شرح ابن ميثم
37- و قال عليه السّلام فى ذكر خباب بن الأرت: يَرْحَمُ اللَّهُ خَبَّابَ بْنَ الْأَرَتِّ فَلَقَدْ أَسْلَمَ رَاغِباً- وَ هَاجَرَ طَائِعاً وَ عَاشَ مُجَاهِداً- طُوبَى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ- وَ قَنِعَ بِالْكَفَافِ وَ رَضِيَ عَنِ اللَّهِ
المعنى
خبّاب بالخاء المعجمة و الباء المشدّدة كان من المهاجرين و من أصحابه عليه السّلام و مات بعد انصرافه من صفّين بالكوفه و هو أوّل من قبره عليه السّلام. و قد مدحه بأوصاف ثلاثة من أوصاف الصالحين:
أحدها: إسلامه عن رغبة و هو الإسلام المنتفع به.
الثاني: مهاجرته إلى رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله طائعا و هى الهجرة التامّة عن رغبة في اللّه و رسوله.
الثالث: كونه عاش مجاهدا أمّا مع رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله فللكفّار، و أمّا في وقته عليه السّلام فللبغاة و الخوارج و الناكثين. و قوله: طوبى. إلى آخره. في معرض مدح خبّاب يشعر بأنّ خبّابا كان كذلك. و طوبى فعلى من الطيب.
قيل في التفسير: هى شجرة في الجنّة. رغّب بها في ذكر المعاد و الحساب المستلزم للعمل لهما و لفضيلة القناعة و الرضا عن اللّه في قضائه و قدره. و القناعة فضيلة تحت العفّة، و الرضا فضيلة تحت العدل.
مطابق با حکمت 42 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
37- امام (ع) در باره خبّاب بن ارّت فرموده: يَرْحَمُ اللَّهُ خَبَّابَ بْنَ الْأَرَتِّ فَلَقَدْ أَسْلَمَ رَاغِباً- وَ هَاجَرَ طَائِعاً وَ عَاشَ مُجَاهِداً- طُوبَى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ- وَ قَنِعَ بِالْكَفَافِ وَ رَضِيَ عَنِ اللَّهِ
ترجمه
«خداوند خبّاب بن ارتّ را بيامرزد، كه با علاقه مسلمان شد و با علاقه از وطن مهاجرت كرد، و جهادگر بود. خوشا به حال كسى كه به ياد روز قيامت باشد و براى حساب كار كند و به اندازه معيّن از روزى بسنده كرده، و از خداوند خوشنود باشد».
شرح
خبّاب با خاى نقطه دار و باى مشدّد، نام يكى از مهاجران و ياران امام (ع) است، او پس از بازگشت از جنگ صفين، در كوفه از دنيا رفت، و نخستين كسى است كه امام (ع) با دست خود او را دفن كرد، و با سه صفت از اوصاف صالحان او را ستوده است:
1- اسلام آوردن از روى ميل و رغبت كه اسلام سودمندى است.
2- مهاجرت علاقه مندانه وى با پيامبر خدا (ص)، كه هجرت كامل از روى ميل و رغبت در راه خدا و پيامبر خداست.
3- زندگى خود را با پيامبر خدا در جهاد با كفّار و در زمان امام (ع) در جهاد با سركشان، خوارج و بيعت شكنان، گذراند.
عبارت امام (ع): طوبى، در زمينه تعريف خبّاب و مشعر بر اين است كه وى آن چنان بوده است. طوبى وزن فعلى از صفت طيّب است. در تفسير آمده است كه آن، درختى در بهشت است. و با اين عبارت امام (ع) وادار به ياد كردن روز قيامت و حساب آن روز فرموده است كه خود باعث عمل براى آنهاست. و همچنين انگيزه براى فضيلت قناعت و خوشنودى از خدا و رضايت به قضا و قدر اوست.
قناعت فضيلتى از شاخه هاى عفّت، و رضا فضيلتى از شاخه هاى عدالت است.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده