و مى رود، و همانا كه خداوند سبحان آن را پاداشى براى دوستان و عقابى براى دشمنان خود نپسندد.»
پيش از اين سخن بسيار در نكوهش دنيا گفته ايم، و اين جمله «مىفريبد و زيان مى رساند و مى رود.»، چه سخن پسنديده اى است و جمله دوّم پسنديده تر و زيباتر است.
در يكى از كتابها خواندم كه عيسى عليه السّلام از كنار دهكدهاى گذشت كه مردمش همگى مرده و بر كنار راه و گوشه و كنار افتاده بودند، عيسى به شاگردانش فرمود: اين گروه به خشم خداوند گرفتار شده و مرده اند و اگر به غير اين صورت مرده بودند دفن شده بودند. آنان گفتند: اى سرور ما دوست مىداريم از خبر آنان آگاه شويم.
عيسى عليه السّلام از پيشگاه خداوند متعال مسألت كرد. خداوندش فرمود: چون شب فرا رسيد ايشان را فراخوان، پاسخت خواهند داد. چون شب فرا رسيد، عيسى عليه السّلام به جاى بلندى رفت و آنان را صدا كرد، يكى از آن ميان پاسخش را داد. عيسى عليه السّلام پرسيد: داستان و حال شما چگونه است گفت: شب را به سلامت گذرانديم و بامداد در بدبختى و دوزخ فتاديم، عيسى پرسيد: به چه سبب گفت: به سبب دوستى ما دنيا را. پرسيد: محبت شما به دنيا چگونه بود گفت: چون محبت كودك به مادرش كه چون روى مى آورد شاد مى شود و چون پشت مى كند اندوهگين مى شود و مى گريد. عيسى عليه السّلام گفت: چرا ياران ديگرت پاسخى به من نمىدهند گفت: زيرا كه به دست فرشتگان سختگير و تندخو بردهان آنان لگامهاى آتش زده شده است. فرمود: چگونه از آن ميان تو پاسخ مرا دادى.
گفت: از اين جهت كه هر چند ميان ايشان بودم ولى از آنان نبودم ولى چون بر ايشان عذاب نازل شد مرا هم فرو گرفت، و من اينك آويخته بر دهانه دوزخم نمى دانم آيا رهايى مى يابم يا با چهره در آن مى افتم. عيسى عليه السّلام به شاگردانش فرمود: همانا خوردن نان جو با نمك ناسوده و پوشيدن گليم و خوابيدن كنار مزبله ها و بر خاك و خاشاك در گرماى تابستان در صورتى كه همراه با عافيت و رهايى از عذاب آخرت باشد، نعمت بسيارى است.
جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدیدجلد 8 //دکتر محمود مهدوى دامغانى