google-site-verification: googledc28cebad391242f.html
الباب السادس فى الوصايا و النصائح الشافيةشرح وترجمه عرفانی خطبه هاشرح وترجمه عرفانی نامه هامنهاج ‏الولاية صوفی تبریزی

خطبه ها خطبه شماره 149- نامه 23 منهاج ‏الولاية في ‏شرح‏ نهج‏ البلاغة به قلم ملا عبدالباقی صوفی تبریزی (تحقیق وتصحیح حبیب الله عظیمی)وصایا

خطبه 149 صبحی صالح

و من کلام له ع قَبْلَ مَوْتِهِ:  

اءَیُّهَا النَّاسُ، کُلُّ امْرِئٍ لاقٍ ما یَفِرُّ مِنْهُ فِی فِرارِهِ، وَالْاءَجَلُ مَساقُ النَّفْسِ، وَالْهَرَبُ مِنْهُ مُوافاتُهُ، کَمْ اءَطْرَدْتُ الْاءَیّامَ اءَبْحَثُها عَنْ مَکْنُونِ هَذا الْاءَمْرِ فَاءَبَى اللَّهُ إِلا إِخْفَاءَهُ، هَیْهاتَ! عِلْمٌ مَخْزُونٌ.

اءَمّا وَصِیَّتِی : فَاللَّهَ لا تُشْرِکُوا بِهِ شَیْئا، وَ مُحَمَّدا ص فَلا تُضَیِّعُوا سُنَّتَهُ، اءَقِیمُوا هَذَیْنِ الْعَمُودَیْنِ، وَاءَوْقِدُوا هَذَیْنِ الْمِصْباحَیْنِ، وَ خَلاکُمْ ذَمُّ مَا لَمْ تَشْرُدُوا.

حَمَلَ کُلُّ امْرِئٍ مِنْکُمْ مَجْهُودَهُ، وَ خُفَّفَ عَنِ الْجَهَلَهِ رَبُّ رَحِیمٌ، وَدِینٌ قَوِیمٌ، وَ إِمامٌ عَلِیمٌ، اءَنَا بِالْاءَمْسِ صاحِبُکُمْ، وَ اءَنَا الْیَوْمَ عِبْرَهٌ لَکُمْ، وَ غَدا مُفارِقُکُمْ، غَفَرَاللَّهُ لِی وَلَکُمْ، إِنْ تَثْبُتِ الْوَطْاءَهُ فِی هَذِهِ الْمَزَلَّهِ فَذاکَ، وَ إِنْ تَدْحَضِ الْقَدَمُ فَإِنّا کُنّا فِی اءَفْیاءِ اءَغْصانٍ، وَ مَهابِّ رِیاحٍ، وَ تَحْتَ ظِلِّ غَمامٍ، اضْمَحَلَّ فِی الْجَوِّ مُتَلَفَّقُها، وَ عَفا فِی الْاءَرْضِ مَخَطُّها، وَ إِنَّما کُنْتُ جارا جاوَرَکُمْ بَدَنِی اءَیَّاما، وَسَتُعْقَبُونَ مِنِّی جُثَّهً خَلاءً، ساکِنَهً بَعْدَ حَراکٍ، وَ صامِتَهً بَعْدَ نُطوقٍ، لِیَعِظْکُمْ هُدُوِّى وَ خُفُوتُ إِطْراقِی وَ سُکُونُ اءَطْرافِى ، فَإِنَّهُ اءَوْعَظُ لِلْمُعْتَبِرِینَ مِنَ الْمَنْطِقِ الْبَلِیغِ وَالْقَوْلِ الْمَسْمُوعِ.

وَداعِی لَکُمْ وَداعُ امْرِئٍ مُرْصِدٍ لِلتَّلاقِى ، غَدا تَرَوْنَ اءَیّامِى ، وَ یُکْشَفُ لَکُمْ عَنْ سَرائِرِى ، وَ تَعْرِفُونَنِى بَعْدَ خُلُوِّ مَکانِى ، وَ قِیامِ غَیْرِى مَقامِى .

نامه : ۲۳

و من کلام له ع قالَهُ قُبَیْلَ مَوْتِهِ عَلى سَبِیلِ الْوَصیَّهِ لَمَا ضَرَبَهُ ابْنُ مُلْجَمٍ لَعَنَهُ اللّهُ:

وَصِیَّتِی لَکُمْ اءَنْ لا تُشْرِکُوا بِاللَّهِ شَیْئا، وَمُحَمَّدٌ ص فَلا تُضَیِّعُوا سُنَّتَهُ، اءَقِیمُوا هذَیْنِ الْعَمُودَیْنِ وَ اءَوْقِدُوا هَذَیْنِ الْمِصْباحَیْنِ وَ خَلاکُمْ ذَمُّ.

