نهج البلاغه موضوعی صبر وبردباری

صبر و بردبارى

۱۳۰۱٫ صبر وسیله نجات
رحم الله امرا سمع حکما فوعى ، ودعى الى رشاد فدنا… و کذب مناه . جعل الصبر مطیه نجاته .
خداوند بیامرزد کسى را که سخن حکیمانه بشنود و آن را فرا گیرد و به جانب حق هدایت شود و آن را بپذیرد… و آرزوهاى نا به جا را تکذیب کند و صبر را وسیله نجات خویش قرار دهد. ^(۱۲۹۵)

۱۳۰۲٫ دعا در مورد صبر
اءخذ الله بقلوبنا و قلوبکم الى الحق ، و اءلهمنا و ایاکم الصبر
خداوند دل هاى ما و دل هاى شما را به سوى حق متوجه سازد و به ما و شما صبر الهام فرماید. ^(۱۲۹۶)

۱۳۰۳٫ دورکردن اندوه
اطرح عنک واردات الهموم بعزائم الصبر و حسن الیقین
اندوه ها را با صبرى استوار و یقینى نیکو از خود دور کن . ^(۱۲۹۷)

۱۳۰۴٫ کمک از خدآدر اندوهناکى
استعن بالله على ما اءهمک .
بر آن چه تو را اندوهگین مى کند از خدا کمک بخواه . ^(۱۲۹۸)

۱۳۰۵٫ نیکوترین خصلت
فى وصیته لابنه الحسن علیه السلام : عود نفسک التصبر على المکروه ، و نعم الخلق التصبر فى الحق !
در سفارش به فرزند بزرگوار خود امام حسن علیه السلام مى فرماید: خویشتن را به صبورى در برابر ناخوشایندها عادت ده ، و نیکو خصلتى است صبورى کردن در راه حق . ^(۱۲۹۹)

۱۳۰۶٫ شکیبا در ناراحتى
ان ابتلیتم فاصبروا، فان العاقبه للمتقین
اگر (به رنج و ناراحتى ) مبتلا شدید، شکیبا باشید که عاقبت (پیروزى ) با پرهیزگاران است . ^(۱۳۰۰)

۱۳۰۷٫ پیشه شکیبایى
استعشروا الصبر فانه اءدعى الى النصر.
شکیبایى را شعار خود سازید که به نصرت و پیروزى فراخواننده تر است .^(۱۳۰۱)

۱۳۰۸٫ مایه شادى و شکر
… فقلت علیه السلام یا رسول الله ! اءولیس قد قلت لى یوم اءحد حیث استشهد من المسلمین ، و حیزت عنى الشهاده فشق ذلک على ، فقلت لى : اءبشر فان الشهاده من ورائک ؟ فقال لى : ان ذلک لکذلک ، فکیف صبرک اذن ؟ فقلت : یا رسول الله ! لیس هذا من مواطن الصبر، و لکن من مواطن البشرى و الشکر .

عرض کردم : یا رسول خدا! مگر در روز احد که تعدادى از مسلمانان شهید شدند من از شهادت محروم ماندم و این امر بر من گران آمد به من نفرمودى : مژده باد تو را که در آینده به شهادت خواهى رسید؟ رسول خدا به من فرمود: همین طور است .
در آن صورت صبر تو چگونه خواهد بود؟ عرض کردم : اى رسول خدا! این جا جاى صبر نیست ، بلکه جاى شادى و شکر است ! ^(۱۳۰۲)

۱۳۰۹٫ دستاوردهاى بردبارى
بالحلم عن السفیه تکثر الانصار علیه .
بردبارى کردن در برابر نادان یاران انسان را بر ضد او زیاد مى کند. ^(۱۳۰۳)

۱۳۱۰٫ امتحان الهى
من آتاه الله مالا فلیصل به القرابه … و لیصبر نفسه على الحقوق و النوائب .
هر که خداوند به او ثروتى دهد، باید به خویشاوندان خود رسیدگى کند… و در راه اداى حقوق (مالى خود) و مصایب و گرفتارى ها، خود را به صبر وادارد. ^(۱۳۰۴)

۱۳۱۱٫ صبر على (ع )
عند مسیر اءصحاب الجمل الى البصره : ان هؤ لاء قد تمالاوا على سخطه امارتى ، و ساءصبر ما لم اءخف على جماعتکم .
در زمانى که اصحاب جمل به سوى بصره حرکت کردند فرمود: اینان به خاطر ناخشنودى از خلافت من گرد هم آمده اند. اما من تا زمانى که براى اجتماع شما خطرى حس نکنم ، از خود صبر نشان مى دهم . ^(۱۳۰۵)

