نامه ۱2 ترجمه شرح ابن میثم بحرانی

12 سفارش امام به معقل بن قيس رياحى موقعى كه او را با سه هزار نفر به عنوان مقدمه لشكر خود به سوى شام فرستاد :

لمعقل بن قيس الرياحي ؟ حين أنفذه إلى ؟ الشام ؟ في ثلاثة آلاف مقدمة له اِتَّقِ اَللَّهَ اَلَّذِي لاَ بُدَّ لَكَ مِنْ لِقَائِهِ وَ لاَ مُنْتَهَى لَكَ دُونَهُ وَ لاَ تُقَاتِلَنَّ إِلاَّ مَنْ قَاتَلَكَ وَ سِرِ اَلْبَرْدَيْنِ وَ غَوِّرْ بِالنَّاسِ وَ رَفِّهْ فِي اَلسَّيْرِ وَ لاَ تَسِرْ أَوَّلَ اَللَّيْلِ فَإِنَّ اَللَّهَ جَعَلَهُ سَكَناً وَ قَدَّرَهُ مُقَاماً لاَ ظَعْناً فَأَرِحْ فِيهِ بَدَنَكَ وَ رَوِّحْ ظَهْرَكَ فَإِذَا وَقَفْتَ حِينَ يَنْبَطِحُ اَلسَّحَرُ أَوْ حِينَ يَنْفَجِرُ اَلْفَجْرُ فَسِرْ عَلَى بَرَكَةِ اَللَّهِ فَإِذَا لَقِيتَ اَلْعَدُوَّ فَقِفْ مِنْ أَصْحَابِكَ وَسَطاً وَ لاَ تَدْنُ مِنَ اَلْقَوْمِ دُنُوَّ مَنْ يُرِيدُ أَنْ يُنْشِبَ اَلْحَرْبَ وَ لاَ تَبَاعَدْ عَنْهُمْ تَبَاعُدَ مَنْ يَهَابُ اَلْبَأْسَ حَتَّى يَأْتِيَكَ أَمْرِي وَ لاَ يَحْمِلَنَّكُمُ شَنَآنُهُمْ عَلَى قِتَالِهِمْ قَبْلَ دُعَائِهِمْ وَ اَلْإِعْذَارِ إِلَيْهِمْ

لغات

بردين : بامداد و پسين و أبردان نيز به همين معناست .

تغوير : هنگام ظهر ، قيلوله ،

غوّر : هنگام ظهر فرود آى .

ترفيه : استراحت و آرامش

سكن : آنچه مايه آرامش يا محل آرامش باشد .

ظعن : كوچ كردن

انبطاح : پهن و گستردگى

انشبت الشيئى

بالشيئى : اين را به آن متصل كردم .

شنئان : كينه و دشمنى

ترجمه

« بپرهيز از نافرمانى خدايى كه ناگزير به ديدارش خواهى شتافت ،و بازگشتى براى تو جز به سوى او نيست و جنگ مكن مگر با كسى كه با تو بجنگد . بامدادان و در هنگام عصر كه هوا سرد است به سير پرداز ، و در وسط روز لشكر را به استراحت وادار و به آسانى راه برو ، و در اول شب راه مرو ، كه خداوند آن را براى آرامش و آسايش قرار داده ، و نه براى كوچ كردن .

پس در اول شب ، تن و مركبت را آسوده بگذار و چون توقف كردى ( شب استراحت نمودى ) هنگامى كه سحر آشكار مى‏ شود يا هنگامى كه فجر طلوع مى‏كند روانه شو ، و هر گاه با دشمن روبرو شدى ، در ميان لشكر خود بايست و به دشمن نزديك مشو ،مانند كسى كه مى‏ خواهد جنگ بر پا كند ، و از آنان دور مشو ، مانند كسى كه از جنگ مى‏ترسد ، تا وقتى كه فرمان من به تو برسد ، و نبايد دشمنى با آنها شما را وادار به جنگ با آنان كند پيش از آن كه ايشان را به سوى حق بخوانيد و با آنها ،اتمام حجت كنيد . »

شرح

روايت شده كه حضرت ، معقل را از مداين با سه هزار مرد فرستاد و به او فرمود از طريق موصل برو ، تا در رقّه با من ملاقات كنى و سپس مطالب بالا را برايش بيان كرد ، تا آخر فصل ، معقل از مداين خارج شد ، تا رسيد به منزل حديثه كه در آن اوقات محل فرود آمدن مردم بود ، همان جايى كه بعدا محمد بن مروان شهر موصل را بنا كرد و از آن جا گذشتند تا به رقّه رسيدند و حضرت را آن جا ملاقات كردند .

