نهج البلاغه موضوعی زبان و گفتار

زبان و گفتار

۱۵۶۵٫ زبان خیرخواه بهتر از مال
ان اللسان الصالح یجعله الله تعالى للمرء فى الناس ، خیر له من المال یورثه من لا یحمده .
آگاه باشید زبان خیرخواهى که خداى تعالى براى انسان در میان مردم قرار مى دهد، بهتر است از مالى که او به عنان ارث براى کسى بگذارد که سپاسش نمى کند. ^(۱۵۵۹)

۱۵۶۶٫ آمادگى گفتار
الا و ان اللسان بضعه من الانسان ، فلا یسعده القول اذا امتنع ، و لا یمهله النطق اذا اتسع .
هان ! بدانید که زبان پاره گوشتى از تن آدمى است ، هرگاه آمادگى در انسان نباشد زبان هم یاراى سخن گفتن ندارد و در هنگام آمادگى ، گفتار مهلتش ‍ نمى دهد. ^(۱۵۶۰)

۱۵۶۷٫ اهمیت زبان مرد
المرء مخبوء تحت لسانه .
مرد در زیر زبان خود نهان است . ^(۱۵۶۱)

۱۵۶۸٫ درندگى زبان
اللسان سبع ، ان خلى عنه عقر.
زبان ، درنده اى است که اگر رها شود زخم زند. ^(۱۵۶۲)

۱۵۶۹٫ مهار زبان
لا تجعلن ذرب لسانک على من اءنطقک ، و بلاغه قولک على من سددک .
تیزى زبانت را بر ضد کسى که تو را گویا کرده به کار مگیر و شیوایى گفتارت را بر ضد کسى که سخنورت نموده صرف مکن . ^(۱۵۶۳)

۱۵۷۰٫ حفظ زبان
الکلام فى وثاقک ما لم تتکلم به ؛ فاذا تکلمت به صرت فى وثاقه ، فاحزن لسانک کما تخزن ذهبک و ورقک . فرب کلمه سلبت نعمه و جلبت نقمه .
تا نگفته اى سخن را در بند خود دارى و چون گفتى خود را در بند سخن انداختى ، بنابراین زبانت در خزینه حفظ کن ، چون زر و سیمت . چه بسا یک کلمه نعمتى را برباید و نقمت و بلایى را بیاورد. ^(۱۵۶۴)

۱۵۷۱٫ گفتار و کردار
من علم اءن کلامه من عمله ، قل کلامه الا فیما یعینه .
هر که بداند که گفتارش از کردار او است (و بازخواست خواهد شد) کم گوید مگر در آن چه به کارش آید. ^(۱۵۶۵)

۱۵۷۲٫ نهى از زخم زبان
لا تجعلن درب لسانک على من اءنقطک ، و بلاغه قولک على من سددک .
بر آن کس که تو سخن آموخت زخم زبان مزن ، به آن کس که تو را بلاغت آموخت رسایى گفتار خویش منما. ^(۱۵۶۶)

۱۵۷۳٫ وقت در کلام
لا تظنن بکلمه خرجت من اءحد سوءا، و اءنت تجدلها فى الخیر محتملا .
هر سخنى که از دهان کسى خارج مى شود تا احتمال درستى و نیکى در آن است آن را حمل بر فساد مکن . ^(۱۵۶۷)

۱۵۷۴٫ خاموشى از گفتار
لا خیر فى الصمت عن الحکم ؛ کما اءنه لا خیر فى القول بالجهل .
در خاموشى گزیدن از گفتار حکمت آمیز خیر و خوبى نیست ، همانگونه که در گفتار نابخردانه . ^(۱۵۶۸)

۱۵۷۵٫ ثواب گفتار
انما الاجر فى القول باللسان ، و العمل بالایدى و الاقدام .
همانا اجر و ثواب در گفتار با زبان و کردار با دست ها و پاهاست . ^(۱۵۶۹)

۱۵۷۶٫ مؤ ثرتر از یورش
رب قول اءنفذ من صول .
بسا گفتارى که مؤ ثرتر از یورش است . ^(۱۵۷۰)

۱۵۷۷٫ پرهیز از سخن ناپسند
من اءسرع الى الناس بما یکرهون ، قالوا فیه بما لا یعلمون .
آن کس که در گفتن سخنان ناپسند به مردم که باعث رنجش آن ها است پروا نکند، در مورد او چیزهایى گویند که نمى دانند. ^(۱۵۷۱)

۱۵۷۸٫ حذر از نقل سخن بى محتوا
(یا بنى !) ایاک اءن تذکر من الکلام ما یکون مضحکا، و ان حکیت ذلک عن غیرک .
(فرزندم !) از گفتن سخن (بى محتوایى که ) خنده مى آورد برحذر باش ، گرچه آن را از دیگرى نقل کنى . ^(۱۵۷۲)

۱۵۷۹٫ جایگاه زبان خردمند و نادان
لسان العاقل وراء قلبه ، و قلب الاحمق وراء لسانه .
قلب احمق در دهان او، زبان عاقل در قلب او قرار دارد. ^(۱۵۷۳)

۱۵۸۰٫ اهانت به شخصیت
هانت علیه نفسه ، من اءمر علیها لسانه .
کسى که زبانش را امیر خود کند، به شخصیت خود اهانت کرده است . ^(۱۵۷۴)

۱۵۸۱٫ رابطه عقل و گفتار
من اءکثر اءهجر، و من تکفر اءبصر.
هرکه پر گوید هذیان گوید و هر که اندیشه کند بینا گردد. ^(۱۵۷۵)

۱۵۸۲٫ تفاوت راستگو و دروغگو
الصادق على شفا منجاه و کرامه ، و الکاذب على شرف مهواه و مهانه .
راستگو در آستانه نجات و بزرگوارى است و درغگو در لبه پرتگاه و خوارى .^(۱۵۷۶)

۱۵۸۳٫ ثمرات خاموشى
بکثره الصمت تکون الهیبه .
با خاموشى بسیار، هیبت و شکوه در آدمى پدید مى آید. ^(۱۵۷۷)

۱۵۵۹- خطبه ۱۲۰٫
۱۵۶۰- حکمت ۲۳۳٫
۱۵۶۱- حکمت ۱۴۸٫
۱۵۶۲- حکمت ۶۰٫
۱۵۶۳- حکمت ۴۱۱٫
۱۵۶۴- حکمت ۳۸۱٫
۱۵۶۵- حکمت ۳۴۹٫
۱۵۶۶- حکمت ۴۰۳٫
۱۵۶۷- حکمت ۳۶۰٫
۱۵۶۸- حکمت ۱۸۲٫
۱۵۶۹- حکمت ۴۲٫
۱۵۷۰- حکمت ۳۹۴٫
۱۵۷۱- حکمت ۳۵٫
۱۵۷۲- نامه ۳۱٫
۱۵۷۳- حکمت ۴۰٫
۱۵۷۴- حکمت ۲٫
۱۵۷۵- نامه ۳۱٫
۱۵۷۶- خطبه ۸۶٫
۱۵۷۷- حکمت ۲۲۴٫

نهج البلاغه موضوعی//عباس عزیزی