دسته:360-380 حکمت شرح میر حبیب الله خوئی

  حکمت ۳۹۵ صبحی صالح

۳۹۵-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )کُلُّ مُقْتَصَرٍ عَلَیْهِ کَافٍ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

التاسعه و السبعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۷۹) و قال علیه السّلام: کلّ مقتصر علیه کاف.

الاعراب

کاف: فاعل من کفى یکفى مرفوع تقدیرا خبرا لقوله کلّ.

المعنى

الحرص و الولع یوسعان الحاجه و یثیران الشره و الطمع، و القناعه یزیل‏ الحاجه عمّا لا ضروره إلیه، فمن اقتصر على ما تیسّر یراه کافیا لمعاشه و قوته، و لکن من ترک القناعه و اتّبع الحرص و الشهوه فلا ینفد حاجته أبدا فانّ فی حصول کلّ حاجه یظهر حوائج کثیره، و لا یمکن الوصول إلى نهایه الحوائج.

الترجمه

فرمود: هر که قناعت کند و بهر چه دارد بسازد براى او بس است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۵

 حکمت ۳۹۴ صبحی صالح

۳۹۴-وَ قَالَ ( علیه‏ السلام  )رُبَّ قَوْلٍ أَنْفَذُ مِنْ صَوْلٍ

 شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثامنه و السبعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۷۸) و قال علیه السّلام: ربّ قول أنفذ من صول.

اللغه

یقال: (صال) علیه إذا استطال و صال علیه صوله-  مجمع البحرین.

المعنى

قد شاع التعبیر عن اللّسان بالسنان لنفوذ الکلام الصادر منه فی القلب کنفوذ السنان فی الجسم

قال الشاعر:

         و قافیه مثل حدّ السنان            تبغى و یذهب من قالها

 و قول الاخر:

         جراحات السنان لها الالتیام            و لا یلتام ما جرح اللسان‏

 فقال علیه السّلام: بعض الأقوال أنفذ فی القلب من وقع السهام و السنان.

و قال ابن میثم: و المعنى: ربّ قول یقوله الانسان فیکون ضرره علیه أشدّ من صوله عدوّه، أو ربّ قول یسمعه من غیره کقذف أو هجر یکون أشدّ علیه من صوله العدوّ، و المعنیان منقولان عن ابن آدم الهروی.

الترجمه

بسا گفتارى که نافذتر است از یورش.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۵

 حکمت ۳۸۶ صبحی صالح

۳۹۳-وَ قَالَ ( علیه‏ السلام )خُذْ مِنَ الدُّنْیَا مَا أَتَاکَ وَ تَوَلَّ عَمَّا تَوَلَّى عَنْکَ فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَفْعَلْ فَأَجْمِلْ فِی الطَّلَبِ

السابعه و السبعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۷۷) و قال علیه السّلام: خذ من الدّنیا ما أتاک، و تولّ عمّا تولّى عنک، فإن أنت لم تفعل فأجمل فی الطّلب.

المعنى

من الدّنیا ما تقبل، و منها ما تدبر، فأمر علیه السّلام بالقناعه بما تقبل و تتیسّر و صرف النظر عمّا تدبر و تنفر، و ترک الکدّ و الجهد فی طلبها فهو أسهل و أیسر، فان کان و لا بدّ من الطلب فلیکن على وجه جمیل و لیکن برفق و حسن تدبیر لئلّا یقع الطالب فی المهالک، لتحصیل ما هو فان و هالک.

الترجمه

فرمود: از دنیا همان را برگیر که در دسترس تو است و آنچه که از دستت بدر مى‏ رود رو برگردان، و اگر بدنبال آن روى در طلبش آرام باش و آبرومند.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۵

 حکمت ۳۹۱ صبحی صالح

۳۹۱-وَ قَالَ ( علیه‏ السلام  )ازْهَدْ فِی الدُّنْیَا یُبَصِّرْکَ اللَّهُ عَوْرَاتِهَا وَ لَا تَغْفُلْ فَلَسْتَ بِمَغْفُولٍ عَنْکَ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الخامسه و السبعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۷۵) و قال علیه السّلام: أزهد فی الدّنیا یبصّرک اللَّه عوراتها و لا تغفل فلست بمغفول عنک.

المعنى

فی الدّنیا عورات کثیره و عیوب غیر یسیره، فمن وقف بها و اطّلع علیها یجتنب منها و یترکها لأهلها. و لکن لما جبلت النفوس على حبّها من نواح کثیره یکون حبّها مانعا عن رؤیه عیوبها، فانّ الحبّ غشاوه على البصیره و ربّما على البصر أو مرآه مقلوبه تتصرّف فی البصر و یمنع أن یتجلّى المحبوب فی عین الحبیب کما هو فی الواقع و الحقیقه، فیقول علیه السّلام: إن أردت أن ترى عورات الدّنیا فازهد فیها حتى یخرج حبّها عن قلبک و یفتح اللَّه بصرک فترى عوراتها.

الترجمه

فرمود: بدنیا زهد بورز تا خدایت بعیوبش تو را بینا سازد، غفلت مورز که تو را پاینده هست.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۶

 حکمت ۳۹۰ صبحی صالح

۳۹۰-وَ قَالَ ( علیه‏السلام  )لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ فَسَاعَهٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبَّهُ وَ سَاعَهٌ یَرُمُّ مَعَاشَهُ وَ سَاعَهٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَ بَیْنَ لَذَّتِهَا فِیمَا یَحِلُّ وَ یَجْمُلُ وَ لَیْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ شَاخِصاً إِلَّا فِی ثَلَاثٍ مَرَمَّهٍ لِمَعَاشٍ أَوْ خُطْوَهٍ فِی مَعَادٍ أَوْ لَذَّهٍ فِی غَیْرِ مُحَرَّمٍ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الرابعه و السبعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۷۴) و قال علیه السّلام: للمؤمن ثلاث ساعات: فساعه یناجی فیها ربّه، و ساعه یرمّ معاشه، و ساعه یخلّی بین نفسه و بین لذّتها فیما یحلّ و یجمل، و لیس للعاقل أن یکون شاخصا إلّا فی ثلاث: مرمّه لمعاش، أو خطوه فی معاد، أو لذّه فی غیر محرّم.

اللغه

(رممت) الشی‏ء أرمّه رمّا و مرمّه إذا أصلحته (شخص) من البلد: ذهب و سار-  مجمع البحرین- .

المعنى

السّاعه: مقیاس و مقسم للزمان و العمر، و قد اهتمّ البشر بتقسیم الیوم و اللّیله على ساعات لنظم اموره و إصلاح أحواله، فاشتغل بصنع الساعه بوسیله شعاع الشمس و الماء و غیرها، و قد ارتقى فی هذا العصر صنعه الساعات من الفلزات إلى درجات راقیه.

و أشار علیه السّلام فی هذه الحکمه إلى تقسیم الیوم و اللیله بمقیاس الحال و العمل فللیوم مع لیلته ثلاث ساعات: ساعه للعباده، و ساعه للاعاشه، و ساعه للاستراحه و اللذّه، و یدلّ باعتبار التثلیث على أنّ وقت العمل للمعاش ثمانی ساعات کما استقرّ علیه دأب کلّ الشعوب فی هذه العصور و سنّوه قانونا للعمل و العمّال، و وقت الاستراحه ثمانى ساعات فانه مقرّر للنّوم فی نظر الأطبّاء فیبقى ثمان للمناجاه و العباده بمالها من المقدّمات و التهیّؤ.

ثمّ أشار إلى أنّ السّفر مشقّه لا ینبغی للعاقل أن یتحمّلها إلّا لاصلاح معاشه أو معاده أو درک لذّه محلّله من التفریحات السالمه.

الترجمه

فرمود: شبانه‏ روز مؤمن سه قسمت است: قسمتی که در آن با پروردگارش راز و نیاز کند، و قسمتى که باصلاح معاش پردازد، و قسمتى که بلذّت و استراحت روا و آبرومند مشغول شود، و خردمند را نرسد که سفر کند مگر براى یکى از سه مقصد: اصلاح معاش، یا تحصیل زاد معاد، یا کامیابی بر وجه حلال.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۳۰

 حکمت ۳۸۸ صبحی صالح

۳۸۸-وَ قَالَ ( علیه‏السلام  )أَلَا وَ إِنَّ مِنَ الْبَلَاءِ الْفَاقَهَ وَ أَشَدُّ مِنَ الْفَاقَهِ مَرَضُ الْبَدَنِ وَ أَشَدُّ مِنْ مَرَضِ الْبَدَنِ مَرَضُ الْقَلْبِ أَلَا وَ إِنَّ مِنْ صِحَّهِ الْبَدَنِ تَقْوَى الْقَلْبِ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثالثه و السبعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۷۳) و قال علیه السّلام: ألا و إنّ من البلاء الفاقه، و أشدّ من الفاقه مرض البدن، و أشدّ من مرض البدن مرض القلب، ألا و إنّ من النّعم سعه المال، و أفضل من سعه المال صحّه البدن، و أفضل من صحّه البدن تقوى القلب.

اللغه

(الفاقه): الخصاصه و الاملاق و المسکنه و المتربه-  مجمع البحرین- .

المعنى

بیّن علیه السّلام بلایا ثلاث بعضها فوق بعض و هى: الفاقه، و مرض الجسم، و مرض القلب، و هو أشدّ هن لأنّ الأولتین بلاء دنیوى، و الثالثه بلاء اخروی، و لأنّ الأولتین أسهل معالجه من الثالثه و تزولان بسرعه، و الثالثه أصعب علاجا و أکثر لزوما و بقاء.

و یقابلها نعم ثلاث: و هی سعه المال، و صحّه البدن، و تقوى القلب، فالتقوى صحّه القلب فکما أنّ علامه صحّه البدن اعتدال الأعمال الصادره عن جهازاته و نشاط صاحبها فی أعماله، فصحّه القلب علامتها اعتدال الأخلاق و نشاط صاحبها فی عباداته و توجّهه إلى اللَّه تعالى.

الترجمه

فرمود: ندارى بلائیست، و سخت‏تر از آن بیمارى تن است، و سخت‏تر از بیمارى تن بیمارى دل است، آگاه باشید که وسعت مال نعمتى است، و بهتر از آن تندرستى است، و بهتر از تندرستى پرهیزکارى دل است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۴۵

 حکمت ۳۸۷ صبحی صالح

۳۸۷-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )مَا خَیْرٌ بِخَیْرٍ بَعْدَهُ النَّارُ وَ مَا شَرٌّ بِشَرٍّ بَعْدَهُ الْجَنَّهُ وَ کُلُّ نَعِیمٍ دُونَ الْجَنَّهِ فَهُوَ مَحْقُورٌ وَ کُلُّ بَلَاءٍ دُونَ النَّارِ عَافِیَهٌ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثانیه و السبعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۷۲) و قال علیه السّلام: ما خیر بخیر بعده النّار، و ما شرّ بشرّ بعده الجنّه، و کلّ نعیم دون الجنّه [فهو] محقور، و کلّ بلاء دون النّار عافیه.

الاعراب

ما مشبهه بلیس، و خیر اسمها مرفوع، بخیر خبر ما و الباء زائده. بعده ظرف مستقرّ خبر مقدّم و النار مبتدأ مؤخّر، و الجمله صفه أو حال عن اسم ما، و کذلک الکلام فی الجمله التالیه، و المقصود أنّ الخیر الذى تتعقّبه النار لیس بخیر، و الشرّ الذى تتعقّبه الجنه لیس بشرّ.

قال الشارح المعتزلی: موضع بعده النار رفع لأنه صفه خیر الّذی بعد «ما» و خیر یرفع لأنه اسم «ما» و موضع الجار و المجرور نصب لأنه خبر ما، و الباء زائده-  إلخ- .

المعنى

نفى الخیر و الشرّ یمکن أن یکون على وجه الحقیقه.

إمّا لأنّ کلّ خیر ینتهى إلى النّار باعتبار قصر زمانه و حقاره أثره بالنسبه إلى طول مدّه النار و شدّه عذابها عدم لأنّ الخیر القلیل فی الشرّ الکثیر شرّ کما قالوا: إنّ الشرّ القلیل فی الخیر الکثیر خیر فلا یکون خیرا.

و إمّا لأنّ الخیر أمر احساسی لا واقع عینی فاذا تصوّر الانسان أىّ لذّه من أىّ شی‏ء متعقبه بدخول النار لا یمکن أن یحسّ منه اللّذه و الخیر، و کذلک الکلام فی قوله: (و ما شرّ بشرّ بعده الجنّه) و قد شاهدنا أنه تحمل المشاق فی سبیل الوصول بالمحبوب لیس ألما بل ربما یکون لذّه، کما أنّ نیل الملاذّ فی سبیل فوت المحبوب لا یکون لذّه، بل ربما یکون ألما و مشقّه.

