شرح ابن ميثم
368- و قال عليه السّلام: مَا خَيْرٌ بِخَيْرٍ بَعْدَهُ النَّارُ- وَ مَا شَرٌّ بِشَرٍّ بَعْدَهُ الْجَنَّةُ- وَ كُلُّ نَعِيمٍ دُونَ الْجَنَّةِ فَهُوَمَحْقُورٌ- وَ كُلُّ بَلَاءٍ دُونَ النَّارِ عَافِيَةٌ
المعنى
نفى عمّا يقود إلى النار و إن عدّ في الدنيا خيرا و لذّة استحقاق اسم الخير تحقيرا له و تنفيرا عنه بما يلزمه من غايته الّتي هى النهاية في الشرّ و هى النار، و كذلك نفى عمّا يقود إلى الجنّة من الطاعات الشاقّة و إن عدّ في الدنيا شرّا و ألما استحقاق اسم الشرّ ترغيبا فيه بما يلزمه من غايته الّتي هى دخول الجنّة. و التقدير: ما خير بعده النار بخير، و ما شرّ بعده الجنّة بشرّ.
و قوله: و كلّ نعيم دون الجنّة محقور. تفسير للأوّل.
و قوله: و كلّ بلاء دون النار عافية. تفسير للثاني. و أراد عافية نسبيّة.
مطابق با حکمت 386 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
368- امام (ع) فرمود: مَا خَيْرٌ بِخَيْرٍ بَعْدَهُ النَّارُ- وَ مَا شَرٌّ بِشَرٍّ بَعْدَهُ الْجَنَّةُ- وَ كُلُّ نَعِيمٍ دُونَ الْجَنَّةِ فَهُوَ مَحْقُورٌ- وَ كُلُّ بَلَاءٍ دُونَ النَّارِ عَافِيَةٌ
ترجمه
«خير نيست آن خيرى كه به دنبال آن آتش باشد، و بدى نيست آن شرّى كه پس از آن بهشت باشد، هر نعمت پايين تر از بهشت ناچيز است، و هر گرفتارى غير از آتش دوزخ سلامتى است.»
شرح
امام (ع) از آنچه كه انسان را به طرف آتش مى برد، شايستگى نام خير را نفى كرده است، اگر چه در دنيا آن را خير و لذّت بنامند، به خاطر تحقير و بر حذر داشتن از آن، چون لازمه نهايى آن آتش و همان نتيجه اى است كه از شرّ عايد مى شود. و همچنين از آن طاعات دشوارى كه انسان را به سمت بهشت مى كشاند، نام شر را نفى كرده است، هر چند كه در دنيا آنها را شرّ و گرفتارى بنامند، به خاطر تشويق به نتيجه نهايى اين اعمال، يعنى ورود به بهشت و تقدير عبارت اين است ما خير بعده النّار بخير، و ما شرّ بعده الجّنة بشرّ. و عبارت و كلّ نعيم دون الجنّة محقور يعنى هر نعمت، در حد كمتر از بهشت ناچيز است،تفسير مطلب اوّل است.
و جمله و هر گرفتارى غير از آتش دوزخ سلامتى است، تفسير مطلب دوم است و مقصود عافيت و سلامتى نسبى است.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده