شرح ابن ميثم
135- و قال عليه السّلام: الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ
المعنى
أى حاله مستورة في عدم نطقه فحذف المضاف للعلم به. و تحت لسانه كناية عن سكوته، و ذلك أنّ مقداره بمقدار عقله و مقدار عقله يعرف من مقدار كلامه لدلالته عليه فإذا تكلّم بكلام الحكماء ظهر كونه حكيما أو بكلام السفهاء عرف كونه منهم و ما بين المرتبتين بالنسبة.
135- امام (ع) فرمود: الْمَرْءُ مَخْبُوءٌ تَحْتَ لِسَانِهِ
ترجمه
«مرد در زير زبانش نهفته است».
شرح
يعنى حالت شخص در سخن نگفتن او پنهان مىماند، بنا بر اين مضاف [حال] به دليل روشن بودنش حذف شده است و زير زبانش، كنايه از سكوت و خاموشى است. توضيح آن كه ارزش آدمى به مقدار عقل اوست، و مقدار عقل از ارزش سخن گفتن و كلام شخص به دست مىآيد چون سخن است كه دليل عقل مىباشد. پس اگر همچون حكما و دانايان سخن گفت، روشن مىشود كه او هم داناست و اگر همچون نادانان سخن گفت معلوم مىشود كه از آن قبيل است و ما بين اين دو مرتبه مراتب نسبى وجود دارد.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده