نهج البلاغه موضوعی ۱-توحید

فصل اول : اصول دین

بخش اول : توحید

۱٫ توحید
۱٫ دو ستون محکم دین
وصیتى لکم : ان لا تشرکوا بالله وشیئا و محمد صلى الله علیه و آله فلا تضیعوا سنته . اقیموا هذین العمودین ، و اوقدوا هذین المصباحین ، و خلاکم ذم !
وصیتم به شما این است که هیچ چیزى را شریک خدا قرار ندهید و سنت محمد صلى الله علیه و آله را تباه نسازید. این دو ستون محکم دین (توحید و محافظت بر سنت پیامبر) را برپا دارید و این دو چراغ را روشن نگاه دارید تا در نتیجه ، توبیخ از شما دور باشد. ^(۱)

۲٫ بى همتایى در خلقت
.. لا شریک اءعانه على ابتداع عجائب الاءمور
هیچ شریک و همتایى او را در آفرینش مخلوقات شگفت انگیز کمک و یارى نکرده است . ^(۲)

۳٫ وحدانیت خدا
لم یولد سبحانه فیکون فى العز مشارکا و لم یلد فیکون موروثا
خداوند زاییده نشده تا در بزرگوارى اش شریک داشته باشد و نزاییده است .^(۳)

۴٫ نه زاده و نه زاییده شده !
الله الذى لم یلد فیکون مولودا، و لم یولد فیصیر محدودا. جل عن اتخاذ الابناء
خداوند کسى را نزاده تا خود مولود باشد و از کسى زاده نشده تا محدود به حدودى باشد، بالاتر از آن است که فرزندانى بپذیرد. ^(۴)

۵٫ طنین دلایل توحید
نعقت فى اءسماعنا دلائله على وحدانیته
دلایل او خدا بر یگانگى اش در گوش هاى ما طنین انداز است . ^(۵)

۶٫ ستم نابخشودنى
فاما الظلم الذى لا یغفر فالشرک بالله ، قال الله تعالى : (ان الله لا یغفر اءن یشرک به )
ستمى که بخشیده نخواهد شد، شرک به خداست و قول خداى تعالى است که : (خداوند نمى بخشد آن که به او شرک آورد.) ^(۶)

۷٫ آثار اخلاص
ان الله تعالى … شد بالاخلاص و التوحید حقوق المسلمین فى معاقدها
خداوند، با اخلاص و یکتا پرستى گره حقوق مسلمانان را محکم کرد. ^(۷)

۸٫ بى همتایش بدان !
ما وحده من کیفه ، و لا حقیقته اصاب من مثله ، و لا ایاه عنى من شبهه و لا صمده من اشار الیه و تو همه
بى همتایش ندانسته کسى که براى او (خداوند) چگونگى و کیفیت بپندارد، و به حقیقت او نرسیده است کسى که برایش همانند و همتایى بپندارد، و به او نپرداخته کسى که او را به چیزى مانند کند، و قصد او نکرده کسى که به او اشاره کند یا به خیالش آورده باشد. ^(۸)

۹٫ اساس دین
اول الدین معرفته ، و کمال معرفته التصدیق به ، و کمال التصدیق به توحیده ، و کمال توحیده الاخلاص له ، و کمال الاخلاص له ، و کمال الاخلاص له نفى الصفات عنه
اساس دین شناخت خدا، و کمال شناخت ، اعتراف به وجود اوست ، و کمال اعتراف ، درک یکتایى اوست ، و کمال توحید خدا، پاک ساختن عمل براى اوست و کمال اخلاص در برابر او، این است که وى را از صفات ممکنات منزه دانى . ^(۹)

۱۰٫ بى همتایى خداوند
.. واحد لا بعدد، و دائم لا باءمد، و قائم لا بعمد. تتلقاه الاذهان لا بمشاعره ، و تشهد له المرائى لا بمحاضره
(اوست خدایى که ) یگانه است نه به شمارش ، و جاودان و به خود پایدار است ، برپاست نه با نگاهدارنده اى ، ذهن ما او را مى شناسند و به درک او نرسند. هر جا بر وجود او شهادت دهد، بدون آن که در آن باشد. ^(۱۰)

۱۱٫ مرز نداشتن خدا
لم تبلغه العقول بتحدید فیکون مشبها، و لم تقع علیه الاوهام بتقدیر فیکون ممثلا
خردها براى او حد و مرزى نتوانند نهاد، تا در نتیجه به چیزى مانند باشد و اوهام برایش اندازه اى تعیین نتوانند کرد، تا بتوان برایش مثالى فرض کرد. ^(۱۱)

۱۲٫ گواهى به وحدانیت حق
اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له : الاول لا شى ء قبله ، و الاخر لا غایه له ، لا تقع الاوهام له على صفه ، و لا تعقد القلوب منه لى کیفیه
گواهى مى دهم که خدایى نیست جز خداى یگانه که بى شریک و بى همتاست ، آغاز و اول است و قبل از او چیزى نیست ، نه پندارها براى او صفتى مى دانند و نه عقل ها اثبات چگونگى او را مى توانند. ^(۱۲)

۱۳٫ حقیقت توحید
التوحید اءن لا تتو همه ، والعدل اءن لا تتهمه
حقیقت توحید آن است که خدا را در فهم و اندیشه خود نیاورى و عدل آن است که او را (به هیچ بدى و ظلم ) متهم نسازى . ^(۱۳)

۱۴٫ شناخت خدا
لا تناله الاوهام فتقدره ، و لا تتوهمه الفطن فتصوره و لا تدرکه الحواس ‍ فتحسه و لا تلمسه الایدى فتمسه
و هم ها به او نمى رسد، تا اندازه گیرى اش کنند و اندیشه هاى باریک بین او را در وهم نتوانند آورد، تا در نتیجه تصورش کنند و حواس به او نرسند، تا در نتیجه حسش کنند و به دست نمى آید تا در نتیجه او را لمس کنند ^(۱۴).

۱۵٫ اطاعت در عصیان نشاید
لا طاعه لمخلوق فى معصیه الخالق
اطاعت از مخلوق در عصیان و نافرمانى از خالق نشاید ^(۱۵)

۱۶٫ ریا، شرک به خداوند
اعلموا اءن یسیر الریاء شرک .
بدانید، ریاکارى هر چند هم کم باشد شرک به خداوند است . ^(۱۶)

۱۷٫ قبل از همه خدا
الحمد لله الکائن قبل اءن یکون کرسى او عرش ، اءوسماء اءو اءرض ، اءو جان اءو انس ، لا یدرک بوهم ، و لا یقدر بفهم ، و لا یشغله سائل ، و لا ینقصه نائل ، و لا ینظر بعین ، و لا یحد باءین ، و لا یوصف بالازواج ، و لا یخلق بعلاج ، و لا یدرک بالحواس و لا یقاس بالناس

سپاس خدایى را که بوده و هست ، پیش از آن که کرسى یا عرش یا آسمان یا زمین یا پرى یا انسان پدید آمده باشد. نه خیال درک او را تواند و نه فهم اندازه او بداند. نه پرسش کننده اى او را از کار متوقف کند، و نه عطا خواهنده اى در خزانه اش کاستى پدید آورد. بدون دیده بیناست و نمى تواند گفت که کجاست . با همتایى وصف نگردد و با تمرین نمى آفریند، حواس نتواند او را درک کند و او را با مردم نتوان سنجید ^(۱۷)

۱۸٫ جایگاه رفیع توحید
تبارک الله الذى لا یبلغه بعد الهم ، و لا یناله حدس الفطن
پاک و بلند مرتبه است خدایى که همت هاى بلند و حدس و گمان هوشمندان به او دسترس ندارد. ^(۱۸)

۱۹٫ توحید بلاوصف
تتلقاه الاذهان بمشاعره ، و تشهد له المرائى لا بمحاضره . لم تحط به الاوهام ، بل تجلى لها بها
ذهن ها او را دریابند؛ اما نه از راه ادراک ، حواس و مشاعر و دیدنى ها بر وجود او گواهى دهند؛ اما نه به خاطر حضور او در آنها (بلکه از باب دلالت اثر بر مؤ ثر و فعل بر فاعل ) و اوهام بر او احاطه نیافت ؛ بلکه به واسطه اوهام و خردها بر آنان متجلى شد. ^(۱۹)
۲۰٫ خدایى نیست جز الله
فقلت اءنا: لا اله الا الله انى اءولى مؤ من بک یا رسول الله
من گفتم (لا اله الا الله ) اى رسول خدا! من نخستین کسى هستم که به تو ایمان مى آورم . ^(۲۰)

۲۱٫ اگر خدا را شریکى بود!
الامام على علیه السلام فى وصیته لابنه الحسن علیه السلام : اعلم یا بنى ! اءنه لو کان لربک شریک لاتتک رسله و لرایت آثار ملکه و سلطانه ، و لعرفت افعاله و صفاته ، و لکنه اله واحد کما وصف نفسه . لا یضاده فى ملکه اءحد، و لا یزول اءبدا

در سفارش خود به فرزند بزرگوارش امام حسن مى فرماید: بدان تو اى فرزندم ! که اگر پروردگارت را شریکى بود، بى گمان فرستادگان و رسولان او نیز نزد تو مى آمدند و نشانه هاى پادشاهى و اقتدار او را مى دیدى و افعال و صفاتش را مى شناختى ؛ اما خداوند همچنان که خود در وصف خویش ‍ فرموده : (خدایى یگانه است و در ملکش رقیبى ندارد و هرگز زوال نمى پذیرد.) (۲۱)