خطبه : ۱۹۹
و من کلام له ع کانَ یُوصِی بِهِ اءصْحابَهُ:
تَعاهَدُوا اءَمْرَ الصَّلاهِ، وَ حافِظُوا عَلَیْها، وَاسْتَکْثِرُوا مِنْها، وَ تَقَرَّبُوا بِها، فَإِنَّها کانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ کِتابا مَوْقُوتا، اءَلا تَسْمَعُونَ إِلَى جَوابِ اءَهْلِ النَّارِ حِینَ سُئِلُوا: ما سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ قالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ وَ إِنَّها لَتَحُتُّ الذُّنُوبَ حَتَّ الْوَرَقِ، وَ تُطْلِقُها إِطْلاقَ الرِّبَقِ، وَ شَبَّهَها رَسُولُ اللَّهِ ص بِالْحَمَّهِ تَکُونُ عَلَى بابِ الرَّجُلِ فَهُوَ یَغْتَسِلُ مِنْها فِی الْیَوْمِ وَاللَّیْلَهِ خَمْسَ مَرَّاتٍ.
فَما عَسى اءَنْ یَبْقَى عَلَیْهِ مِنَ الدَّرَنِ وَ قَدْ عَرَفَ حَقَّها رِجالٌ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ لا تَشْغَلُهُمْ عَنْها زِینَهُ مَتاعٍ، وَ لا قُرَّهُ عَیْنٍ مِنْ وَلَدٍ وَ لا مالٍ، یَقُولُ اللَّهُ سُبْحانَهُ: رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَهٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللّهِ وَ إِقامِ الصَّلاهِ وَ إِیتاءِ الزَّکاهِ.
الزکاه
وَ کانَ رَسُولُ اللَّهِ ص نَصِبا بِالصَّلاهِ بَعْدَ التَّبْشِیرِ لَهُ بِالْجَنَّهِ، لِقَوْلِ اللَّهِ سُبْحانَهُ: وَ اءْمُرْ اءَهْلَکَ بِالصَّلاهِ وَاصْطَبِرْ عَلَیْها فَکانَ یَاءْمُرُ بِها اءَهْلَهُ، وَ یَصْبِرُ عَلَیْها نَفْسَهُ.
ثُمَّ إِنَّ الزَّکاهَ جُعِلَتْ مَعَ الصَّلاهِ قُرْبانا لِاءَهْلِ الْإِسْلامِ، فَمَنْ اءَعْطاها طَیِّبَ النَّفْسِ بِها، فَإِنَّها تُجْعَلُ لَهُ کَفَّارَهً، وَ مِنَ النَّارِ حِجازا وَ وِقایَهً، فَلا یُتْبِعَنَّها اءَحَدٌ نَفْسَهُ، وَ لا یُکْثِرَنَّ عَلَیْهَا لَهَفَهُ، فَإِنَّ مَنْ اءَعْطاها غَیْرَ طَیِّبِ النَّفْسِ بِها یَرْجُو بِها ما هُوَ اءَفْضَلُ مِنْها فَهُوَ جاهِلٌ بِالسُّنَّهِ، مَغْبُونُ الْاءَجْرِ، ضالُّ الْعَمَلِ، طَوِیلُ النَّدَمِ.
الأمانه
ثُمَّ اءَداءَ الْاءَمانَهِ، فَقَدْ خابَ مَنْ لَیْسَ مِنْ اءَهْلِها، إِنَّها عُرِضَتْ عَلَى السَّماواتِ الْمَبْنِیَّهِ، وَالْاءَرَضِینَ الْمَدْحُوَّهِ، وَالْجِبالِ ذاتِ الطُّولِ الْمَنْصُوبَهِ، فَلا اءَطْوَلَ وَ لا اءَعْرَضَ وَ لا اءَعْلَى وَ لا اءَعْظَمَ مِنْهَا، وَ لَوِ امْتَنَعَ شَیْءٌ بِطُولٍ اءَوْ عَرْضٍ اءَوْ قُوَّهٍ اءَوْ عِزِّ لامْتَنَعْنَ، وَ لَکِنْ اءَشْفَقْنَ مِنَ الْعُقُوبَهِ، وَ عَقَلْنَ ما جَهِلَ مَنْ هُوَ اءَضْعَفُ مِنْهُنَّ وَ هُوَ الْإِنْسانُ إِنَّهُ کانَ ظَلُوما جَهُولا.
علم اللّه تعالى
إِنَّ اللَّهَ سُبْحانَهُ وَ تَعالَى لا یَخْفَى عَلَیْهِ مَا الْعِبادُ مُقْتَرِفُونَ فِی لَیْلِهِمْ وَ نَهارِهِمْ، لَطُفَ بِهِ خُبْرا، وَ اءَحاطَ بِهِ عِلْما، اءَعْضاؤُکُمْ شُهُودُهُ، وَ جَوارِحُکُمْ جُنُودُهُ، وَ ضَمائِرُکُمْ عُیُونُهُ، وَ خَلَواتُکُمْ عِیانُهُ.
ترجمه :
سخنى از آن حضرت (ع ) به یاران خود سفارش مى کند:
امر نماز را مراعات کنید و به حفظ آن بکوشید و بسیار به جاى آورید و بدان به خداى تقرب جویید که نماز فریضه اى است بر مؤ منان که حتما باید در وقت خود آن را به جاى آرند. آیا به پاسخ دوزخیان گوش فرا نمى دهید، در آن هنگام ، که از ایشان مى پرسند: (چه چیز شما را به جهنم کشاند؟ گویند ما از نمازگزاران نبودیم .)(۶۴) نماز گناهان را مى ریزد، آنسان که برگ درختان مى ریزد. و بند گناهان از گناهکاران مى گشاید آنسان ، که بند از کسى بگشایند. رسول الله (صلى الله علیه و آله ) نماز را به چشمه آب گرم تشبیه کرده که بر در سراى کسى باشد و او هر روز و هر شب پنج بار خود را در آن بشوید. پس دیگر چرکى بر تن او باقى نمى ماند. حق نماز را مردان مؤ منى شناخته اند که آنان را زیور متاعهاى این جهانى ، از نماز، به کار دیگر مشغول نمى دارد و نه فرزندانشان و اموالشان که نور دیدگان ایشان اند.
خداى سبحان مى فرماید: (مردانى که هیچ تجارت و خرید و فروختى از یاد خدا و نمازگزاردن و دادن زکات بازشان ندارد.)(۶۵) پیامبر (صلى الله علیه و آله ) با آنکه مژده بهشتش داده بودند، خود را براى نماز به رنج مى افکند. زیرا، خداى سبحان گفته بود، که (کسان خود را به نماز فرمان ده و خود در آن کار پاى بیفشر.)(۶۶) پیامبر کسان خود را به نماز فرمان مى داد و خود در آن تحمل رنج مى فرمود.
همچنین ، زکات را با نماز سبب تقرب مسلمانان به خدا قرار داده است . هر کس زکات را به طیب خاطر و از روى خشنودى بدهد، کفاره گناهان او خواهد بود و نیز او را از آتش جهنم باز مى دارد و حفظ مى کند. پس کسى که زکات مى دهد نباید همواره خاطر بدان گمارد و بر اداى آن افسوس خورد. زیرا هر کس زکات بدهد ولى نه به طیب خاطر و خشنودى دل ، و از خدا امید داشته باشد که چیزى برتر از آنچه داده پاداش گیرد، چنین کسى که به سنت پیامبر (صلى الله علیه و آله ) جاهل است و در مزد زیان کرده است . عملش از دستش رفته و پشیمانى خواهد کشید.
همچنین است ، اداى امانت . کسى که از امانت داران نباشد از رحمت حق نومید است . زیرا امانت به آسمانهاى افراشته و زمین گسترانیده شده و کوههاى بلند و استوار، که از آنها بلندتر و پهناورتر و فراتر و بزرگتر نبود، عرضه شد. بواقع ، آسمان و زمین و کوه با وجود بلندى و پهناورى و قوت و ارجمندى از رفتن به زیر بار امانت امتناع کردند و از عقوبت پروردگار ترسیدند. آنها چیزى را دریافته بودند که موجودى ناتوان مانند انسان در نیافته بود.(او ستم پیشه و نادان بود.)(۶۷)
بر خداى ، سبحانه و تعالى ، آنچه بندگان در شب و روزشان به جاى مى آورند پوشیده نیست . بر خردترین اعمالشان آگاه است و به علم بر آنها احاطه دارد.
اندامهایتان گواهان او هستند و اعضاى بدنتان لشکرهاى او و ضمایرتان جاسوسان او و اعمال نهانیتان بر او آشکار است .
____________________________
۶۴-سوره ۷۴ آیه ۴۲ و ۴۳٫
۶۵-سوره نور، آیه ۳۷٫
۶۶-سوره ۲۰، آیه ۱۳۲٫
۶۷-سوره ۳۳، بخشى از آیه ۷۲٫
عبدالمحمد آیتی۱۹۰