حکمت ۱۹۰ صبحی صالح
۱۹۰-وَ قَالَ ( علیهالسلام )وَا عَجَبَاهْ أَ تَکُونُ الْخِلَافَهُ بِالصَّحَابَهِ وَ الْقَرَابَهِ
قال الرضی و روی له شعر فی هذا ال
فإن کنت بالشورى ملکت أمورهم
فکیف بهذا و المشیرون غیب
و إن کنت بالقربى حججت خصیمهم
فغیرک أولى بالنبی و أقرب
حکمت ۱۸۵ شرح ابن أبی الحدید ج ۱۸
۱۸۵: وَا عَجَبَا أَنْ تَکُونَ الْخِلَافَهُ بِالصَّحَابَهِ- وَ لَا تَکُونَ بِالصَّحَابَهِ وَ الْقَرَابَهِ قال الرضی رحمه الله تعالى- و قد روی له شعر قریب من هذا المعنى و هو-
فإن کنت بالشورى ملکت أمورهم
فکیف بهذا و المشیرون غیب
و إن کنت بالقربى حججت خصیمهم
فغیرک أولى بالنبی و أقرب
حدیثه ع فی النثر و النظم المذکورین مع أبی بکر و عمر- أما النثر فإلى عمر- توجیهه لأن أبا بکر لما قال لعمر امدد یدک- قال له عمر أنت صاحب رسول الله فی المواطن کلها- شدتها و رخائها فامدد أنت یدک-فقال علی ع إذا احتججت لاستحقاقه الأمر- بصحبته إیاه فی المواطن کلها- فهلا سلمت الأمر إلى من قد شرکه فی ذلک- و زاد علیه بالقرابه- و أما النظم فموجه إلى أبی بکر- لأن أبا بکر حاج الأنصار فی السقیفه-فقال نحن عتره رسول الله ص- و بیضته التی تفقأت عنه- فلما بویع احتج على الناس بالبیعه- و أنها صدرت عن أهل الحل و العقد-فقال علی ع أما احتجاجک على الأنصار- بأنک من بیضه رسول الله ص و من قومه- فغیرک أقرب نسبا منک إلیه- و أما احتجاجک بالاختیار و رضا الجماعه بک- فقد کان قوم من جمله الصحابه غائبین- لم یحضروا العقد فکیف یثبت- . و اعلم أن الکلام فی هذا تتضمنه کتب أصحابنا فی الإمامه- و لهم عن هذا القول أجوبه لیس هذا موضع ذکرها
ترجمه فارسی شرح ابن ابی الحدید
حکمت (۱۸۵)
وا عجبا ان تکون الخلافه بالصحابه و لا تکون بالصحابه و القرابه. قال الرضى رحمه الله تعالى، و قد روى له شعر قریب من هذا المعنى و هو:
فإن کنت بالشورى ملکت أمورهم
فکیف بهذا و المشیرون غیب
و إن کنت بالقربى حججت خصیمهم
فغیرک أولى بالنبی و أقرب
«شگفتا که خلافت به صحابى بودن باشد ولى به صحابى بودن و خویشاوندى نباشد.» سید رضى که خداوند متعال رحمتش فرماید مى گوید: شعرى هم نزدیک به همین معنى از آن حضرت روایت شده است: «اگر با شورا کار آنان را در دست گرفته اى چه شورایى که رأى دهندگان آنجا نبودند، و اگر از راه خویشاوندى بر مدعیان حجت آوردى، دیگرى غیر از تو به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم نزدیکتر و سزاوارتر بود.» سخن على علیه السّلام در این نثر و نظم با ابو بکر و عمر است. نثر متوجه عمر است، که چون ابو بکر به عمر گفت: دست دراز کن که با تو بیعت کنم، عمر به او گفت: تو در همه جا و در همه سختیها و راحتیها مصاحب پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم بوده اى، بنابر این تو دست دراز کن. سخن نثر على علیه السّلام متوجه عمر است که اگر به مصاحبت احتجاج به استحقاق ابو بکر به خلافت مى کنى، اى کاش کار را به کسى مى سپردى که در این موضوع با ابو بکر شریک است و فزون بر آن خویشاوندى نزدیک با پیامبر دارد.
اما شعرى که فرموده است، متوجه به ابو بکر است که در سقیفه نخست با انصار این چنین احتجاج کرد که ما عترت رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم و کسانى هستیم که آن حضرت از میان ایشان برخاسته است، و همین که با او بیعت شد، خود بیعت را وسیله احتجاج قرار داد و گفت: آن بیعت از سوى همه کسانى که اهل حل و عقد امور بوده اند صورت گرفته است. على علیه السّلام خطاب به ابو بکر مى گوید: احتجاج تو با انصار به اینکه از قوم و اطرافیان رسول خدایى، کسى دیگرى غیر از تو از لحاظ نسب و خویشاوندى به پیامبر نزدیکتر است، اما احتجاج تو به اختیار مردم و رضایت جماعت به پیشوایى تو گروهى از بزرگان اصحاب آنجا نبودند و در بیعت حاضر نشدند، چگونه آن اجماع ثابت مى شود.
ابن ابى الحدید مى گوید: و بدان که در کتابهاى کلامى یاران ما در بحث امامت این موضوع آمده است و آنان پاسخهایى داده اند که این جا محل گفتن آنها نیست.
جزء هیجدهم از شرح نهج البلاغه تمام شد و جزء نوزدهم در پى آن خواهد آمد. سپاس فراوان خداوند منان را که توفیق ترجمه مطالب تاریخى تا پایان این جزء رابه این بنده گنهکار ارزانى فرمود، امیدوارم به عنایت و رحمت خویش توفیق ترجمه اجزاء دیگر را فراهم فرماید، و صلى الله على سیدنا محمد النبى و آله الطیبین الطاهرین مشهد مقدس کمترین بنده درگاه علوى محمود مهدوى دامغانى پنجشنبه یازدهم صفر ۱۴۱۲، سى و یکم مرداد ۱۳۷۰ بیست و دوم اوت ۱۹۹۱
جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدیدجلد ۷ //دکتر محمود مهدوى دامغانى
بازدیدها: ۲۸
دیدگاه‌ها