google-site-verification: googledc28cebad391242f.html
160-180 حکمت شرح ابن میثمحکمت ها شرح ابن ميثم

نهج البلاغه کلمات قصار حکمت شماره 177 متن عربی با ترجمه فارسی (شرح ابن میثم)مواعظ

شرح ابن‏ ميثم

177- و قال عليه السّلام: إِنَّمَا الْمَرْءُ فِي الدُّنْيَا غَرَضٌ تَنْتَضِلُ فِيهِ الْمَنَايَا- وَ نَهْبٌ تُبَادِرُهُ الْمَصَائِبُ- وَ مَعَ كُلِّ جُرْعَةٍ شَرَقٌ- وَ فِي كُلِّ أَكْلَةٍ غَصَصٌ- وَ لَا يَنَالُ الْعَبْدُ نِعْمَةً إِلَّا بِفِرَاقِ أُخْرَى- وَ لَا يَسْتَقْبِلُ يَوْماً مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا بِفِرَاقِ آخَرَ مِنْ أَجَلِهِ- فَنَحْنُ أَعْوَانُ الْمَنُونِ وَ أَنْفُسُنَا نَصْبُ الْحُتُوفِ- فَمِنْ أَيْنَ نَرْجُو الْبَقَاءَ- وَ هَذَا اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ لَمْ يَرْفَعَا مِنْ شَيْ‏ءٍ شَرَفاً- إِلَّا أَسْرَعَا الْكَرَّةَ فِي هَدْمِ مَا بَنَيَا وَ تَفْرِيقِ مَا جَمَعَا

اللغة

الانتضال: الرمى.
و هذا فصل لطيف من الموعظة و قد اشتمل على ثمان كلمات من الموعظة:

إحداها: استعار لفظ الغرض للإنسان
باعتبار رميه بمقدّمات المنايا و أسبابها من الأمراض و الأعراض المهلكة. و وصف الانتضال لذلك الرمى كأنّ المنايا هي الرامية.

الثانية: استعار لفظ النهب بمعنى المنهوب
باعتبار سرعة المصائب إلى أخذه.

الثالثة: كنّى عن تنغيص لذّات الدنيا بما يشوبها و يخالطها من الأعراض و الأمراض
بقوله: مع كلّ جرعة. إلى قوله: غصص.

الرابعة: كون العبد لا ينال نعمة إلّا بفراق اخرى.
إذ النعمة الحقّة هي اللذّة و ما يكون وسيلة إليها نعمة بواسطتها. و ظاهر أنّ النفس في الدنيا لا يمكن أن يحصل على لذّتين دفعة بل ما لم ينتقل عن لذّة أولى و يتوجّه نحو اللذّة الحادثة لا يحصل لها الالتذاذ بها.

الخامسة: و لا يستقبل يوما من عمره إلّا بفراق آخر من أجله
لأنّ طبيعة الزمان التقضّى و السيلان.

السادسة: كوننا أعوان المنون
باعتبار أنّ كلّ نفس و حركة من الإنسان فهي مقرّبة له إلى أجله فكأنّه ساع نحو أجله و مساعد عليه.

السابعة: كون نفوسنا نصب الحتوف.
و نصب بمعنى منصوبة كالغرض.

الثامنة: الاستفهام عن جهة رجاء البقاء
استفهام إنكار لوجودها مع وجود الزمان الّذي من شأنه أنّه لم يرفع بشي‏ء شرفا و يجمع الأمر شملا إلّا أسرع العود في هدم ما رفع و تفريق ما جمع: أي أعدّ للثاني كما أعدّ للأوّل.

مطابق با حکمت 191 نسخه صبحی صالح

ترجمه فارسی شرح ابن‏ ميثم

177- امام (ع) فرمود: إِنَّمَا الْمَرْءُ فِي الدُّنْيَا غَرَضٌ تَنْتَضِلُ فِيهِ الْمَنَايَا- وَ نَهْبٌ تُبَادِرُهُ الْمَصَائِبُ- وَ مَعَ كُلِّ جُرْعَةٍ شَرَقٌ- وَ فِي كُلِّ أَكْلَةٍ غَصَصٌ- وَ لَا يَنَالُ الْعَبْدُ نِعْمَةً إِلَّا بِفِرَاقِ أُخْرَى- وَ لَا يَسْتَقْبِلُ يَوْماً مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا بِفِرَاقِ آخَرَ مِنْ أَجَلِهِ- فَنَحْنُ أَعْوَانُ الْمَنُونِ وَ أَنْفُسُنَا نَصْبُ الْحُتُوفِ- فَمِنْ أَيْنَ نَرْجُو الْبَقَاءَ- وَ هَذَا اللَّيْلُ وَ النَّهَارُ لَمْ يَرْفَعَا مِنْ شَيْ‏ءٍ شَرَفاً- إِلَّا أَسْرَعَا الْكَرَّةَ فِي هَدْمِ مَا بَنَيَا وَ تَفْرِيقِ مَا جَمَعَا

لغت

انتضال: تيرانداختن

ترجمه

«انسان در دنيا هدف تيرهاى مرگ است، غارت شده ‏اى است كه درد و بلاها به جانب او شتابانند با هر آشاميدنش گلوگير كردنى و با هر لقمه ‏اى غمهايى همراه است. هيچ كس به نعمتى نمى‏رسد مگر به قيمت جدا شدن از نعمت ديگرى و روزى از عمر خود را استقبال نمى‏ كند مگر با جدا شدن از روزى ديگر از عمر خود، پس ما خود به مردنها كمك مى‏ كنيم و نفوس ما در معرض نابوديهاست، پس از كجا ما به جاودانگى اميدوار باشيم در صورتى كه اين شب و روز براى كسى حرمت قائل نشدند مگر اين كه زود از آن حالت به ويران كردن ساخته ‏ها و پر كردن جمع آورده ‏هاى خود پرداختند».

شرح

اين فصل خوبى از پند و موعظه است و مشتمل بر هشت جمله مى ‏باشد.

1- كلمه غرض را از آن رو براى انسان استعاره آورده است كه خود انسان مقدمات مرگ و مردنها و وسايل آن را از قبيل بيماريها و عوارض كشنده، فراهم مى‏آورد. و صفت تيراندازى را براى اين عمل انسان از آن جهت آورده است كه گويى مرگ‏ها خود تير بلاها را مى‏اندازند.

2- كلمه نهب را به جاى منهوب (غارت شده) از آن جهت استعاره آورده كه مصيبتها به سرعت آدمى را فرا مى‏گيرند.

3- اين عبارت: مع كل جرعة… غصص را كنايه آورده است از: درهم شكستن لذايذ دنيا به وسيله رويدادها و بيماريهايى كه با آنها آميخته و مخلوط مى‏شود.

4- بنده ‏اى به نعمتى نمى ‏رسد مگر با از دست دادن نعمتى ديگر زيرا نعمت درست همان لذّت است و هر وسيله‏اى كه باعث لذّت شود، خود نمى‏تواند نعمت باشد. و بديهى است كه نفس آدمى ممكن نيست كه در دنيا دريك زمان از دو لذّت برخوردار شود، بلكه تا از لذّت نخست فارغ نشود و به لذّت جديد توجّه نكند، اين لذّت را درك نمى‏كند.

5- با روزى از عمر خود روبرو نمى‏ شود، مگر اين كه از روز ديگر عمرش جدا بشود، زيرا طبيعت زمان گذشت و سيلان است.«».

6- ما خود، به مرگ ‏هايمان كمك مى‏ كنيم، از آن رو كه هر دمى و حركتى از آدمى باعث نزديك شدن او به مرگ است گويى او خود به طرف مرگش مى‏شتابد و به آن كمك مى‏كند.

7- جانهاى ما در معرض نابوديهاست، كلمه «نصب» به معنى «منصوب» مانند غرض كه به معنى مغروض [مصدر به معنى مفعول‏] است.

8- استفهام در مورد جاودانگى، استفهام انكارى است، انكار وجود بقاء با وجود زمان كه روشش آن است كه چيزى را بالا نمى‏ برد، و هيچ پراكنده‏اى را جمع نمى‏ كند، مگر اين كه بر خرابى آن ساخته و پراكندن آن جمع، دوباره اقدام فورى مى‏ كند، يعنى براى حالت دوّم نيز مثل اوّلى زمينه ‏ساز است.

ترجمه‏ شرح‏ نهج‏ البلاغه(ابن‏ ميثم)، ج5 // قربانعلی  محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده

 

Show More

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

Back to top button
-+=