google-site-verification: googledc28cebad391242f.html
160-180 ترجمه خطبه ها شرح ابن میثمترجمه خطبه ها شرح ابن میثم

خطبه163 ترجمه شرح ابن میثم بحرانی

(خطبه 164صبحی صالح)

لما اجتمع الناس عليه و شكوا ما نقموه على عثمان ، و سألوه مخاطبته عنهم و استعتابه لهم ،

فدخل عليه فقال :

إِنَّ اَلنَّاسَ وَرَائِي وَ قَدِ اِسْتَسْفَرُونِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُمْ وَ وَ اَللَّهِ مَا أَدْرِي مَا أَقُولُ لَكَ مَا أَعْرِفُ شَيْئاً تَجْهَلُهُ وَ لاَ أَدُلُّكَ عَلَى أَمْرٍ لاَ تَعْرِفُهُ إِنَّكَ لَتَعْلَمُ مَا نَعْلَمُ مَا سَبَقْنَاكَ إِلَى شَيْ‏ءٍ فَنُخْبِرَكَ عَنْهُ وَ لاَ خَلَوْنَا بِشَيْ‏ءٍ فَنُبَلِّغَكَهُ وَ قَدْ رَأَيْتَ كَمَا رَأَيْنَا وَ سَمِعْتَ كَمَا سَمِعْنَا وَ صَحِبْتَ ؟ رَسُولَ اَللَّهِ ص ؟ كَمَا صَحِبْنَا وَ مَا ؟ اِبْنُ أَبِي قُحَافَةَ ؟ وَ لاَ ؟ اِبْنُ اَلْخَطَّابِ ؟ بِأَوْلَى بِعَمَلِ اَلْحَقِّ مِنْكَ وَ أَنْتَ أَقْرَبُ إِلَى أَبِي ؟ رَسُولِ اَللَّهِ ص ؟ وَشِيجَةَ رَحِمٍ مِنْهُمَا وَ قَدْ نِلْتَ مِنْ صِهْرِهِ مَا لَمْ يَنَالاَ فَاللَّهَ اَللَّهَ فِي نَفْسِكَ فَإِنَّكَ وَ اَللَّهِ مَا تُبَصَّرُ مِنْ عَمًى وَ لاَ تُعَلَّمُ مِنْ جَهْلٍ وَ إِنَّ اَلطُّرُقَ لَوَاضِحَةٌ وَ إِنَّ أَعْلاَمَ اَلدِّينِ لَقَائِمَةٌ فَاعْلَمْ أَنَّ أَفْضَلَ عِبَادِ اَللَّهِ عِنْدَ اَللَّهِ إِمَامٌ عَادِلٌ هُدِيَ وَ هَدَى فَأَقَامَ سُنَّةً مَعْلُومَةً وَ أَمَاتَ بِدْعَةً مَجْهُولَةً وَ إِنَّ اَلسُّنَنَ لَنَيِّرَةٌ لَهَا أَعْلاَمٌ وَ إِنَّ اَلْبِدَعَ لَظَاهِرَةٌ لَهَا أَعْلاَمٌ وَ إِنَّ شَرَّ اَلنَّاسِ عِنْدَ اَللَّهِ إِمَامٌ جَائِرٌ ضَلَّ وَ ضُلَّ بِهِ فَأَمَاتَ سُنَّةً مَأْخُوذَةً وَ أَحْيَا بِدْعَةً مَتْرُوكَةً وَ إِنِّي سَمِعْتُ ؟ رَسُولَ اَللَّهِ ص ؟ يَقُولُ يُؤْتَى يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ بِالْإِمَامِ اَلْجَائِرِ وَ لَيْسَ مَعَهُ نَصِيرٌ وَ لاَ عَاذِرٌ فَيُلْقَى فِي نَارِ جَهَنَّمَ فَيَدُورُ فِيهَا كَمَا تَدُورُ اَلرَّحَى ثُمَّ يَرْتَبِطُ فِي قَعْرِهَا وَ إِنِّي أَنْشُدُكَ اَللَّهَ أَنْ لاَ تَكُونَ إِمَامَ هَذِهِ اَلْأُمَّةِ اَلْمَقْتُولَ فَإِنَّهُ كَانَ يُقَالُ يُقْتَلُ فِي هَذِهِ اَلْأُمَّةِ إِمَامٌ يَفْتَحُ عَلَيْهَا اَلْقَتْلَ وَ اَلْقِتَالَ إِلَى يَوْمِ اَلْقِيَامَةِ وَ يَلْبِسُ أُمُورَهَا عَلَيْهَا وَ يَبُثُّ اَلْفِتَنَ فِيهَا

فَلاَ يُبْصِرُونَ اَلْحَقَّ مِنَ اَلْبَاطِلِ يَمُوجُونَ فِيهَا مَوْجاً وَ يَمْرُجُونَ فِيهَا مَرْجاً فَلاَ تَكُونَنَّ ؟ لِمَرْوَانَ ؟

سَيِّقَةً يَسُوقُكَ حَيْثُ شَاءَ بَعْدَ جَلاَلِ اَلسِّنِّ وَ تَقَضِّي اَلْعُمُرِ فَقَالَ لَهُ ؟ عُثْمَانُ ؟ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ كَلِّمِ اَلنَّاسَ فِي أَنْ يُؤَجِّلُونِي حَتَّى أَخْرُجَ إِلَيْهِمْ مِنْ مَظَالِمِهِمْ فَقَالَ ع مَا كَانَ ؟ بِالْمَدِينَةِ ؟ فَلاَ أَجَلَ فِيهِ وَ مَا غَابَ فَأَجَلُهُ وُصُولُ أَمْرِكَ إِلَيْهِ

لغات

استسفروني : مرا سفير يعنى فرستاده خود قرار دادند .

وشيجه : ريشه ‏هاى درخت

سيّقة : با ياى مشدّد چهار پايانى كه دشمن به يغما برده و آنها را مى ‏راند .

جلال السنّ : سالخوردگى ، بالايى سنّ

ترجمه

از سخنان آن حضرت عليه السّلام است :

هنگامى كه مردم نزد آن بزرگوار گرد آمدند و از عثمان شكايت كرده خواستند از جانب آنان با او گفتگو كند و از او بخواهد رضايت آنان را فراهم سازد ، امام ( ع ) بر عثمان وارد شد و به او فرمود :

« مردم پشت سر من هستند ، و مرا ميان خودشان و تو سفير قرار داده‏ اند ، به خدا سوگند نمى‏دانم به تو چه بگويم چون چيزى سراغ ندارم كه تو آن را ندانى ، و به چيزى نادان نيستى تا تو را به آن راهنمايى كنم ، آنچه را مى‏دانيم تو خود مى‏دانى ، ما به چيزى بر تو پيشى نگرفته ‏ايم كه تو را از آن آگاه سازيم ، و چيزى را در پنهانى نيافته‏ايم كه آن را به تو برسانيم ، ديده‏اى آنچه ما ديده ‏ايم ، و شنيده‏اى آنچه ما شنيده‏ايم ، و همان گونه كه ما همنشين پيامبر ( ص ) بوده‏ايم تو نيز او را همنشين بوده‏اى ، فرزند ابى قحافه و پسر خطّاب در به كار بستن حقّ از تو سزاوارتر نبودند ، و تو از نظر خويشاوندى از آن دو به پيامبر خدا ( ص ) نزديكترى ، و به شرف دامادى او كه آنها به آن نرسيدند تو رسيده ‏اى ، زينهار زينهار درباره خويش از خدا بترس ، به خدا سوگند نابينايى تو از كورى ، و نادانى تو از جهالت نيست ، زيرا راهها روشن و نشانه‏ هاى دين برقرار است ، آگاه باش برترين بندگان خدا نزد او پيشوايى است كه خود بر طريق هدايت بوده و ديگران را نيز هادى و راهنما باشد ، و سنّتهاى شناخته شده را بر پا دارد ، و بدعتهاى پديد آمده را از ميان ببرد .

بى‏ گمان سنّتها روشن و براى آنها نشانه‏ هايى است ، و بدعتها نيز پيدا و داراى علامتهايى است . بدترين مردم نزد خداوند پيشواى ستمگر گمراهى است كه ديگران نيز به سبب او دچار گمراهى مى ‏شوند ، سنّتهاى مأخوذ را از ميان مى‏برد و بدعتهاى رها شده را زنده مى‏ گرداند ، همانا من از پيامبر خدا ( ص ) شنيدم كه مى‏فرمود : در روز رستاخيز پيشواى ستمكار را مى ‏آورند در حالى كه او را هيچ ياور و عذر خواهى نيست ، او را در آتش دوزخ مى‏ افكنند و او مانند سنگ آسيا در آتش به گردش در مى‏آيد ، پس از آن در ژرفاى دوزخ مى‏ افتد و زندانى مى‏شود .

و من تو را به خداوند سوگند مى‏دهم مبادا تو آن پيشواى اين امّت باشى كه كشته مى‏شود ، زيرا پيش از اين گفته مى‏شد : در اين امّت پيشوايى كشته مى‏شود كه درهاى كشت و كشتار تا روز قيامت به روى اين امّت باز مى‏گردد ،

و اين رويداد كارها را بر آنها مشتبه مى‏كند و فتنه‏ ها را در ميان آنها مى ‏گستراند ، بطورى كه حقّ را از باطل تميز نمى‏دهند و در امواج اين فتنه ‏ها غوطه ‏ور شده ، درهم و برهم و آميخته مى‏گردند . پس تو با اين سنّ بالا و گذشت عمر براى مروان ، مركب سوارى مباش كه هر جا بخواهد تو را براند .

عثمان در پاسخ آن حضرت گفت : با مردم گفتگو كن مرا مهلت دهند تا ستمهايى را كه بر آنان شده بر طرف كنم ، امام ( ع ) فرمود : آنچه مربوط به مدينه است مهلتى در آن لازم نيست ، و آنچه بيرون آن است ، مهلت آن تا وصول دستور تو به آن جاست . »

شرح

خلاصه اين گفتار اين است كه امام ( ع ) با نرمى از عثمان مى‏خواهد كه خشنودى مردم را فراهم كند ، از اين رو او را در علم داراى مقام و منزلت مى‏ خواند ، و او را به احكام شرع دانا و به سنّتهاى جارى در زمان پيامبر اكرم ( ص ) آگاه مى‏شمارد ، و آنچه از ديدنيها و شنيدنيها براى او آشكار گشته براى عثمان نيز آشكار قلمداد مى‏كند ، و مانند خود او را از مصاحبت رسول اكرم ( ص ) بهره‏مند مى‏شمارد ، و سپس تذكّر مى‏دهد كه ابو بكر و عمر در عمل و اجراى حقّ از او سزاوارتر نبودند ، و او را بر آن دو رجحان مى ‏نهد كه با پيامبر خدا ( ص ) پيوند خويشى و افتخار دامادى او را داشته و آن دو از اين امتياز محروم بوده‏ اند ، واژه وشيجة براى پيوند خويشاوندى استعاره شده است ، امّا اين كه عثمان به پيامبر خدا از آن دو نفر نزديكتر بوده براى اين است كه عثمان بر خلاف آن دو از تيره عبد مناف بوده است ، سپس امام ( ع ) عثمان را از مخالفت با اوامر خداوند بيم ، و پس از آن پرهيز و هشدار مى‏دهد كه با روشن بودن طريق شرع و برپا بودن نشانه ‏هاى دين ، نيازى به تعليم آنچه از او مى‏ خواهند ندارد ، و در ادامه سخن به برترى پيشواى عادل و دادگر اشاره مى‏كند و صفات او را مى‏شمارد ، و بيان مى‏كند كه سنّتها و بدعتها نشانه‏ها و علامتهايى دارد تا به سنّتها اقتدا و از بدعتها دورى شود ، سپس بنا به آنچه از پيامبر اكرم ( ص ) روايت شده است چگونگى احوال پيشواى ستمكار را در روز رستاخيز بيان مى‏كند . پس از آن عثمان را به خداوند سوگند مى‏دهد كه مبادا او آن پيشوايى باشد كه در اين امّت كشته مى‏شود ، و پيامبر گرامى ( ص ) با همين عباراتى كه امام ( ع ) پس از جمله « يقال » بيان فرموده است ، يا با الفاظى مناسب با اين معنا از اين قضيّه خبر داده است . آن گاه حضرت ، عثمان را نهى مى‏كند از اين كه مركب رهوار مروان بن حكم باشد ، يعنى پس از رسيدن به سنين بالاى عمر و گذرانيدن آن ، اجرا كننده مقاصد و اهداف مروان نباشد ، و مى‏دانيم كه مروان از مهمترين اسباب و انگيزه‏هاى برانگيختن مردم بر كشتن عثمان بود ، او آراء و تصميماتى را كه عثمان در نتيجه مشورت با على ( ع ) و جز او اتّخاذ مى‏كرد وارونه جلوه داده و خلاف آن را اجرا مى‏كرد ، همچنين او با مهمترين صحابه كينه و دشمنى داشت ، و بالاخره مروان طريد رسول خدا ( ص ) و رانده شده از جانب آن حضرت به بيرون مدينه بود .

فرموده است : ما كان بالمدينة فلا أجل فيه . . . تا آخر .

اين سخنى فشرده و قاطع است در برابر اين تصوّر كه ممكن است در پذيرش درخواست عثمان براى مهلت ، كوتاهى و مسامحه‏اى وجود داشته باشد ، زيرا تأخير در جلب رضايت كسانى كه در مدينه حضور دارند معنايى ندارد ، و در مورد مردمى كه در نقاط ديگرند پس از روشن شدن درخواست آنان عذرى براى تأخير و مسامحه نيست ، مانند اين كه او از بيت المال مسلمانان اموالى بناحقّ به خويشاوندان خود مى‏بخشيد كه مورد شكايت مسلمانان بود . ما در بخشهاى پيش درباره عثمان و رفتار او با صحابه و آنچه باعث خشم مسلمانان بر او شد به اندازه كفايت سخن گفته‏ايم . و توفيق از خداوند است .

ترجمه شرح نهج البلاغه ابن ميثم بحرانی جلد3

Show More

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

Back to top button
-+=