اءَنا بِالْاءَمْسِ صاحِبُکُمْ، وَالْیَوْمَ عِبْرَهٌ لَکُمْ، وَ غَدا مُفارِقُکُمْ! إِنْ اءَبْقَ فَاءَنَا وَلِیُّ دَمِی ، وَ إِنْ اءَفْنَ فَالْفَناءُ مِیعادِی ، وَ إِنْ اءَعْفُ فَالْعَفْوُ لِی قُرْبَهٌ، وَ هُوَ لَکُمْ حَسَنَهٌ، فَاعْفُوا اءَلا تُحِبُّونَ اءَنْ یَغْفِرَ اللّهُ لَکُمْ.

وَاللَّهِ ما فَجَاءَنِی مِنَ الْمَوْتِ وارِدٌ کَرِهْتُهُ، وَ لا طالِعٌ اءَنْکَرْتُهُ، وَ ما کُنْتُ إِلا کَقارِبٍ وَرَدَ، وَ طالِبٍ وَجَدَ وَ ما عِنْدَ اللّهِ خَیْرٌ لِلْاءَبْرارِ.

قال السید الشریف رضی الله عنه اءَقُولُ:

وَ قَدْ مَضى بَعْضُ هذَا الْکَلامِ فِیما تَقَدَّمَ مِنَ الْخُطَبِ، إ لا اءَنَّ فِیهِ هاهُنا زِیادَهً اءَوْجَبَتْ تَکْرِیرَهُ.

الباب السادس فی الوصایا و النصائح الشافیه و التذکیر و الزواجر البالغه

من کتاب منهاج الولایه فی نهج البلاغه فی الوصایا و النصائح الشافیه و التذکیر و الزواجر البالغه

خطبه 149 و نامه 23

و من كلام له-  عليه الصّلوة و السّلام- :- قال قبل موته لما ضربه ابن ملجم لعنه اللّه-  «أيّها النّاس كلّ امرى‏ء منكم لاق ما يفرّ منه في فراره.» اى مردمان هر كسى از شما ملاقى است آن چيزى را كه مى‏ گريزد از آن در حين فرار او، يعنى مرگ.

إنّما قال في فراره لكون الانسان أبدا فارّا من الموت، و إذا كان لابّدّ من لقائه وقتا مّا فلقاؤه في فراره.

«و الأجل مساق النّفس، و الهرب منه موافاته.» و اجل غايت كار نفس است، و گريختن از او رسيدن به اوست. از براى آنكه فرار از او مثلا به حركات و علاجات، مستلزم فناى اوقات است، و در فناى اوقات است رسيدن به او، پس هرب از او موافات او باشد.

«أمّا وصيّتى: فاللّه لا تشركوا به شيئا، [و محمّدا صلّى اللّه عليه و آله،] فلا تضيّعوا سنّته.» امّا وصيّت من: پس بپرستيد خداى را، شريك مگردانيد با او چيزى را، و متابعت كنيد محمّد را، پس پايع مكنيد سنّت او را.

اسم «اللّه-  تعالى- » و اسم «محمّد-  صلّى اللّه عليه و آله و سلّم- » منصوبان، أى اعبدوا اللّه و اتّبعوا محمّدا.

«أقيموا هذين العمودين، و أوقدوا هذين المصباحين، و خلاكم ذمّ.»بپاى داريد اين دو ستون دين حقّ را، و بيفروزيد اين دو چراغ هدايت خلق را.

لفظ العمودين مستعار للتوحيد و السنّة باعتبار قيام الدين بهما، و لفظ المصباحين باعتبار هداية الخلق بهما، و إيقادهما إحياؤهما و لزومهما.

«أنا بالأمس صاحبكم، و اليوم عبرة لكم، و غدا مفارقكم.»من ديروز مصاحب‏ شما بودم، و امروز پند و اعتبار گرفتن شمايم، و فردا جدا از شمايم.

«و اللّه ما فجأنى من الموت وارد كرهته، و لا طالع أنكرته،»به خدا سوگند كه ناگاه نيامد مرا از مرگ آينده‏اى كه مكروه دارم آن را، و نه بر آينده‏اى كه منكر دارم او را.