و یظهر من ابن میثم أنه حمله على النفى الادّعائی فقال: نفی عمّا یقود إلى النار و إن عدّ فی الدنیا خیرا استحقاق اسم الخیر تحقیرا له و تنفیرا عنه بما یلزمه‏ من غایته الّتی هی النهایه فی الشرّ، و هی النار-  إلخ.

الترجمه

خیرى که دوزخش بدنبال است خیر نیست، و شرّیکه بهشتش بدنبال است شرّ نیست، هر نعمتى در برابر بهشت ناچیز است، و هر بلائى در برابر دوزخ آسایش است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۵

حکمت ۳۸۶ صبحی صالح

۳۸۶-وَ قَالَ ( علیه‏ السلام  )مَنْ طَلَبَ شَیْئاً نَالَهُ أَوْ بَعْضَهُ

 شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الحادیه و السبعون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۷۱) و قال علیه السّلام: من طلب شیئا ناله أو بعضه.

المعنى

من أهمّ وسائل النیل بالمقاصد هو الطلب له و الاستقامه فی طلبه، فلا بدّ من نیل المقاصد من الجدّ فی المطالب، و حذّر علیه السّلام فی کلامه هذا من ملازمه الکسل و الخوف من الکدّ فی تحصیل المقاصد البعیده، فقد وصل الانسان بمقاصد هامّه فی عالم الطبیعه کتسخیر قوى البخار و البرق و الطیران فی الفضاء إلى أجواء بعیده بالطلب و الجدّ فیه، و ربّما یعدّ هذه الامور فی القرون الماضیه من الممتنعات.

الترجمه

فرمود: هر کس چیزى را بجوید بهمه آن یا بعضى از آن برسد.

هر که چیزى جوید و کوشش کند            گر بکلّش نه بجزءش مى‏رسد

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۵۵

 حکمت ۳۸۴ صبحی صالح

۳۸۴-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )الرُّکُونُ إِلَى الدُّنْیَا مَعَ مَا تُعَایِنُ مِنْهَا جَهْلٌ وَ التَّقْصِیرُ فِی حُسْنِ الْعَمَلِ إِذَا وَثِقْتَ بِالثَّوَابِ عَلَیْهِ غَبْنٌ وَ الطُّمَأْنِینَهُ إِلَى کُلِّ أَحَدٍ قَبْلَ الِاخْتِبَارِ لَهُ عَجْز

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

التاسعه و الستون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۶۹) و قال علیه السّلام: الرّکون إلى الدّنیا مع ما تعاین منها جهل‏ و التّقصیر فی حسن العمل إذا وثقت بالثّواب علیه غبن، و الطّمأنینه إلى کلّ أحد قبل الاختبار [له‏] عجز.

المعنى

بیّن علیه السّلام فی هذا الکلا امورا ثلاثه یبنى اثنان منها على العلم و الثالث على عدم العلم.

فالأوّل العلم بحال الدّنیا و سرعه زوالها و تنقّلها من الصّحه إلى المرض، و من الشباب إلى الشیب، و من الحیاه إلى الموت، و معاینه ما یتحمّل طلّابها من المشاقّ و المتاعب، فلا یوجب العبره و یرکن إلیها الانسان.

و الثانی العلم و الوثوق بالثواب على الأعمال الصالحه من الصّلاه و الصّیام و الانفاق فی سبیل اللَّه، و مع ذلک یرتکب التقصیر فی حسن العمل و کمالها بما یقدر علیه فانه یوجب الغبن و الخسار.

و الثالث الاطمینان بالغیر مع الجهل بحاله و عدم اختباره فی الامور الموجب لصیروره الانسان عاجزا بعد الابتلاء به فی أمر من اموره، و أفاد علیه السّلام أنّ العالم فی الأوّلین صار جاهلا لعدم العمل بعلمه، و الجاهل فی الثالث صار عاجزا لعدم عمله بمقتضى جهله من التثبت و الاختبار.

الترجمه

فرمود: اعتماد تو بدنیا با آنچه بچشم خود از آن مى‏ بینى نادانیست، و کوتاهى کردن در حسن عمل آخرت در صورتى که وثوق بدرک ثواب دارى غبن و ضررمندیست و اطمینان تو بهر کس پیش از آزمایش او مایه درماندگى است.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۲۶

 حکمت ۳۸۳ صبحی صالح

۳۸۳-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )احْذَرْ أَنْ یَرَاکَ اللَّهُ عِنْدَ مَعْصِیَتِهِ وَ یَفْقِدَکَ عِنْدَ طَاعَتِهِ فَتَکُونَ مِنَ الْخَاسِرِینَ وَ إِذَا قَوِیتَ فَاقْوَ عَلَى طَاعَهِ اللَّهِ وَ إِذَا ضَعُفْتَ فَاضْعُفْ عَنْ مَعْصِیَهِ اللَّهِ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثامنه و الستون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۶۸) و قال علیه السّلام: احذر أن یراک اللَّه عند معصیته، و یفقدک عند طاعته، فتکون من الخاسرین، و إذا قویت فاقو على طاعه اللَّه و إذا ضعفت فاضعف عن معصیه اللَّه.

