53 و من خطبة له عليه السّلام
متن خطبه پنجاه و سوم
في ذكرى يوم النحر و صفة الأضحية 1 و من تمام الأضحية استشراف أذنها 2 ، و سلامة عينها 3 ، فإذا سلمت الأذن و العين 4 سلمت الأضحية و تمّت 5 ، و لو كانت عضباء القرن 6 تجرّ رجلها إلى المنسك 7 .
قال السيد الشريف : و المنسك ها هنا المذبح 8 .
ترجمه خطبه پنجاه و سوم
در خطبهاى از آنحضرت درباره توصيف مشخصات قربانى آمده است 1 ( از جمله تماميت شرايط قربانى بلندى و استقامت گوش آن 2 و سالم بودن چشم آن است 3 پس اگر گوش و چشم قربانى سالم باشد 4 قربانى سالم و كامل است 5 و اگر شاخ قربانى شكسته باشد 6 و پاى خود را به قربانگاه بكشد ، كفايت ميكند 7 سيد شريف ميگويد : منسك در اينجا بمعناى قربانگاه است 8 ) .
تفسير عمومى خطبه پنجاه و سوم
2 ، 8 و من تمام الأضحيّة . . . واجبات و مستحبات قربانى در كتب فقهى مشروحا ذكر شده است ، مراجعه شود .
بحثى مختصر در حكمت قربانى
بعضى از مردم مسئله قربانى را هضم نكرده و درباره حكمت آن سئوالاتى ميكنند . آيه شريفه در قرآن مجيد ميگويد : لَنْ يَنالَ اللَّهَ لُحُومُها وَ لا دِمائُها وَ لكِنْ يَنالُهُ التّقْوى مِنْكُمْ [ الحج آيه 37] ( نه گوشتهاى آن قربانيها به خدا ميرسد و نه خونهايش ، بلكه تقواى شما است كه مطلوب خداونديست ) روايتى در تفسير اين آيه از ابو بصير از امام صادق عليه السّلام آمده است كه ميگويد : « از امام پرسيدم علت قربانى كردن چيست ؟ آنحضرت فرمود : با ريخته شدن اولين قطره خون قربانى بر زمين ، صاحب آن بخشيده ميشود و تا خدا بداند كه كيست كه درباره امور غيبى تقوى ميورزد . » با نظر به اين روايت معلوم ميشود كه حكمت عالى قربانى مربوط به امور غيبى است كه خداوند متعال علم و شناخت آن را از ذهنهاى معمولى مخفى داشته و در اين دنيا فقط بعنوان تكليفى مطرح شده است كه احساس و انجام آن در پيشبرد اراده معنوى انسان اثر قاطعانه دارد .
كلمه قربانى خود از ماده قرب است كه بمعناى نزديكى به خداوند است چنانكه در روايتى آمده است كه : الصّلوة قربان كلّ تقىّ فمن شاء استقلّ و من شاء استكثر ( نماز وسيله تقرب هر انسان پرهيزكاريست ، پس هر كس كه بخواهد آنرا كم بجاى آورد و هر كس كه بخواهد بيشتر بجاى آورد ) .
از پاى در آوردن يك جاندار با تجويز يا دستور الهى ، بدون ترديد يك پديده سادهاى نيست ، بلكه بايستى بشر هم در برابر اين قربانىها ، تمايلات حيوانى خود را قربانى كند كه بتواند جبران احساس خشونت در ذبح حيوان را بنمايد . اينكه حكماء ميگويند : پست قربانى عالى است ، بشرط اينكه آن عالى واقعا رو به اعتلا و كمال باشد ، بهمين جهت است كه ميتوان گفت : آن مردمى كه در اين دنيا جانداران را از پاى در ميآورند و از گوشت و پوست آنها استفاده ميكنند ، ولى كارى در برابر اين بهره برداريها انجام نميدهند ، مردمى ناآگاه و پست و دور از حكمت آفرينش ميباشند .
شرح وترجمه نهج البلاغه علامه محمدتقی جعفری جلد ۱۰