«و ما كنت إلّا كقارب ورد، و طالب وجد، وَ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ لِلْأَبْرارِ.» و نيستم من الّا همچون تشنه ‏اى كه به آب برسد، و طالبى كه مطلوب خود بيابد، و آنچه نزد خداست بهتر است مر نيكان را.

لمّا كان-  عليه السلام-  أشدّ حبّا للّه و أشوق إلى لقائه لم يكن وارد الموت مكروها و لا منكرا عنده، بل محبوبا و مألوفا، و شبّه نفسه في شدّة طلبه للقاء اللّه بالقارب و هو طالب الماء إذا ورده بالطالب الواجد لمطلوبه.

مولانا:

تلخ نبود پيش ايشان مرگ تن
چون روند از چاه و زندان در چمن‏

تلخ كى باشد كسى را كش برند
از ميان زهر ماران سوى قند

مقعد صدق و جليس حق شده
رسته زين آب و گل و آتشكده‏

جان چو باز و تن مر او را كنده‏اى‏
پاى بسته بر شكسته بنده‏اى‏

چون كه بندش رفت و بالش برگشاد
مى‏ برد آن باز سوى كيقباد

اى خنك آن كو جهادى مى‏ كند
بر بدن زجرى و دادى مى ‏كند

تا ز رنج آن جهانى وارهد
بر خود اين رنج عبادت مى ‏نهد

حد ندارد وصف رنج آن جهان‏
سهل باشد رنج دنيا پيش آن‏

هيچ مرده نيست پر حسرت ز مرگ
جز غم آنش كه كم بودست برگ‏

و نه از چاهى به صحرايى فتاد
در ميان دولت و عيش و گشاد

روز مرگ اين حسّ تو باطل شود
نور جان دارى كه يار دل شود

در لحد كين جسم را خاك آكند
هست آنچه گور را روشن كند

آن زمان كين جان حيوانى نماند
جان باقى بايدت بر جا نشاند

مرگ بى ‏مرگى تو را چون برگ شد
جان باقى يافتى و مرگ شد

خلق گويد مرد مسكين آن فلان
تو بگويى زنده ‏ام اى غافلان‏

كز تن من همچو تنها خفته است‏
هشت جنّت بر دلم بشكفته است‏

ميوه شيرين نهان در شاخ و برگ
زندگى جاودان در زير مرگ‏

چون غبار تن بشد ما هم بتافت‏
ماه جان من هواى صاف يافت‏

دام را بدران بسوزان دانه را
باز كن درهاى اين نه خانه را

رنگ صدق و رنگ تقوا و يقين‏
تا ابد باقى بود بر عابدين‏

انبيا را نيك آمد اين جهان
چون شهان رفتند اندر لا مكان‏

اى حيات عاشقان در مردگى‏
دل نيابى جز كه در دل بردگى‏

ما بها و خونبها را يافتيم
جانب جان باختن بشتافتيم‏

ما بمرديم و به كلّى كاستيم‏
بانگ حق آمد ز جا برخاستيم‏

قال النصر آبادى: من لزم التقوى اشتاق إلى مفارقة الدنيا. قال تعالى: وَ لَدارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا.«» و لذا امام المتّقين در جواب آن كس كه گفت: كيف أصبحت يا أمير المؤمنين مى‏ فرمايد:«أصبحت أحمد اللّه، و آكل رزقى، و انتظر أجلى».

و من كلامه-  عليه السلام- : «و اللّه لابن أبى طالب آنس بالموت من الطّفل بثدى امّه».

مولانا:

چون كه ايشان خسرو دين بوده ‏اند
وقت شادى شد چو بشكستند بند

سوى شادروان عزّت تاختند
كنده و زنجير را انداختند

قال تعالى: إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِيكٍ مُقْتَدِرٍ.

تمّ باب الوصايا بحمد اللّه-  سبحانه و تعالى-  و منّه و جوده و فضله.

منهاج ‏الولاية في‏ شرح ‏نهج‏ البلاغة، ج 2 عبدالباقی صوفی تبریزی ‏ (تحقیق وتصیحیح حبیب الله عظیمی) صفحه 856-861

Show More

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

این سایت از اکیسمت برای کاهش هرزنامه استفاده می کند. بیاموزید که چگونه اطلاعات دیدگاه های شما پردازش می‌شوند.

Back to top button
-+=