نهج البلاغه موضوعی امر به معروف و نهى از منکر

بخش ششم : امر به معروف و نهى از منکر

۶۷۵٫ افزایش رزق ، دورى اجل
اءن الامر بالمعروف ، و النهس عن المنکر، لخلقان من خلق الله سبحانه ، و اءنهما لا یقربان من اءجل ، و لا ینقصان من رزق
امر به معروف و نهى از منکر دو صفت از صفات خداوند سبحان است و این دو صفت ، مرگ را نزدیک نگردانند و از روزى آدمى نکاهند. ^(۶۶۹)

۶۷۶٫ امر به معروف و نهى از منکر با دست و زبان
و اءمر بالمعروف تکن من اءهله ، و اءنکر المنکر بیدک و لسانک و باین من فعله بجهدک
امر به معروف کن تا اهل آن شوى ! و با دست و زبان نهى از منکر کن و با کوشش بسیار از کسى که منکرات را انجام مى دهد دورى گزین . ^(۶۷۰)

۶۷۷٫ فلسفه امر به معروف و نهى از منکر
فرض اله … اءلامر بالمعروف مصلحه للعوام ، و النهى عن المنکر ردعا للسفهاء
خداوند امر به معروف را به خاطر اصلاح توده مردم و نهى از منکر را براى جلوگیرى از نابخردان از زشتى ها واجب کرد. ^(۶۷۱)

۶۷۸٫ چون قطره در برابر دریا
ما اءعمال البر کلها و الجهاد فى سبیل الله ، عند الامر بالمعروف و النهى عن المنکر، اءلا کنفثه فى بحر لجى
تمامى اعمال و کارهاى نیک ، حتى جهاد در راه خدا، در برابر امر به معروف و نهى از منکر، مانند قطره اى در مقابل یک دریاى بزرگ و پهناور است . ^(۶۷۲)

۶۷۹٫ خطر رها کردن امر به معروف و نهى از منکر
من وصیه علیه السلام للحسنین علیه السلام : بعد اءن ضربه ابن ملجم -: لا تترکوا الامر بالمعروف و النهى عن المنکر فیولى علیکم شرارکم ، ثم تدعون فلا یستجاب لکم
سفارش حضرت على علیه السلام به حسنین علیهاالسلام پس از ضربت خوردن توسط ابن ملجم -: امر به معروف و نهى از منکر را رها مکنید که در این صورت بدان شما زمام امورتان را به دست مى گیرند و آن گاه هر چه دعا کنید، مستجاب نخواهد شد. ^(۶۷۳)

۶۸۰٫ نفرین خدا بر این گروه !
لعن الله الامرین بالمعروف التارکین له ، و الناهین عن المنکر العاملین به !
نفرین خدا بر آن کسانى که امر به معروف کنند و خود آن را ترک گویند، و نهى از منکر کنند و خود مرتکب آن شوند! ^(۶۷۴)

۶۸۱٫ نهى از منکر على (ع )
لما کان جالسا فى اءصحابه فمرت بهم امراه جملیه ، فرمقها القوم باءبصارهم -: اءن اءبصار هذه الفحول طوامح ؛ و اءن ذلک سبب هبابها، فاذا نظر اءحد کم اءلى اءمراه تعجبه فلیلا مس اءهله ، فانما هى امراه کامرآه ، فقال رجل من الخوارج (قاتله الله کافرآ ما اءفقهه ) فوثب القوم لیقتلوه ، فقال علیه السلام : رویدا انما هو سب بسب ، اءو عفو عن ذنب !

حضرت على علیه السلام در میان نشسته بود، زنى زیبا از آن جا مى گذشت ، یاران به او نگریستند. آن حضرت علیه السلام فرمود: چشمان این مردان نگرش شهوانى است و همین باعث که این مردان با دین آن زن به هیجان در آمدند. پس هنگامى که یکى از شما به زنى نگاه کرد که براى او خوشایند بود، پس با زن خود نزدیکى کند؛ زیرا جز این نیست که او هم زنى است مانند زن او.
مردى از خوارج گفت : خدا این .. را بکشد! چه فقیه بزرگى است !
یاران حضرت حمله کردند تا او را بکشند. فرمود: صبر کنید و او را مکشید! جز این نیست که ناسزایى گفته است ، پاسخ او یک ناسزا است یا بخشیدن گناه است ! ^(۶۷۵)

۶۸۲٫ انواع امر به معروف و نهى از منکر
اءول ما تغلبون علیه من الجهاد الجهاد باءیدیکم ، ثم باءلسنتکم ، ثم بقلوبکم ؛ فمن لم یعرف بقلبه معروفا، و لم ینکر منکرا، قلب فجعل اءعلاه اءسفله و اءسفله اءعلاه
نخستین جهادى که به زور از شما سلب مى شود، جهاد با دستان شماست . سپس جهاد با زبان هایتان و آن گاه با دل هایتان . پس ، هرگاه کسى در دل خویش کار نیک را نیک نداند و ستایش نکند و از کار زشت نفرت نورزد، واژگون شود و زیر و زبر گردد. ^(۶۷۶)

۶۸۳٫ نهى از منکر عملى
ردوا الحجر من حیث جاء فاءن الشر لا یدفعه اءلا الشر
سنگ را با سنگ پاسخ دهید؛ زیرا بدى را جز بدى دفع نکند. ^(۶۷۷)

۶۸۴٫ مالیدن بینى کافر به خاک
من نهى عن المنکر اءرغم اءنوف الکافرین
هر که نهى از منکر کند، بینى کافران را به خاک مالد. ^(۶۷۸)

۶۸۵٫ نیکوترین امر و نهى
.. اءفضل من ذلک کلمه عدل عند اءمام جائر
نیکوترین (امر به معروف و نهى از منکر) گفتن سخن حق نزد پیشواى ستمگر است . ^(۶۷۹)

۶۸۶٫ از خواب غفلت بیدار شو!
اءفق اءیها السامع من سکرتک ، و استیقظ من غفلتک ، و اختصر من عجلتک !
اى شنونده ! از مستى خود به هوش آى و از خواب غفلت بیدار شو و از شتاب بکاه ^(۶۸۰)

۶۸۷٫ از این کار دور باش !
احذر کل عمل اذا سئل عنه صاحبه اءنکره اءو عتذر منه
از هر کارى که اگر از کننده آن باز خواست شود آن را زشت شمارد یا از آن پوزش خواهد، دورى کن ! ^(۶۸۱)

۶۸۸٫ این گونه مباش !
لا تکن ممن یرجو الاخره بغیر العمل … ینهى ، و لا ینتهى
چونان کسى مباش که بى عمل به آخرت آمدى مى بندد.. از خلاف کارى و گناه باز مى دارد؛ اما خود باز نمى ایستد. ^(۶۸۲)

۶۸۹٫ دورى گزین از این کار!
احذر کل عمل یعمل به فى السر، و یستحى منه فى العلانیه
از هر کارى که در نهان انجام مى شود و در آشکارا از انجام آن شرم شود، دروى کن . ^(۶۸۳)

۶۹۰٫ بدتر از بد و خوب تر از خوب !
اءنه لیس شى ء بشر من الشر الا عقابه ، ولیس شى ء بخیر من الخیر الا ثوابه
بدتر از بد، کیفر آن است و خوب تر از خوب ، پاداش آن . ^(۶۸۴)

۶۹۱٫ نهى از کمک به نااهل
لیس لواضع المعروف فى غیر حقه ، و عند غیر اءهله من الحظ فیما اءتى اءلا محمده اللئام و ثناء الاشرار، و مقاله الجهال ، مادام منعما علیهم ما اءجود یده ! و هو عن ذات الله بخیل !
براى کسانى که بى جا و به افراد نامستحق و نااهل نیکى مى کنند، از این نیکى بهره اى نباشد، مگر ستایش فرومایگان و مدح نابکاران و سخن نادانان که تا وقتى به آن ها احسان و نیکى کند گویند: چه دست بخشنده اى دارد! حال آن که در جایى که به خدا مربوط مى شود و در راه او باید کمک کند، بخل مى ورزد. ^(۶۸۵)

۶۹۲٫ بالاترین مرتبه نهى از منکر
اءیها المؤ منون ! اءنه من راى عدوانا یعمل به و منکرا یدعى الیه ، فاءنکره بقلبه فقد سلم و برى ؛ و من اءنکر بلسانه فقد اءجر، و هو اءفضل من صاحبه ؛ و من اءنکره بالسیف لتکون کلمه الله هى العلیا و کلمه الظالمین هى السفلى ، فذلک الذى اءصاب سبیل الهدى ، و قام على الطریق و نور فى قلبه الیقین

اى مؤ منان ! هر کس تجاوز را از سوى کسى دید، یا دعوت به زشتکارى و خلافى را مشاهده کرد و در دل خویش به آن اعتراض نمود، به سلامت رهد و وظیفه اش را انجام داده باش و هر که با زبانش به آن اعتراض کند، پاداش ‍ بیند و از آن اولى برتر است و هر کس با شمشیر به مبارزه با آن برخیزد تا کلمه حق رو آید و کلمه ستمگران و باطل پست گردد، هموست که به راه راست رسیده و بر طریق حق شتافته و نور یقین را در دل خویش روشن کرده است .^(۶۸۶)

۶۹۳٫ اول خود، سپس دیگرى
و انهوا عن المنکر و تناهوا عنه ، فانما اءمرتم بالنهى بعد التناهى !
از زشتکارى نهى کنید و خود از انجام آن باز ایستید؛ زیرا که شما فرمان دارید ابتدا خود از کار زشت باز ایستید و سپس دیگران را نهى کنید. ^(۶۸۷)

۶۹۴٫ علت وجوب نهى از منکر
ظهر الفساد، فلا منکر مغیر، و لا زاجر مزد جر
فساد ظاهر شد، نه کسى باقى مانده که کار زشت را دگرگون کند و نه کسى که از نافرمانى و معصیت باز دارد. ^(۶۸۸)

۶۶۹- خطبه ۱۵۶٫
۶۷۰- نامه ۳۱٫
۶۷۱- حکمت ۲۵۲٫
۶۷۲- حکمت ۳۷۴٫
۶۷۳- نامه ۴۷٫
۶۷۴- خطبه ۱۲۹٫
۶۷۵- حکمت ۴۲۰٫
۶۷۶- حکمت ۳۷۵٫
۶۷۷- حکمت ۳۱۴٫
۶۷۸- حکمت ۳۱٫
۶۷۹- حکمت ۳۷۴٫
۶۸۰- خطبه ۱۵۳٫
۶۸۱- نامه ۶۹٫
۶۸۲- حکمت ۱۵۰٫
۶۸۳- نامه ۶۹٫
۶۸۴- خطبه ۱۱۴٫
۶۸۵- خطبه ۱۱۴٫
۶۸۶- حکمت ۳۷۳٫
۶۸۷- خطبه ۱۰۵٫
۶۸۸- خطبه ۱۲۹٫

نهج البلاغه موضوعی//عباس عزیزی