چون معقل بن قيس عازم سفر بود كه براى خداى تعالى با دشمنان حق بجنگد لذا امام او را امر به تقوا كرده است كه بهترين توشه راه خداست .

الذى لا بدّلك من لقائه و لا منتهى لك دونه ،در اين سخن امام ( ع ) فايده‏هاى چندى است كه اكنون به شرح آن مى‏ پردازم :

1 امام ( ع ) با توجه دادن معقل به اين كه ناگزير به پيشگاه الهى خواهد رفت او را متوجه تقواى الهى كرده است .

2 جهاد و مبارزه را بر او سهل و آسان مى‏كند ، زيرا هنگامى كه عقيده داشت ، جهاد عبادتى است كه آدمى را به خدا نزديك مى‏كند ، و از طرفى ناچار به ملاقات پروردگار نائل خواهد شد ، ناهموارى جنگ و مبارزه بر او هموار مى‏شود .

3 او را به تقواى الهى امر كرده و به لقاى پروردگار هشدار داده است تا اوامر و نواهى كه در وصيت ذكر شده سريعتر انجام شود ،

و آنها عبارتند از :

الف : جنگ نكند مگر با كسى كه با او بجنگد زيرا جنگ با غير جنگ كننده ، ظلم است .

ب : اين كه بامداد و پسين را براى سير و حركت لشكر برگزيند زيرا در اين دو وقت هوا سرد و مناسب راه رفتن است ، و وسط روز به استراحت بپردازد به دليل اين كه در اين هنگام هوا گرم است و دشوارى راه رفتن فراوان .

ج : اين كه به آرامى حركت كند تا ضعيف بتواند خود را به قوى برساند و به دليل نياز به نيروى زياد و اجتماع تنگاتنگ ، رنج و تعب بر مردم چيره نشود .

د : و اين كه در اول شب راه نيفتد زيرا خدا شب را براى استراحت و خواب قرار داده است تا از رنج سفر بياساييد ، و آن را وقت كوچ كردن قرار نداده است ، و نيز به سردار خود امر كرده است كه در هنگام شب جسم خود را راحت سازد و مركب خود را تيمار كند .

از طريق مجاز و اطلاق اسم مظروف بر ظرف ، لفظ ظعن را بر شب اطلاق كرده است .

س : امر كرده است كه بعد از استراحت در شب ، سير خود را از هنگامى قرار دهد كه سحر فرا رسيده يا فجر طلوع مى‏كند زيرا در آن وقت احتمال سفر خوش مى‏رود .

ط : و هنگام برخورد با دشمن ، در ميان يارانش قرار بگيرد تا طرفين لشكر بتوانند به او مراجعه كنند و دستورات او را بشنوند . امور ديگرى كه نهى فرموده عبارتند از اين كه به دشمن چنان نزديك نشود كه فكر كنند مى‏خواهد آتش جنگ را برافروزد و آشوب بپا كند ، تا بهتر بتواند آنها را به حق دعوت كند ، و عذرش نزد خداوند پذيرفته‏تر باشد ، ديگر اين كه از دشمن چنان زياد ، دور نشود كه خيال كنند مى‏ترسد و براى غلبه بر او جرأت پيدا كنند ، و براى اين دو دستور اخير مهلتى تعيين كرده و آن تا هنگامى است كه امر و فرمان جديدش به وى برسد ، مطلب ديگر آن كه بغض و عداوت آنان او را بر آن ندارد كه پيش از اتمام حجت و دعوتشان به سوى امام بر حق ، با آنها آغاز به جنگ كند ، چرا كه در اين صورت جنگ براى خدا نخواهد بود ، بلكه به منظور هوا و هوس و عداوت و دشمنى خواهد بود ، و از طاعت و عبادت خدا خارج خواهد شد . توفيق از خداست .

 

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.