۱۳۱۲. ارزش ایمان
علیکم بالصبر؛ فان من الایمان کالراس من الجسد، و لا خیر فى جسد لا راءس معه ، و لا فى ایمان لا صبر معه .
بر شما باد که صبر و بردبارى پیشه کنید؛ زیرا همان گونه که سر، نشانه حیات بدن است ، صبر نیز دلیل ایمان است ، و بدنى که سر در آن نباشد خیر و حیات در آن نیست و ایمانى که تواءم با صبر نباشد ارزشى ندارد. ^(۱۳۰۶)

۱۳۱۳٫ صبر در هنگام مصیبت
و قال علیه السلام للاشعث بن قیس لما عزاه بابن له : یا اءشعث ! ان تحزن على ابنک فقد استحقت منک ذلک الرحم ، و ان تصبر ففى الله من کل مصیبه خلف . یا اءشعث ! ان صبرت جرى علیک القدر و اءنت ماءجور، و ان جزعت جرى علیک القدر و اءنت ماءزور؛ یا اءشعث ! ابنک سرک و هو بلاء و فتنه ، و حزنک و هو ثواب و رحمه .

امام على علیه السلام در دلدارى به اشعث بن قیس در مرگ فرزندش فرمود: اى اشعث ! اگر براى از دست دادن فرزندت اندوهگین باشى ، البته حق پدریى را به جا آورده اى و اگر صبر کنى خدا هر مصیبتى را عوض مى دهد، اى اشعث ! اگر صبر کنى قضا و قدر الهى بر تو جارى شده و تو گناهکارى . اى اشعث ! آمدن فرزندت که مایه آزمایش و گرفتارى است تو را شاد کرد و رفتنش که مایه ثواب و رحمت (براى توست ) اندوهگینت ساخت . ^(۱۳۰۷)

۱۳۱۴٫ بى صبرى در تدفین پیامبر (ص )
و قال علیه السلام هو یدفن النبى صلى الله علیه و آله : ان الصبر لجمیل الا عنک ، و ان الجزع لقبیح الا علیک . و ان المصاب بک لجلیل ، و انه قبلک و بعدک لجلل .
امام على در هنگام خاکسپارى پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود:
شکیبایى زیباست ، جز در برابر فقدان تو و بى تابى کردن زشت است ، مگر بر غم از دست دادن تو، مصیبت رحلت تو بس بزرگ است و هر مصیبت دیگرى ، پیش از تو و پس از تو، خرد و ناچیز باشد. ^(۱۳۰۸)

۱۳۱۵٫ صاحب صبرى عظیم
من خطبته الشقشقیه : طفقت اءرتئى بین اءن اءصول بید جذاء اءو اءصبر على طخیه عمیاء… فراءیت اءن الصبر على هاتا اءحجى ، فصبرت و فى العین قذى ، و فى الحلق شجا… فصبرت على طول المده ، و شده المحنه .
در خطبه شقشقیه ، مى فرماید: با خود اندیشیدم که آیا با دست تنها حمله کنم یا آن که بر شر این تیرگى شکیبا باشم … دیدم که صبر در این جا خردمندانه تر است . پس صبر کردم در حالى که گویا در چشمانم خاشاک و در گلویم استخوانى است … در این مدت دراز و در این شدت غم و محنت صبر کردم . ^(۱۳۰۹)

۱۳۱۶٫ آن چه بردبارى مى آورد
الحلم و الاناه تواءمان ینتجهما علو الهمه .
بردبارى و وقار دو همزادند که مولود بلندهمتى هستند. ^(۱۳۱۰)

۱۳۱۷٫ تمرین بردبارى
ان لم تکن حلیما فتحلم ؛ فانه قل من تشبه بقوم ، الا اءوشک اءن یکون منهم .
اگر بردبار نیستى خویشتن را بردبار جلو ده ؛ زیرا کمتر کسى است که خود را شبیه گروهى کند و به زودى یکى از آنان نشود. ^(۱۳۱۱)

۱۳۱۸٫ تباه شدن اجر صبر
ینزل الصبر على قدر المصیبه . و من ضرب یده على فخذه عند مصیبته ، حبط عمله .
صبر و شکیبایى به اندازه مصیبت نازل شود و کسى که دستش را به هنگام مصیبت (از روى ناشکرى ) بر زانو زند، اجرتش تباه گردد. ^(۱۳۱۲)

۱۳۱۹٫ صبر آزادگان
من صبر صبر الاحرار، و الا سلا سلو الاغمار.
هرکه (در حوادث ) شکیبایى مى کند چون آزادگان صبر کند (اجر برد) وگرنه چون جاهلان مصیبت را فراموش کند و (اجرى ندارد). ^(۱۳۱۳)

۱۳۲۰٫ خطر بى تابى
من لم ینجه الصبر اءهلکه الجزع .
هر کس که شکیبایى نجاتش ندهد، بى تابى اش نابودش کند. ^(۱۳۱۴)

۱۳۲۱٫ دوگونه صبر
الصبر صبران : صبر على ما تکره ، و صبر عما تحب .
صبر بر دو گونه است : صبر بر پیشامدى که کراهت دارى و صبر بر ترک چیزى که دوست دارى . ^(۱۳۱۵)

۱۳۲۲٫ حلم و عقل
الحلم غطاء ساتر، و العقل حسام قاطع ، فاستر خلل خلقک بحلمک ، و قاتل هواک بعقلک .
حلم پرده اى پوشنده و عقل شمشیرى برنده است ، پس عیب هاى اخلاقى ات را با حلم بپوشان و هوس هاى سرکشت را با عقل از بین ببر. ^(۱۳۱۶)

۱۳۲۳٫ مبارزه با حوادث
الصبر یناضل الحدثان ، و الجزع من اءعوان الزمان .
صبر مبارزه با حوادث است ، و بى تابى خود به (کجروى ) زمان کمک مى کند. ^(۱۳۱۷)

۱۳۲۴٫ صبر و ظفر
لا یعدم الصبور الظفر و ان طال به الزمان .
فرد صبورى پیروزى را از دست ندهد گرچه به دستش رسد. ^(۱۳۱۸)

۱۳۲۵٫ نتیجه حلم
اءول عوض الحلیم من حلمه ، اءن الناس اءنصاره على الجاهل .
اولین نتیجه اى که آدم حلیم از بردبارى خود به دست مى آورد، این است که مردم یاوران اویند در برابر نادان .^(۱۳۱۹)

۱۳۲۶٫ از پایه هاى ایمان
الصبر منها على اءربع شعب : على الشوق و الشفق ، و الزهد، و الترقب : فمن اشتاق الى الجنه سلا عن الشهوات ؛ و من اءشفق من النار اجتنب المحرمات ؛ و من زهد فى الدنیا استهان بالمصیبات ؛ و من ارتقب الموت سارع الى الخیرات
صبر از پایه هاى ایمان است و بر چهار شعبه است : اشتیاق ، ترس ، زهد و انتظار، هر کس مشتاق بهشت است ، از شهوات و خواهش هاى نفسانى به دور است و هر کس از آتش دوزخ بهراسد از محرمات دورى کند، هر کس ‍ در دنیا زهد ورزد مصیبت ها را سبک شمرد، هر کس که منتظر مرگ باشد به سوى نیکى ها بشتابد. ^(۱۳۲۰)

۱۳۲۷٫ ایمان و صبر
علیکم بالصبر! فان الصبر من الایمان کالراءس من الجسد، و لا خیر فى جسد لا راءس معه ، و لا فى ایمان لا صبر معه .
بر شما باد به صبر و شکیبایى ؛ زیرا صبر براى ایمان چون سر است براى تن ، تنى که سر ندارد هیچ خیرى ندارد، ایمان بى صبر هم هیچ فایده اى ندارد.^(۱۳۲۱)

۱۳۲۸٫ دهان بند بى خرد
الحلم فدام السفیه .
بردبارى ، دهان بند بى خرد است . ^(۱۳۲۲)

۱۳۲۹٫ صبر و دلیرى
الصبر شجاعه .
صبر، شجاعت و دلیرى است . ^(۱۳۲۳)

۱۳۳۰٫ فضیلت حلم
الحلم عشیره .
حلم و بردبارى ، قوم و عشیره است . ^(۱۳۲۴)

۱۳۳۱٫ حلم و عزت
لا عز کالحلم .
هیچ عزتى ، همچون حلم نیست . ^(۱۳۲۵)

۱۳۳۲٫ ابزار ریاست
آله الریاسه سعه الصدر.
گشادگى سینه (سعه صدر) ابزار ریاست است . ^(۱۳۲۶)

۱۳۳۳٫ گور عیب ها
الاحتمال قبر العیوب .
تحمل ، گور عیب ها است . ^(۱۳۲۷)

۱۳۳۴٫ خرسندى
اذا لم یکن ما ترید فلا تبل ما کنت
هرگاه به آن چه خواستى دست نیافتى ، پس آن چه در آن هستى (یعنى دست نیافتن به آن چه مى خواستى ) باک نداشته باش و اندوه به خود راه مده . ^(۱۳۲۸)

۱۳۳۵٫ حلم و زندگى با مردم
من حلم لم یفرط فى اءمره ، و عاش فى الناس حمیدا
کسى که بردبار باشد در کار خود کوتاهى نکند، و در میان مردم خوش نام زندگى خواهد کند. ^(۱۳۲۹)

۱۳۳۶٫ مصیبت و شکایت به خلق
من اءصبح یشکو مصیبه نزلت به ، فقد اءصبح یشکو ربه .
هر کس از مصیبتى که به او وارد شده به خلق شکایت برد، محققا از پروردگار خود شاکى است . ^(۱۳۳۰)

۱۳۳۷٫ صبر بزرگان
ان صبرت صبر الاکارم ، و الا سلوت سلو البهائم .
اگر همچون بزرگواران صبر کنى (چه بهتر) وگرنه همچون ستوران (رنج را) فراموش خواهى کرد. ^(۱۳۳۱)

۱۳۳۸٫ توصیه به صبر
ان ابتلیتم فاصبروا؛ فان العاقبه للمتقین .
اگر گرفتار شدید صبر کنید که سرانجام نیکو از آن پرهیزگاران است . ^(۱۳۳۲)

۱۳۳۹٫ بردبار حقیقى
حلما قد ذهبت اءصغانهم .
(مردگان ) بردباران اند و کینه هاى آنان از میان رفته است . ^(۱۳۳۳)

۱۳۴۰٫ صبر و رضا
اءغض على القذى و الالم ترض اءبدا.
ناملایمات و رنج ها را تحمل کن تا همواره خرسند باشى . ^(۱۳۳۴)

۱۳۴۱٫ زکات ظفر
العفو زکاه الظفر، و السلو عوضک ممن غدر .
گذشت زکات پیروزى ، و بردبارى کیفر خیانتکار است . ^(۱۳۳۵)

۱۳۴۲٫ صبر بر طاعت
استتموا نعم الله علیکم بالصبر على طاعته ، و المجانبه لمعصیته
با صبر بر طاعت ، نعمت هاى خدا را بر خود تمام کرده و از نافرمانى او دورى کنید. ^(۱۳۳۶)

۱۳۴۳٫ شکیبا باش !
عود نفسک التصبر على المکروه ، و نعم الخلق التصبر فى الحق !
خویشتن را بر آن چه زشت و ناپسند است عادت ده و شکیبابودن در راه حق چه خوبى نیکویى است ! ^(۱۳۳۷)

۱۳۴۴٫ قضا و قدر
… الذى عظم حلمه فعفا، و عدل فى کل ما قضى .
خداوندى که حلم او بزرگ است و با این حلم است که بندگانش را عفو مى نماید و در هر چه که حکم کند عدالت فرماید. ^(۱۳۳۸)

۱۲۹۵- خطبه ۷۶٫
۱۲۹۶- خطبه ۱۷۳٫
۱۲۹۷- نامه ۳۱٫
۱۲۹۸- نامه ۴۶٫
۱۲۹۹- نامه ۳۱٫
۱۳۰۰- خطبه ۹۸٫
۱۳۰۱- خطبه ۲۶٫
۱۳۰۲- خطبه ۱۵۶٫
۱۳۰۳- حکمت ۲۲۴٫
۱۳۰۴- خطبه ۱۴۲٫
۱۳۰۵- خطبه ۱۶۹٫
۱۳۰۶- حکمت ۸۲٫
۱۳۰۷- حکمت ۲۹۱٫
۱۳۰۸- حکمت ۲۹۲٫
۱۳۰۹- خطبه ۳٫
۱۳۱۰- حکمت ۴۶۰٫
۱۳۱۱- حکمت ۲۰۷٫
۱۳۱۲- حکمت ۱۴۴٫
۱۳۱۳- حکمت ۴۱۳٫
۱۳۱۴- حکمت ۱۸۹٫
۱۳۱۵- حکمت ۵۵٫
۱۳۱۶- حکمت ۴۲۴٫
۱۳۱۷- حکمت ۲۱۱٫
۱۳۱۸- حکمت ۱۵۳٫
۱۳۱۹- حکمت ۲۰۶٫
۱۳۲۰- حکمت ۳۱٫
۱۳۲۱- حکمت ۸۲٫
۱۳۲۲- حکمت ۲۱۱٫
۱۳۲۳- حکمت ۴٫
۱۳۲۴- حکمت ۴۱۸٫ پ
۱۳۲۵- حکمت ۱۱۳٫
۱۳۲۶- حکمت ۱۷۶٫
۱۳۲۷- حکمت ۶٫
۱۳۲۸- حکمت ۶۹٫
۱۳۲۹- حکمت ۳۱٫
۱۳۳۰- حکمت ۲۲۸٫
۱۳۳۱- حکمت ۴۱۴٫
۱۳۳۲- خطبه ۹۷٫
۱۳۳۳- خطبه ۱۱۱٫
۱۳۳۴- حکمت ۲۱۳٫
۱۳۳۵- حکمت ۲۱۱٫
۱۳۳۶- خطبه ۱۸۸٫
۱۳۳۷- نامه ۳۱٫
۱۳۳۸- خطبه ۱۹۱٫

نهج البلاغه موضوعی//عباس عزیزی