نهج البلاغه موضوعی زهد و زاهد

زهد و زاهد

۱۳۷۶٫ عوامل ریاضت
و ان ظنت الرعیه بک حیفا فاءصحر لهم بعذرک ، و اعدل عنک ظنونهم باصحارکت فان فى ذلک ریاضه منک لنفسک و رفقا برعیتک .
در نامه خود به مالک اشتر مى فرماید: اگر مردم گمان بردند که در مورد ستمى مرتکب شده اى ، دلیل کارى را که کرده اى برایشان توضیح بده و با توضیحات خود گمان آنان را از خود دور کن ؛ زیرا که این کار هم مایه ریاضت و پرورش نفس خودت مى باشد و هم نرمى با مردم است . ^(۱۳۷۰)

۱۳۷۷٫ کلید رنج
الرغبه مفتاح النصب .
دنیاخواهى کلید رنج است . ^(۱۳۷۱)

۱۳۷۸٫ راه شناسایى نیکوکاران
انما یستدل على الصالحین بما یجرى الله لهم على اءلسن عباده ، فلیکن اءحب الذخائر الیک ذخیره العمل الصالح .
مردمان نیکوکار را از سخنانى مى توان شناخت که خداوند درباره آنان بر زبان بندگان خویش جارى مى سازد، بنابراین ، باید دوست داشتنى ترین اندوخته براى تو اندوخته کار نیک باشد. ^(۱۳۷۲)

۱۳۷۹٫ اوصاف اولیاى خداوند
… متمسکون بحبل القرآن ، یحیون سنن الله و سنن رسوله . لا یستکبرون و لا یعلون ، و لا یغلون و لا یفسدون . قلوبهم فى الجنان ، و اءجسادهم فى العمل !
(اوصاف اولیاى خدا این است که :) به ریسمان قرآن تمسک جسته اند و سنت هاى خدا و رسولش را زنده مى کنند، نه تکبر مى کنند و نه علو و بزرگى دارند، نه غلو و نه خیانت مى کنند و نه فساد مى نمایند، قلب هایشان در بهشت و بدن هایشان در انجام وظیفه و عمل است . ^(۱۳۷۳)

۱۳۸۰٫ زهد در دنیا
من زهد فى الدنیا، استهان بالمصیبات .
هر که در دنیا زهد پیشه کند، مصیبت ها را سبک شمارد. ^(۱۳۷۴)

۱۳۸۱٫ مومنان واقعى
ان المؤ منین مستکینون . ان المؤ منین مشفقون . ان المؤ منین خائفون .
به راستى مؤ منان ، افرادى فروتن و مهربان و پنددهنده اند، و نسبت به مسئوولیتشان ترسناک اند. ^(۱۳۷۵)

۱۳۸۲٫ امید به خدا
ان استطعتم اءن یشتد خوفکم من الله ، و اءن یحسن ظنکم به ، فاجمعوا بینهما، فان العبد انما یکون حسن ظنه بربه على قدر خوفه من ربه ، و ان اءحسن الناس ظنا بالله اءشدهم خوفا الله .
اگر مى توانید میان ترس از خدا و حسن ظن و امیدتان به او جمع کنید؛ زیرا خوش گمانى و امیدوارى بنده به خدا به اندازه بیم و هراس او از پروردگارش ‍ مى باشد. آن کس که حسن ظن و امیدوارى او به خدا بیشتر باشد، ترسش از خدا بیشتر است . ^(۱۳۷۶)

۱۳۸۳٫ مؤ من از دیدگاه حضرت على (ع )
اعلموا عبادالله اءن المؤ من لا یصبح و لا یمسى الا و نفسه ظنون عنده ، فلا یزال زاریا علیها، و مستزیدا لها .
بدانید اى بندگان خدا! که مؤ من شب را به روز و روز را به شب نمى رساند مگر آن که به نفس خود بدگمان است . از این رو، پیوسته بر آن خرده مى گیرد و عمل بیشتر از او مى طلبد. ^(۱۳۷۷)

۱۳۸۴٫ پاداش در ازاى کار خوب
اسهروا عیونکم ، و اءضمروا بطونکم ، و استعملوا اءقدامکم ، و اءنفقوا اءموالکم ، و خذوا من اءجسادکم فجودوابها على اءنفسکم ، و لا تبخلوا بها عنها، فقد قال الله سبحانه : (ان تنصروا الله ینصرکم و یثبت اءقدامکم ) و قال تعالى : (من ذا الذى یقرض الله قرضا حسنا فیضاعفه له و له اءجر کریم ) فلم یستنصرکم من ذل ، و لم یستقرضکم من قل .

چشمان خود را در شب بیدار نگاه دارید و شکم هاى خود را لاغر سازید و گام هایتان را به کار گیرید و دارایى هاى خویش را انفاق کنید و از تن هایتان بگیرید و آن ها را نثار جان هایتان کنید و در این بخل نورزید؛ زیرا خداوند سبحان فرموده است : اگر خدا را یارى کنید شما را یارى مى کند و گام هاى شما را استوار مى دارد. و فرموده است : کیست که به خدا وام نیکو دهد که خدا آن را برایش چندین برابر گرداند و براى او پاداشى ارجمند است . پس ، او از سر خوارى و ناتوانى از شما یارى نخواسته و به علت ندارى از شما وام نطلبیده است . ^(۱۳۷۸)

۱۳۸۵٫ مومن و افزایش کار نیک
اعلموا عباد الله اءن المؤ من لا یصبح و لا یمسى الا و نفسه ظنون عنده .
اى بندگان خدا! بدانید که مومن صبح و شام نسبت به خویشتن خود بدگمان است .همواره از خود عیب مى گیرد و دنبال تکمیل کردن و افزایش کار نیک براى خویش است . ^(۱۳۷۹)

۱۳۸۶٫ گروگان فضل خداوند
و ان للذکر لاهلا اءخذوه من الدنیا بدلا، فلم تشغلهم تجاره و لا بیع عنه ، یقطعون به اءیام الحیاه … قد حفت بهم الملائکه ، و تنزلت علیهم السکینه ، و فتحت لهم اءبواب السماء… یتنسمون بدعائه روح التجاوز، رهائن فاقه الى فضله ، و اءسارى ذله لعظمته .

همانا یاد خدا را اهلى است که آن را به جاى دنیا گرفته اند و از این رو هیچ بازرگانى و هیچ داد و ستدى آنان را از یاد خدا باز نمى دارد، روزهاى زندگى را با یاد خدا مى گذرانند… فرشتگان گرد آنان را گرفته اند و آرامش بر آنان فرود آمده و درهاى آسمان به رویشان گشوده است … با دعاى خود وزیدن نسیم عفو و گذشت را از خداوند مى طلبند، گروگان نیاز به فضل و رحمت خدایند و اسیر خوارى و فروتنى در برابر عظمت او هستند. ^(۱۳۸۰)

۱۳۸۷٫ وصف راهیان راه خدا
فى وصف السالک الطریق الى الله سبحانه : قد اءحیا عقله ، و اءمات نفسه ، حتى دق جلیله ، و لطف غلیظه ، و برق له لامع کثیر البرق ، فاءبان له الطریق ، و سلک به السبیل .
در وصف رهرو راه خداى سبحان مى فرماید: خرد و اندیشه خویش را زنده کرده و نفسش را میرانده است ، به گونه اى که پیکرش نحیف و دلش نرم گشسته است . در دلش برقى پرنور درخشیده و راه را برایش روشن ساخته و در پرتو آن راه (حق ) را پیموده است . ^(۱۳۸۱)

۱۳۸۸٫ یارى در زهد
الى عثمان بن حنیف اءلا و ان امامکم قد اکتفى من دنیاه بطمریه ، و من طعمه بقرصیه ، اءلا و انکم لا تقدرون على ذلک ، و لکن اءعیونى بورع و اجتهاد، و عفه و سداد .
به عثمان به حنیف : همانا پیشوایتان از تمام دنیا به همین دو جامه کهنه و از غذاها به دو قرص نان اکتفا کرده است ، آگاه باشید! شما نمى توانید چنین باشید! (مانند من ) ولیکن مرا در پارسایى و تلاش و پاکدامنى و پیمودن راه صحیح یارى کنید. ^(۱۳۸۲)

۱۳۸۹٫ سخن و اندیشه مؤ من
المؤ من اذا اءراد ان یتکلم بکلام تدبره فى نفسه ، فان کان خیرا اءبداه ، و ان کان شرا واراه .
مومن هرگاه بخواهد سخن بگوید نخست در خود اندیشه مى کند، پس اگر نیک بود اظهار مى دارد و اگر بد باشد پنهانش مى کند. ^(۱۳۸۳)

۱۳۹۰٫ حال زاهدان در دنیا
ان الزاهدین فى الدنیا تبکى قلوبهم و ان ضحکوا، و یشتد حزنهم و ان فرحوا .
زاهدان در دنیا، قلبشان مى گرید گرچه بخندند، اندوهشان شدید است ، گرچه مسرورند. ^(۱۳۸۴)

۱۳۹۱٫ ثمرات زهد
ازهد فى الدنیا یبصرک الله عوراتها، و لا تغفل فلست بمغفول عنک !
دل از دنیا بر کن ، تا خداوند تو را به عیب ها و زشتى هاى آن بینا کند و غافل مباش ؛ زیرا که خداوند از تو غافل نیست . ^(۱۳۸۵)

۱۳۹۲٫ برترین زهد
اءفضل الزهد اخفاء الزهد.
برترین زهد، مخفى نگاه داشتن آن است . ^(۱۳۸۶)

۱۳۹۳٫ زهد و شناخت
فى وصف الماءخوذین على العزه فى حال الاحتضار : هو یعض یده ندامه على ما اءصحر له عند الموت من اءمره ، و یزهد فیما کان یرغب فیه اءیام عمره ، و یتمنى اءن الذى کان یغبطه بها و یحشده علیها قد حازها دونه !
در وصف کسانى که به ناگاه در چنگال مرگ گرفتار مى شوند، مى فرماید: او، بر اثر آن چه در هنگام مرگ برایش آشکار شده است ، دست خود را از پشیمانى مى گزد و بر آن چه در ایام زندگانى اش بدان مایل بوده بى رغبت مى شود و آرزو مى کند که اى کاش آن کسى که حسرت او را مى خورد و بر وى حسادت مى ورزید، این اموال را گرد آورده بود نه او! ^(۱۳۸۷)

۱۳۹۴٫ موجبات آسایش
فى وصف السالک الى الله : تدافعته الابواب الى باب السلامه ، و دار الاقامه ، و ثبتت رجلاه بطماءنینه بدنه فى قرار الامن و الراحه ، بما استعمل قلبه ، و اءرضى ربه .
در توصیف رهرو راه خدا، مى فرماید: دروازه هاى (و منازل ) را یکى پس از دیگرى پشت سر گذاشت تا آن که به دروازه (و منزل ) سلامت و سراى ماندگارى همیشگى رسید و در جایگاه امنیت و آسایش گام هایش آرام گرفت ؛ زیرا که دلش را به کار واداشت و پروردگارش را خشنود ساخت . ^(۱۳۸۸)

۱۳۹۵٫ حالات اهل ذکر
فى صفه اءهل الذکر : لو مثلتهم لعقلک فى مقاومهم المحموده ، و مجالسهم المشهوده ، و قد نشروا دواوین اءعمالهم ، و فرغوا لمحاسبه اءنفسهم على کل صغیره و کبیره اءمروا بها فقصروا عنها، اءو نهوا عنها ففرطوا فیها !
در توصیف اهل ذکر فرمود: اگر آنان را در مقامات پسندیده و مجالسى که دور هم جمع اند در عالم تعقل مجسم کنى ، در حالى که دفترهاى اعمال خود را باز کرده و براى محاسبه خویشتن نشسته اند (خواهى دید) آنان به محاسبه خویشتن پرداخته ، براى هر عمل کوچک و بزرگى که دستور به آن داده شده و در انجام آن تقصیر نموده اند یا هر عملى که از آن نهى شده اند، ولى درباره آن تفریط نموده و مسامحه کرده اید. ^(۱۳۸۹)

۱۳۹۶٫ زاهد در دنیا و راغب به آخرت
طوبى للزاهدین فى الدنیا، الراغبین فى الاخره ، اءولئک قوم اتخذوا الارض بساطا، و ترابها فراشا، و ماءها طیبا، و القرآن شعارا، و الدعاء دثارا، ثم قرضوا الدنیا على منهاج المسیح .
خوشا به حال زاهدان در دنیا و علاقه مندان به آخرت ، آن ها کسانى اند که زمین را فرش خود و خاکش را بستر و آبش را شربت گوارا، و قرآن را همچون لباس زیرین و دعا را مانند جامه رویین براى خود قرار داده اند و بعد طبق روش حضرت مسیح علیه السلام دنیا را به عاریه گرفتند (و نسبت به آن )! یى اعتنا هستند. ^(۱۳۹۰)

۱۳۹۷٫ بهترین بازدارنده
لا معقل اءحسن من الورع
هیچ بازدارنده اى بهتر از پارسایى نیست . ^(۱۳۹۱)

۱۳۹۸٫ ساعات مومن
للمؤ من ثلاث ساعات : فساعه یناجى فیها ربه ، و ساعه یرم معاشه ، و ساعه یخلى بین نفسه و بین لذتها فیما یحل و یجمل .
ساعات مؤ من به سه بخش تقسیم مى شود: یخشى را به مناجات پروردگارش مى گذراند، و بخشى را در پى سامان بخشیدن به زندگى اش ‍ مى گذراند، و در بخشى دیگر، از لذت هاى حلال و دل پسند بهره مى برد. ^(۱۳۹۲)

۱۳۹۹٫ مومن واقعى از دیدگاه على (ع )
(فى صفه المؤ من ): المؤ من بشره فى وجهه ، و حزنه فى قلبه ، اءوسع شى ء صدرا، و اءذل شى ء نفسا. یکره الرفعه ، و ینشاء السمعه ، طویل غمه ، بعید همه ، کثیر صمته ، مشغول وقته . شکور صبور، مغمور بفکرته ، ضنین بخلته ، سهل الخلیقه ، لین العریکه ! نفسه اءصلب من الصد، و هو اءذل من العبد .
در وصف مؤ من مى فرماید: مؤ من کسى است که شادى اش در چهره و اندوهش در دل ، سینه اش از هر چیز گشادتر و نفسش از هر چیز خوارتر است ، بلندپروازى را ناخوش و خودنمایى (ریاکارى ) را دشمن مى شمرد، اندوهش طولانى و همتش بلند، سکوتش بسیار و وقتش به تمام مشغول (کار خدایى ) است . او بسیار شاکر و شکیبا و همواره در اندیشه و تفکر است و به درخواست خدا از دیگرى بخل مى ورزد و اظهار حاجت نمى نماید. (با هر کسى زود طرح دوستى نمى ریزد) اخلاقش ملایم ، برخوردش تواءم با نرمش است ، دلش از سنگ خارا محکم تر و در پیشگاه خدا از غلامى خوارتر است . ^(۱۳۹۳)

۱۴۰۰٫ فقرزدایى
اءلا و ان البلاء الفاقه ، و اءشد من الفاقه مرض البدن ، و اءشد من مرض البدن مرض القلب .
آگاه باشید احتیاج و بینوایى بلا است و شدیدتر از بینوایى ، بیمارى است و شدیدتر از بیمارى بدن ، بیمارى قلب است . ^(۱۳۹۴)

۱۴۰۱٫ بالاترین زهد
لا زهد کالزهد فى الحرام .
هیچ زهدى بهتر از دورى از حرام نیست . ^(۱۳۹۵)

۱۴۰۲٫ ریاضت
و ایم الله یمینا اءستثنى فیها بمشیئه الله لاروضن نفسى ریاضه تهتش ‍ معها الى القرص اذا قدرت علیه مطعوما، و تقنع بالملح ماءدوما، و لادعن مقلتى کعین ماء نضب معینها، مستفرعه دموتها. اءتمتلى ء السائمه من رعیها فتبرک ؟ و تشبع الربیضه من عشبها فتربض ؟ و یاءکل على من زاده فیهجع ! قرت اذا عینه اذا اقتدى بعد السنین المتطاوله بالبهیمه الهامله ، و السائمه المرعیه !

به خدا قسم یاد مى کنم که جز در مواردى که خواست و اراده خدا تعلق گیرد هر آینه و البته خود را با رنج و ناراحتى پرورش مى دهم ، به گونه اى که براى خوراک خود به گرده اى نان که اگر به دست آید خشنود گردم و براى نان خورش خود به نمک قانع باشم و هر آینه به تحقیق چشم را به حال خود مى گذارم تا مانند چشمه آبى که جریان آن قطع گشته چندان بگرید تا از اشک تهى گردد، آیا حیوانى مى چرد و شکم خود را از علوفه پر مى سازد آن گاه به پهلو مى افتد؟ و یا گله اى از گوسفندان از گیاهان مخصوص به خود سیر مى شوند و در محل استراحت خود مى خوابند؟ و آیا على هم (مانند آن ها) توشه و غذاى خویش را خورد، سپس به استراحت پردازد؟ در این صورت چشم او روشن باد! که پس از سال هاى طولانى از چارپاى بى چوپان رها از تکلیف و گوسفندان چرنده پیروى کرده است . ^(۱۳۹۶)

۱۴۰۳٫ حالات زاهدین در دنیا
ان الزاهدین فى الدنیا، تبکى قلوبهم و ضحکوا. و یشتد حزنهم و ان فرحوا .
همانا دل هاى پارسایان در این دنیا مى گرید، اگر چه بخندند، و اندوه آنان سخت مى شود اگر چه شادمان باشند.^(۱۳۹۷)

۱۴۰۴٫ امنیت در ترس
من خاف اءمن .
آن که ترسید در امان است . ^(۱۳۹۸)

۱۴۰۵٫ حقیقت زهد
الزهد کله بین کلمتین من القرآن : قال الله سبحانه (لکیلا تاءسوا على ما فاتکم ، و لا تفرحوا بما آتاکم ) و من لم یاءس على الماضى ، و لم یفرح بالاتى ، فقد اءخذ الزهد بطرفیه .
تمام زهد در دو جمله از قرآن آمده است ، خداوند مى فرماید: نسبت به آن چه از دست مى دهید تاءسف نخورید و بر آن چه به دست مى آورید شادمان نباشید و کسى که غم گذشته نخورد و از آینده خوشحال نشود، هر دو جانب زهد را در اختیار گرفته است . (کنایه از این که حقیقت زهد ترک تمام وابستگى هاى گذشته و آینده است .) ^(۱۳۹۹)

۱۴۰۶٫ مسابقه در خوبى ها
ان الدنیا اءدبرت ، و آدنت بوداع ، و ان الاخره قد اءقبلت و اءشرفت باطلاع . اءلا و ان الیوم المضمار و غدا السباق ، و السبقه الجنه ، و الغایه النار .
همانا دنیا به تحقیق پشت کرده و اعلام خداحافظى نموده است و به راستى آخرت را به تحقیق با نشان دادن خود (به وسیله علامت هایى که از آن دیده مى شود) به سوى ما نظر افکنده است . آگاه باشید که امروز به راستى زمان آمادگى براى مسابقه و فردا روز مسابقه است و نقطه پایانى که برنده آن مسابقه باید به آن برسد (یعنى جایزه او) بهشت و انتهاى کار کسى که عقب بماند آتش است . ^(۱۴۰۰)

۱۴۰۷٫ دل هاى مشتاق
و قلوبهم قرحه .
دل هاى (مشتاقان خدا) زخم دار است . ^(۱۴۰۱)

۱۴۰۸٫ نظر اولیاء به باطن دنیا
ان اءولیاءالله هم الذین نظرو الى باطن الدنیا اذا نظر الناس الى ظاهرها، و اشتغلوا بآجلها اذا اشتغل الناس بعاجلها .
همانا دوستان خدا آنانى هستند که باطن دنیا را مى بینند، هنگامى که مردم فقط به ظاهر آن مى نگرند و به آینده مى پردازند، آن گاه که مردم به امور زودگذر دنیا مشغول اند. ^(۱۴۰۲)

۱۴۰۹٫ گروگان هاى گورها
مخاطبا للدنیا : الیک عنى یا دنیا!… اءین الامم الذین فتنتهم بزخارفک ! فهاهم رهائن القبور، و مضامین اللحود! والله لو کنت شخصا مرئیا، و قالبا حسیا، لاقمت علیک حدود الله فى عباد غررتهم بالامانى .

اى دنیا! از من فاصله بگیر. کجا هستند امت هایى که با آرایش ها و زینت هاى ظاهر فریب خود، آن ها را به فتنه انداختى ؟ آگاه باش که ایشان گروگان گورها هستند (تا آن روز که که آن ها براى حساب اعمالشان تحویل قیامت داده شوند) و لحدها آنان را در بر گرفته است . به خدا قسم ، اى دینا! اگر جسم بودى که دیده مى شدى یا قالبى بودى که حس مى گردیدى ، هر آینه حدود خداوند را بر تو جارى مى کردم به این جرم که تو بندگانى را با وعده رساندن آن ها را به آرزوهایشان فریب دادى . ^(۱۴۰۳)

۱۴۱۰٫ اوصاف حزب الله
(قال فى اءوصاف حزب الله :) فى معشر اءسهر عیونهم خوف معادهم ، و تجافت عن مضاجعهم جنوبهم ، و همهمت بذکر ربهم شفاههم ، و تقشعت بطول استغفارهم ذنوبهم : (اءولئک حزب الله ، الا ان حزب الله هم المفلحون ) .
(امام على علیه السلام در اوصاف حزب الله فرمود): آن ها از خوف معاد چشم هایشان خواب ندارد، پهلوهایشان براى استراحت در خوابگاهشان قرار ندارد، و همیشه اوقات لب هایشان به یاد پروردگارشان در حرکت است و گناهانشان در اثر تداوم در استغفار ریخته است . آن ها حزب الله اند، آگاه باشید که حزب الله پیروزند. ^(۱۴۰۴)

۱۴۱۱٫ حالات بندگى مشتاق خدا
فى صفه الراغبین فى الله : و بقى رجال غض اءبصارهم ذکر المرجع ، و اءراق دموعهم خوف المحشر، فهم بین شرید ناد، و خائف مقموع ، و ساکت مکعوم ، وداع مخلص ، و ثکلان موجع .
در صفت راغبین به خدا مى فرماید: گروهى دیگر مى ماند که یاد سرنوشت نهایى ، دیدگان آنان را از محرمات فرو بسته و بیم روز رستاخیز اشک هاى آنان را سرازیر مى نماید. برخى از آنان (از میان جاهلان ) رمیده و مطرودند. برخى دیگر در حال ترس و کنده شدن (از میان مردم هواپرست ) و دسته اى از آنان خاموش و ساکت هستند، گروهى دیگر از آنان با خداى خود دعا مخلصانه دارند و بعضى دیگر ماتم زده زجر کشیده اند. ^(۱۴۰۵)

۱۴۱۲٫ محبوب ترین بندگان
ان من احب عبادالله الیه ، عبدا اءعانه الله على نفسه … قد اءبصر طریقه و سلک سبیله ، و عرف مناره ، و قطع غماره ، و استمسک من العرى باءوثقها، و من الحبال باءمتنها .
از محبوب ترین بندگان خدا در پیشگاه ربوبى بنده اى است که خداوند سبحان او را در شناخت نفس خود و ساختن آن یارى فرماید. بینایى به راهش پیدا کرد و در مسیر خود به حرکت پرداخت و نشان رستگارى خود را بر براهین روشن ساخت . و از فرو رفتن در شهوات برگسیخت و از وسایل نجات به استوارترین آن ها و از طناب هاى نگهدارنده به محکم ترین آن ها چنگ زد. ^(۱۴۰۶)

۱۴۱۳٫ خودپسندى
لا وحده اءوحش من العجب .
هیچ گوشه گیرى و زهدى ، همچون گوشه گیرى و بى رغبتى نسبت به ارتکاب کار حرام نیست . ^(۱۴۰۷)

۱۴۱۴٫ نتیجه اتکاى به خدا
… من توکل علیه کفاه ، و من ساءله اءعطاه ، و من اءقرضه قضاه ، و من شکره جزاه .
هر کس که توکل به او کند کفایتش نماید و هر کس که از او مساءلت کند عطایش فرماید و هر کس که به او قرض داد، ادایش فرماید و هر کس که سپاسش را به جاى آورد، پاداشش مى دهد. ^(۱۴۰۸)

۱۴۱۵٫ چراغ هاى هدایت
فى التزهید فى الدنیا : و ذلک زمان لا ینجو فیه الاکل مومن نومه ، ان شهد لم یعرف ، و ان غاب لم یفتقد اولئک مصابیح الهدى .
و آن (آخرالزمان ) زمانى است که نجات پیدا نمى کند در آن مگر هر مؤ منى که گمنام زندگى مى کند و اگر در میان جمع حاضر باشد، شناخته نشود و اگر غایب شود جستجویش نکند. آنان هستند چراغ هاى هدایت و علامت راهنما براى حرکت در شب (به سوى هدف هاى الهى ). ^(۱۴۰۹)

۱۴۱۶٫ ترس پیامبر براى امت
و لقد قال لى رسول الله صلى الله علیه و آله : انى لا اءخاف على امتى مؤ منا و لا مشرکا؛ اءما المؤ من فیمنعه الله بایمانه ، و اءما المشرک فیقمعه الله بشرکه ، و لکنى اءخاف علیکم کل منافق الجنان عالم اللسان ، یقول ما تعرفون ، و یفعل ما تنکرون .

پیامبر خدا به من (على علیه السلام ) فرمود: من براى امت خود از مومن و نه از مشرک هراسى ندارم ؛ زیرا خداوند مومن را به وسیله ایمان از خطاها و انحرافات بازمى دارد و مشرک را به جهت شرکش ریشه کن مى سازد. ولى من درباره شما از کسى مى ترسم که در دل منافق و در زبان عالم باشد، آن چه را که شما مى دانید و به آن عمل مى کنید به زبان مى آورد و آن چه را که شما منکرید (و نمى پذیرید) انجام مى دهد. ^(۱۴۱۰)

۱۴۱۷٫ بى اعتنایى على (ع ) به دنیا
(الى عثمان بن حنیف ): اءلا و ان امامکم قد اکتفى من دنیاه بطمریه ، و من طعمه بقرصیه ، اءلا و انکم لا تقدرون على ذلک ، و لکن اءعیونى بورع و اجتهاد، و عفه و سداد .
(به عثمان بن حنیف ): آگاه باش که امام شما از دنیایش به دو جامه کهنه و از خوردنى هایش به دو قرص نان اکتفا کرده ، بدانید که شما چنین نتوانید کرد، اما با پارسایى و کوشش و پاکدامنى و درستى مرا یارى کنید. ^(۱۴۱۱)

۱۴۱۸٫ احوال انسان بى اعتنا به دنیا
ان الزاهد فى الدنیا تبکى قلوبهم و ان ضحکوا، و یشتد حزنهم و ان فرحوا، و یکثر مقتهم اءنفسهم و ان اعتبطوا بما رزقوا .
همانا بى اعتنایان به دنیا، دل هایشان گریان است ، هر چند در ظاهر بخندند و اندوهشان سخت است ، هر چند اظهار شادى کنند و از نفس هاى خویش ‍ بسیار در خشم اند، هر چند از آن چه روزیشان شده شادند. ^(۱۴۱۲)

۱۴۱۹. ناچیزى دنیا
و لالفیتم دنیاکم هذه اءزهد عندى من عفطه عنز !
این دنیاى شما نزد من از آب بینى یک بز هم ناچیزتر است . ^(۱۴۱۳)

۱۳۷۰- نامه ۵۳٫
۱۳۷۱- حکمت ۳۷۱٫
۱۳۷۲- نامه ۵۳٫
۱۳۷۳- خطبه ۱۹۲٫
۱۳۷۴- حکمت ۳۱٫
۱۳۷۵- خطبه ۱۵۳٫
۱۳۷۶- نامه ۲۷٫
۱۳۷۷- خطبه ۱۷۶٫
۱۳۷۸- خطبه ۱۸۳٫
۱۳۷۹- خطبه ۱۷۶٫
۱۳۸۰- خطبه ۲۲۲٫
۱۳۸۱- خطبه ۲۲۰٫
۱۳۸۲- نامه ۴۵٫
۱۳۸۳- خطبه ۱۷۶٫
۱۳۸۴- خطبه ۱۱۳٫
۱۳۸۵- حکمت ۳۹۱٫
۱۳۸۶- حکمت ۲۸٫
۱۳۸۷- خطبه ۱۰۹٫
۱۳۸۸- خطبه ۲۲۰٫
۱۳۸۹- خطبه ۲۲۲٫
۱۳۹۰- حکمت ۱۰۴٫
۱۳۹۱- حکمت ۳۷۱٫
۱۳۹۲- حکمت ۳۹۰٫
۱۳۹۳- حکمت ۳۳۳٫
۱۳۹۴- حکمت ۳۸۸٫
۱۳۹۵- حکمت ۱۱۳٫
۱۳۹۶- نامه ۴۵٫
۱۳۹۷- خطبه ۱۱۳٫
۱۳۹۸- حکمت ۲۰۸٫
۱۳۹۹- حکمت ۴۳۹٫
۱۴۰۰- خطبه ۲۸٫
۱۴۰۱- حکمت ۳۳٫
۱۴۰۲- حکمت ۴۳۲٫
۱۴۰۳- خطبه ۳۲٫
۱۴۰۴- نامه ۴۵٫
۱۴۰۵- خطبه ۳۲٫
۱۴۰۶- خطبه ۸۷٫
۱۴۰۷- حکمت ۱۱۳٫
۱۴۰۸- خطبه ۹۰٫
۱۴۰۹- خطبه ۱۰۳٫
۱۴۱۰- نامه ۲۷٫
۱۴۱۱- نامه ۴۵٫
۱۴۱۲- خطبه ۱۱۳٫
۱۴۱۳- خطبه ۳٫

نهج البلاغه موضوعی//عباس عزیزی