شرح ابن ميثم
452- و قال عليه السّلام: إِذَا احْتَشَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ فَقَدْ فَارَقَهُ
اللغة
حشمه، أحشمه: بمعنى أغضبه، و قيل: أخجله.
المعنى
و الكلام صغرى ضمير نفّر به عن احتشام الأخ لأخيه، و ذلك أنّ احتشامه له على كلى المعنيين يوجب نفرته و عدم انسه به و هو من دواعى مفارقته و موجباتها.
و تقدير ما هو في قوّة الكبرى: و مفارقة الأخ لا يجوز فاحتشامه لا يجوز. و باللّه التوفيق و العصمة.
هذا آخر ما وجدنا من اختيار السيّد الرضى- رضى اللّه عنه- من كلام مولانا أمير المؤمنين عليه السّلام و إذ و فقّنى اللّه تعالى لإتمام شرحه فله الحمد سبحانه على ما أعدّ لى له من مننه الجزيلة و أفاضه علىّ من نعمه الجليلة، و منه أطلب و إليه أرغب أن يجعل ما كتبته حجّة لى لا علىّ إنّه المنّان ذو الفضل و الإحسان. و كتب عبد اللّه الملتجى إلى رحمته، المستعيذ من ذنوبه بعفوه و كرمه ميثم بن علىّ بن ميثم البحرانىّ في منتصف ليلة السبت سادس شهر اللّه المبارك رمضان- عمّت بركته- من سنة سبع و سبعين و ستمائة. و الحمد للّه كما هو أهله و صلّى اللّه على سيّدنا محمّد النبيّ الامّى و على آله الطاهرين الأكرمين و سلّم تسليما.
مطابق با حکمت 480 نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ميثم
452- امام (ع) فرمود: إِذَا احْتَشَمَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ فَقَدْ فَارَقَهُ
ترجمه
«هرگاه مؤمن باعث خشم برادر خود گردد، در حقيقت از او جدا شده است»
شرح
حشمه، أحشمه او را به خشم آورد، و بعضى گفتهاند: او را شرمسار كند.
اين عبارت مقدمه صغرا براى قياس مضمرى است كه امام (ع) بدان وسيله مؤمن را از خشمگين ساختن برادر خويش برحذر داشته است، توضيح آن كه اگر مؤمن، برادر مؤمن خود را خشمگين و يا شرمنده كند، اين عمل باعث نفرت و انس نگرفتن با وى مى گردد، و اين خود از انگيزه ها و عوامل جدايى است. و تقدير عبارتى كه به منزله كبر است: چون جدايى از برادر جايز نيست پس خشمگين ساختن او روا نيست. توفيق و مصونيت از خطا به دست خداست.
اين آخرين سخن از برگزيده هاى سيد رضى- خدايش از او راضى باد- از سخنان مولايمان امير المؤمنين عليه السلام است، و سپاس خداوند سبحان را كه به من توفيق به پايان رساندن شرح آن را داد و براى من منّتها و عنايات خود را نسبت به چنين نعمتى بزرگ فراهم كرد، و از او درخواست دارم، و از او مى خواهم كه اين نوشته هاى مرا حجّتى به سود من قرار دهد نه به زيان من كه او بسى منّت گذارنده و صاحب لطف و احسان است.
بنده خدايى اميدوار به رحمت او، پناهنده از دست گناهانش به عفو و كرم او، ميثم بن على بن ميثم بحرانى، در نيمه شب، شنبه ششم ماه خدا، ماه مبارك رمضان- خداوند بركتش را شامل حال همگان قرار دهد- سال ششصد و هفتاد و هفت، اين نوشتار را به پايان رساند. و سپاس خداى را چنان كه در خور حضرت اوست و درود و سلام خدا بر سرور ما محمّد پيامبر امّى و بر خاندان پاك و بزرگوار او باد.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن ميثم)، ج5 // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده