شرح ابن میثم
۱۰۷- و قال علیه السّلام: کَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ- وَ مَغْرُورٍ بِالسَّتْرِ عَلَیْهِ وَ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِ- وَ مَا ابْتَلَى اللَّهُ أَحَداً بِمِثْلِ الْإِمْلَاءِ لَهُ
اللغه
المستدرج: المأخوذ على غرّه. و الإملاء: الإمهال و تأخیر المدّه.
المعنى
و قد ذکر علیه السّلام من الامور الّتی ابتلا اللّه بها عباده أربعه: أحدها: الإحسان إلى العبد بضروب النعم. الثانی: ستر المعصیه علیه. الثالث: حسن القول فیه و ثناء الخلق علیه. الرابع، تأخیر مدّته و إمهاله. و لمّا کانت غایه الابتلاء بهذه الامور الّتی کلّها نعم فی الحقیقه إمّا شکرها أو کفرها کما قال تعالى لِیَبْلُوَنِی أَ أَشْکُرُ أَمْ أَکْفُرُ«» الآیه. و کان الشکر هو الغایه الخیریّه المطلوبه بالذات نبّه المبتلى بالنعمه الاولى على وجوب شکرها بأنّه کثیرا ما یستدرج بها فینبغی أن لا یغفل عنها، و نبّه المبتلى بالثانیه على أنّها کثیرا ما یکون سببا لغرّته باللّه و الأمن من مکره فینهمک فی المعاصی، و نبّه الثالث بکون نعمته قد یکون سببا لفتنته و صرفه عن شکر اللّه و ارتکابه لرذیله العجب بنفسه، و نبّه الرابع بکون نعمته أعظم ما یبتلى به من النعم.
مطابق با حکمت ۱۱۶ نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن میثم
۱۰۷- امام (ع) فرمود: کَمْ مِنْ مُسْتَدْرَجٍ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ- وَ مَغْرُورٍ بِالسَّتْرِ عَلَیْهِ وَ مَفْتُونٍ بِحُسْنِ الْقَوْلِ فِیهِ- وَ مَا ابْتَلَى اللَّهُ أَحَداً بِمِثْلِ الْإِمْلَاءِ لَهُ
لغات
مستدرج: کسى که به دلیل غفلت و نافرمانى، گرفتار عذاب گردد املاء: مهلت دادن و به تأخیر انداختن مدّت
ترجمه
«چه بسا کسى به سبب احسان [خداوند] رفته رفته به عذاب نزدیک شده و در اثر پوشیده داشتن گناهش به خود فریفته گردیده و به خاطر تحسین و چرب زبانى مردم در دام فتنه افتاده است. خداوند هیچ کس را همچون او به وسیله مهلت دادن نیازموده است».
شرح
امام (ع) از امورى که خداوند بدان وسیله بندگانش را مى آزماید، چهار مورد را بیان کرده است:
۱- نیکى و احسان با انواع نعمتها نسبت به بنده اش.
۲- پوشاندن نافرمانى و گناه او.
۳- خوشگویى و مدح و ستایش مردم نسبت به او.
۴- به تأخیر انداختن مدّت و مهلت و فرصت دادن به او.
و چون نتیجه آزمون به وسیله این امورى که در حقیقت همه آنها نعمتند، یا شکر و سپاس است و یا کفران و ناسپاسى است، چنان که خداى متعال فرموده است: قالَ الَّذِی عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ«» و سپاسگزارى همان نتیجه خوب و مطلوب با لذّات است که خداوند به شخص متنعّم که از طریق سپاسگزارى اولّین نعمت مورد آزمایش قرار گرفته است، هشدار مىدهد که چه بسا او به وسیله همین نعمت اندک اندک به عذاب کشیده شود، بنا بر این شایسته است که از آن غفلت نورزد، و همچنین خداوند آن شخص را که به سبب نعمت دوم مورد آزمایش قرار گرفته، توجه داده است که بسیارى از اوقات این نعمت، باعث غرور و خودخواهى او نسبت به خدا شده، و شخص از پیشامد ناگوار خود را در امان مى بیند و در نتیجه گرفتار معاصى مى گردد. و در مورد سوّم توجه داده است بر این که آن نعمت گاهى باعث شرّ و فساد نسبت به او است و همچنین باعث منصرف ساختن وى از شکر خدا و مبتلا شدن او به خودبینى، و در مورد چهارم توجه داده است بر این که این نعمت بالاترین نعمتى است که وى را با آن آزمایش مى کنند.
ترجمه شرح نهج البلاغه(ابن میثم)، ج۵ // قربانعلی محمدی مقدم-علی اصغرنوایی یحیی زاده
بازدیدها: ۲۷
دیدگاه‌ها