(خطبه139صبحی صالح)
و من كلام له ( عليه السلام ) في وقت الشورى
لَنْ يُسْرِعَ أَحَدٌ قَبْلِي إِلَى دَعْوَةِ حَقٍّ وَ صِلَةِ رَحِمٍ وَ عَائِدَةِ كَرَمٍ فَاسْمَعُوا قَوْلِي وَ عُوا مَنْطِقِي عَسَى أَنْ تَرَوْا هَذَا اَلْأَمْرَ مِنْ بَعْدِ هَذَا اَلْيَوْمِ تُنْتَضَى فِيهِ اَلسُّيُوفُ وَ تُخَانُ فِيهِ اَلْعُهُودُ حَتَّى يَكُونَ بَعْضُكُمْ أَئِمَّةً لِأَهْلِ اَلضَّلاَلَةِ وَ شِيعَةً لِأَهْلِ اَلْجَهَالَةِ
ترجمه
از سخنان آن حضرت عليه السّلام است در هنگام شورا ايراد فرموده است :
« هيچ كس پيش از من به اجابت دعوت حقّ ، و پيوند با خويشان ، و بخشش و احسان نشتافته است . پس سخن مرا بشنويد ، و گفتارم را به خاطر بسپاريد ، شايد شاهد اين باشيد كه پس از اين براى امر خلافت شمشيرها از نيام كشيده شود و عهد و پيمانها شكسته گردد ، تا آن جا كه برخى از شما پيشواى گمراهان ، و برخى ديگر دوستدار و پيرو نادانان باشيد . »
شرح
اين قسمتى از سخنان آن حضرت عليه السّلام است كه خطاب به اعضاى شورا ايراد فرموده است ، و ما بخشى از اخبار آن را پيش از اين بيان كرده ايم .
فرموده است : لن يسرع أحد . . . تا و عائدة كرم .
جملات مذكور را كه مبتنى بر ذكر فضايل خود آن حضرت است ، براى اين منظور بيان كرده است كه سخنان او را گوش دهند چنان كه پس از آن مىفرمايد :
سخنم را بشنويد ، و گفتارم را به خاطر بسپاريد .
امام ( ع ) سه فقره از فضايل خود را بيان فرموده است ، يكى اين كه در قبول دعوت حقّ و پيشبرد آن هيچ كس بر او پيشى نگرفته است ، و اين نتيجه ملكه عدالت است ، ديگر صله رحم و حفظ پيوند خويشاوندى ، و ديگر بخشش و احسان است ، و اين دو فضيلت از فروع ملكه عفّتند ، پس آنچه را دستور مىدهد بشنوند و در خاطر نگهدارند ، هشدار آن حضرت درباره امر خلافت و عواقب آن ، و آشفتگيهايى است كه پس از آنها به خاطر رسيدن به آن روى خواهد داد ، چنان كه هم اكنون اين امر دستخوش اشتباه و ناهنجاريهايى شده است ، و مانند اين است كه مى گويد : اگر كار خلافت بدينسان دچار اشتباه و مورد كشمكش و طمع كسانى باشد كه شايستگى آن را ندارند ، و بر اساس غلبه جستن بر آنانى باشد كه داراى استحقاق آنند ، شايد ديرى نگذرد كه ببينيد مردم براى به دست آوردن آن بر روى يكديگر شمشير مى كشند ، و به پيمانها خيانت مى شود ، اين گفتار به طلحه و زبير و معاويه و ياران آنها و گروه خوارج و حوادثى كه در آينده پديد مىآورند و بر آن حضرت پوشيده نيست اشاره دارد .
فرموده است : حتّى يكون بعضكم . . . تا الجهالة .
يعنى : تا اين كه برخى از شما رهبر گمراهان ، و بعضى پيرو نادانان باشيد ، مراد بيان نتيجه و حاصل درگيرى و ستيزگى براى به چنگ آوردن مقام خلافت است ، منظور از اين كه برخى از آنها رهبر گمراهان شوند ، طلحه و زبير است ، و مقصود از أهل الضّلالة پيروان اينها مىباشد . مراد از أهل الجهالة معاويه و سران خوارج و ديگر حكّام بنى اميّه است و شيعة أهل الجهالة عبارت از ياران و پيروان اينهاست . و توفيق از خداوند است .
ترجمه شرح نهج البلاغه ابن ميثم [3]