حکمت 185 صبحی صالح
185-وَ قَالَ ( عليهالسلام )مَا كَذَبْتُ وَ لَا كُذِّبْتُ وَ لَا ضَلَلْتُ وَ لَا ضُلَّ بِي
حکمت 152 شرح ابن أبي الحديد ج 18
152: مَا كَذَبْتُ وَ لَا كُذِبْتُ وَ لَا ضَلَلْتُ وَ لَا ضُلَّ بِي هذه كلمة قد قالها مرارا- إحداهن في وقعة النهروان- . و كذبت بالضم أخبرت بخبر كاذب- أي لم يخبرني رسول الله ص عن المخدج خبرا كاذبا- لأن أخباره ص كلها صادقة- . و ضل بي بالضم نحو ذلك- أي لم يضللني مضلل عن الصدق و الحق- لأنه كان يستند في أخباره عن الغيوب إلى رسول الله ص- و هو منزه عن إضلاله و إضلال أحد من المكلفين- . فكأنه قال لما أخبرهم عن المخدج و إبطاء ظهوره لهم- أنا لم أكذب على رسول الله ص- و رسول الله ص لا يكذب فيما أخبرني بوقوعه- فإذا لا بد من ظفركم بالمخدج فاطلبوه
ترجمه فارسی شرح ابن ابی الحدید
حكمت (152)
ما كذبت و لا كذبت، و لا ضللت و لا ضلّ بى. «دروغ نگفتم و مرا دروغ نگفتند و گمراه نشدم و كسى به من گمراه نشد.» اين سخن را على عليه السّلام چند بار فرموده است كه يك بار آن در جنگ نهروان است، و منظور اين است كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم در مورد مخدج- مردى كه دستش ناقص بود و همان ذو الثديه است- به من خبر دروغ نگفته است، زيرا اخبار پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم همگى راست است و گمراه نشدم نيز به همين معنى است يعنى كسى مرا از حق و راستى گمراه نكرده است، زيرا على عليه السّلام در اخبار پوشيده اى كه اظهار نظر مى فرمود آنها را از رسول خدا فرا گرفته بود و پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم از گمراه كردن او و ديگر مكلفان منزه است.
هنگامى كه به همراهان خود در جنگ خوارج درباره مخدج خبر داد ولى پيدا كردن جسد او طول كشيد، فرمود: من به رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم دروغ نمى بندم و رسول خدا هم در آنچه اتفاق آن را به من خبر داده، دروغ نگفته است، بنابر اين بدون ترديد بر جسد او دست مى يابيد، جستجو كنيد.
جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدیدجلد ۷ //دکتر محمود مهدوى دامغانى