خطبه 116 صبحی صالح
و من خطبه له ع و فیها ینصح اءصحابه
ارْسَلَهُ دَاعِیا إِلَى الْحَقِّ، وَ شَاهِدا عَلَى الْخَلْقِ، فَبَلَّغَ رِسالاتِ رَبِّهِ غَیْرَ و انٍ وَ لا مُقَصِّرٍ، وَ جاهَدَ فِی اللَّهِ اعْداءَهُ غَیْرَ واهِنٍ وَ لا مُعَذِّرٍ، إِمامُ مَنِ اتَّقَى وَ بَصَرُ مَنِ اهْتَدَى .
مِنْها:
وَ لَوْ تَعْلَمُونَ مَا اعْلَمُ مِمَّا طُوِیَ عَنْکُمْ غَیْبُهُ إذن لَخَرَجْتُمْ إِلَى الصُّعُداتِ، تَبْکُونَ عَلى اعْمَالِکُمْ، وَ تَلْتَدِمُونَ عَلى انْفُسِکُمْ، وَ لَتَرَکْتُمْ امْوالَکُمْ لا حَارِسَ لَها، وَ لا خَالِفَ عَلَیْها، وَ لَهَمَّتْ کُلَّ امْرِئٍ مِنْکُمْ نَفْسُهُ، لا یَلْتَفِتُ إ لى غَیْرِها، وَ لَکِنَّکُمْ نَسِیتُمْ ما ذُکِّرْتُمْ، وَ امِنْتُمْ مَا حُذِّرْتُمْ، فَتاهَ عَنْکُمْ رَاءْیُکُمْ وَ تَشَتَّتَ عَلَیْکُمْ امْرُکُمْ.
لَوَدِدْتُ اءَنَّ اللَّهَ فَرَّقَ بَیْنِی وَ بَیْنَکُمْ، وَ اءَلْحَقَنِی بِمَنْ هُوَ اءَحَقُّ بِی مِنْکُمْ، قَوْمٌ وَ اللَّهِ مَیامِینُ الرَّاءْیِ، مَراجِیحُ الْحِلْمِ، مَقاوِیلُ بِالْحَقِّ، مَتارِیکُ لِلْبَغْیِ، مَضَوْا قُدُما عَلَى الطَّرِیقَهِ، وَ اءَوْجَفُوا عَلَى الْمَحَجَّهِ، فَظَفِرُوا بِالْعُقْبَى الدَّائِمَهِ، وَ الْکَرامَهِ الْبارِدَهِ.
اما وَ اللَّهِ لَیُسَلَّطَنَّ عَلَیْکُمْ غُلامُ ثَقِیفٍ الذَّیّالُ الْمَیّالُ، یَأْکُلُ خَضِرَتَکُمْ، وَ یُذِیبُ شَحْمَتَکُمْ، إِیهٍ اءَبا وَذَحَهَ.
قال الشریف
اقولُ: الْوَذَحهُ الْخنْفَساءُ وَ هذَا الْقَولُ یُومِىُ بِهِ إ لَى الْحَجَاجِ، وَ لَهُ مَعَ الْوَذَحِه حَدِیثْ لَیْسَ هذا مَوْضِعَ ذِکْرِهِ.
الباب الثانی فى نعت رسول اللّه و خصائص آله
خطبه 116
و من خطبة له- عليه الصّلوة و السّلام- : «أرسله داعيا إلى الحقّ شاهدا على الخلق،» ارسال فرمود حقّ تعالى آن حضرت را- صلّى اللّه عليه و آله و سلّم- در حالتى كه دعوتكننده بود به حقّ و شاهد بود بر خلق.
«فبلّغ رسالات ربّه غير وان و لا مقصّر،» پس رسانيد پيغامهاى پروردگار او، بى سستى و بى تقصيرى.
«و جاهد فى اللّه أعداءه غير واهن و لا معذّر.» و جهاد كرد در راه خداى با اعداى او، بى وهنى و بى عذرى.
محمّد كه ازل تا ابد هر چه هست
بر رايش نام او نقش بست
محيطى چه گويم چو بارنده ميغ
به يك دست گوهر به يك دست تيغ
به گوهر جهان را بياراسته
به تيغ از جهان داد دين خواسته
«إمام من اتّقى، و بصر من اهتدى.» امام و پيشواى هر متّقى، و چشم و چراغ هر مهتدى.
از او بينايى اندر چشم بينش
رخش چشم و چراغ آفرينش
منها- من هذه الخطبة- : «فلو تعلمون ما أعلم ممّا طوى عنكم غيبه، إذا لخرجتم إلى الصّعدات تبكون على أعمالكم، و تلتدمون على أنفسكم.» پس اگر بدانيد شما آنچه من مى دانم، از آنچه مطوى و مخفى است از شما غيب او از اهوال آخرت، هر آينه بيرون رويد به صحراها بر حالى كه گريه كنيد بر اعمال خويش، و اضطراب كنيد بر نفسهاى خود به ضرب بر سر و روى و سينه خويش.
«و لتركتم أموالكم لا حارس لها و لا خالف عليها،» و هر آينه ترك كنيد اموال خويش را، نه كسى حراست و نگهبانى او كند، و نه كسى خلف و بدل شما باشد بر محافظت آن.
«و لهمّت كلّ امرىء منكم نفسه، لا يلتفت إلى غيرها،» و هر آينه قصد كند و اهتمام نمايد هر كس از شما به اصلاح نفس خويش، ملتفت نشود به غيرى.
مگر تو بى خبرى كاندر اين مقام تو را
چه دشمنان حسودند و دوستان غيور
بكوش تا به سلامت به مأمنى برسى
كه راه سخت مخوف است و منزلت بس دور
ببين كه چند نشيب و فراز در راه است
ز آستان عدم تا به پيشگاه نشور
تو را منازل دور و دراز در پيش است
بدين دو روزه اقامت چرا شوى مغرور
«و لكنّكم نسيتم ما ذكّرتم، و أمنتم ما حذّرتم،» و ليكن شما فراموش كرديد آنچه ياد دادند شما را از آيات اللّه، و ايمن شديد از آنچه تحذير و تخويف شما كردند از وعيد اللّه.
«فتاه عنكم رأيكم، و تشتّت عليكم أمركم.» پس متحيّر شد از شما رأى شما، و پريشان شد بر شما امر دين شما.
منهاج الولاية في شرح نهج البلاغة، ج 1 عبدالباقی صوفی تبریزی (تحقیق وتصیحیح حبیب الله عظیمی) صفحه 496-498