المعنى

السمیع و البصیر من أسماء الحسنى، و معنى البصیر أنّه یرى کلّ الأشیاء بعین ذاته کما نرى الأشیاء بعیوننا، و قد ورد فی القرآن أنّه بصیر بکلّ عمل العباد قال تعالى: «إِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ غَیْبَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ اللَّهُ بَصِیرٌ بِما تَعْمَلُونَ»-  ۱۸-  الحجرات» فأقلّ مراتب الیقین یقتضى الحذر عن ارتکاب المعصیه و ترک الطاعه، فانهما یقعان بمعاینه من اللَّه و کفى به خزیا و عذابا لمن تدبّر و تبصّر.

الترجمه

فرمود: حذر کن که خدایت در نافرمانیش تو را ببیند، و در فرمانبریش نبیند پس در شمار زیانکاران باشى، چون نیرومند باشى در طاعت خدا باش، و چون ناتوانى از نافرمانیش ناتوانى کن.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۲

  حکمت ۳۸۲ صبحی صالح

۳۸۲-وَ قَالَ ( علیه‏ السلام  )لَا تَقُلْ مَا لَا تَعْلَمُ بَلْ لَا تَقُلْ کُلَّ مَا تَعْلَمُ فَإِنَّ اللَّهَ فَرَضَ عَلَى جَوَارِحِکَ کُلِّهَا فَرَائِضَ یَحْتَجُّ بِهَا عَلَیْکَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

السابعه و الستون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۶۷) و قال علیه السّلام: لا تقل ما لا تعلم، بل لا تقل کلّ ما تعلم فإنّ اللَّه سبحانه [قد] فرض على جوارحک کلّها فرائض یحتجّ بها علیک یوم القیامه.

المعنى

قد نهى علیه السّلام فی کلامه هذا عن أمرین:

۱-  القول بغیر علم و هو إن کان فی الامور الشرعیّه کبیان المعارف و الأحکام و الاداب الدینیّه فلا إشکال فی حرمته، لأنّ بیان الحکم الشرعى و الفتوى بغیر علم محرّم و افتراء على اللَّه و نهی عنه فی قوله تعالى «قُلْ أَ رَأَیْتُمْ ما أَنْزَلَ اللَّهُ لَکُمْ مِنْ رِزْقٍ فَجَعَلْتُمْ مِنْهُ حَراماً وَ حَلالًا قُلْ آللَّهُ أَذِنَ لَکُمْ أَمْ عَلَى اللَّهِ تَفْتَرُونَ»-  ۵۹-  یونس» و فی معناها آیات کثیره.

و أمّا فی غیرها فحیث إنّ ظاهر الکلام علم القائل بما یقول على وجه الدّلاله الالتزامیّه فیصیر کذبا محرّما إلّا أن تقیّده بما یسلب هذا الظاهر کقوله: أظنّ کذا أو أحتمل أن یکون کذا.

۲-  النّهى عن القول بکلّ ما یعلم و له موارد من الحرمه، کما إذا انطبق على الغیبه أو کشف سرّ المؤمن أو ما یوجب ضررا على غیره و غیر ذلک، و الظاهر أنّ المقصود النهی على وجه التحریم، فانّه یوافق ما ذکره علیه السّلام من التعلیل بقوله (فانّ اللَّه سبحانه قد فرض على جوارحک کلّها فرائض) إلخ-  فهو سالبه جزئیّه.

الترجمه

فرمود: آنچه را ندانی مگو و هر آنچه را دانی همه را مگو، زیرا خدا بر جوارح تو فرائضی مقرّر داشته که در روز رستاخیز تو را مسئول آنها مى‏ شناسد و از تو بازخواست مى‏ فرماید.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۳

حکمت ۳۸۰ صبحی صالح

۳۸۰-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )رُبَّ مُسْتَقْبِلٍ یَوْماً لَیْسَ بِمُسْتَدْبِرِهِ وَ مَغْبُوطٍ فِی أَوَّلِ لَیْلِهِ قَامَتْ بَوَاکِیهِ فِی آخِرِهِ

 شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الخامسه و الستون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۶۵) و قال علیه السّلام: ربّ مستقبل یوما لیس بمستدبره، و مغبوط فی أوّل لیله قامت بواکیه فی آخره.

اللغه

(بواکى): جمع باکیه و هى امرأه تنوح على المیّت عاده کزوجته أو امّه‏ أو اخته أو بنته.

المعنى

نبّه علیه السّلام على أنّه لا ینبغی الاغترار بالصّحه و الشباب و الغفله عن الاخره و تحصیل الزاد للمعاد، فانّه کثیرا ما لا یسمى الرائح، و لا یصبح البائت.

الترجمه

چه بسیار کسى که روزی را دید و آنرا بسر نرسانید، و چه بسیار کسى که سر شب رشک بر او بردند و آخر شب بر مرگش گریستند.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۹

حکمت ۳۷۸ صبحی صالح

۳۷۸-وَ قَالَ ( علیه‏ السلام  )الْبُخْلُ جَامِعٌ لِمَسَاوِئِ الْعُیُوبِ وَ هُوَ زِمَامٌ یُقَادُ بِهِ إِلَى کُلِّ سُوءٍ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثالثه و الستون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۶۳) و قال علیه السّلام: البخل جامع لمساوى العیوب، و هو زمام یقاد به إلى کلّ سوء.

المعنى

البخل: انقباض فی النفس یمنع البخیل عن بذل ما فی وسعه من المقدره الانسانیه و المالیه فیما یستحقّه و یستحسن، فیمنع الفقیر عن بذل المال لرفع سوء الحال و یبخل باعطاء المعونه فی مورد الاستعانه، و یجمع له مساوى العیوب من ترک الطاعه للّه و قطع الاعانه عن عباد اللَّه.

قال الشارح المعتزلی: و حق للجود بأن یقرن بالایمان، فلا شی‏ء أخصّ به و أشدّ مجانسه له منه، فانّ من صفه المؤمن انشراح الصدر کما قال تعالى: «فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ»-  ۱۲۵-  الانعام» و هذا من صفات الجواد و البخیل لأنّ الجواد واسع الصدر منشرح مستبشر للانفاق و البذل، و البخیل قنوط ضیق الصّدر حرج القلب ممسک قال النبیّ صلّى اللَّه علیه و آله «و أىّ داء أدوأ من البخل» و البخل على ثلاثه

أضرب: بخل الانسان بماله على نفسه، و بخله بماله على غیره، و بخله بمال غیره على غیره أو على نفسه.

و قال ابن میثم: و کلّ طرف تفریط لفضیله من الفضائل فانّه من توابع البخل و لواحقه، و هی مساوی العیوب الّتی اخبر عن استجماعه لها، و أنّه زمام إلى کلّ منها.

الترجمه

فرمود: بخل جامع همه بدیهاى عیوبست و مهاریست که بوسیله آن به هر بدى کشانده مى ‏شود.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۴

 حکمت ۳۷۷ صبحی صالح

۳۷۷-وَ قَالَ ( علیه‏السلام  )لَا تَأْمَنَنَّ عَلَى خَیْرِ هَذِهِ الْأُمَّهِ عَذَابَ اللَّهِ‏ لِقَوْلِهِ تَعَالَى فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ‏ وَ لَا تَیْأَسَنَّ لِشَرِّ هَذِهِ الْأُمَّهِ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ لِقَوْلِهِ تَعَالَى إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ

شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الثانیه و الستون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۶۲) و قال علیه السّلام: لا تأمننّ على خیر هذه الأمّه عذاب اللَّه لقوله سبحانه: «فَلا یَأْمَنُ مَکْرَ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ»-  ۹۹-  الاعراف» و لا تیأسنّ لشرّ هذه الأمّه من روح اللَّه لقوله سبحانه: «إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ»-  ۸۷-  یوسف».

المعنى

نبّه علیه السّلام فی هذا الکلام على سعه الخوف و الرّجاء لکلّ أحد من النّاس، فلا ینبغی لأحد أن یکون معجبا بنفسه أو غیره إلى أن یحکم علیه بالنجاه، لأنّ فی طریقه‏إلى المقصد الأعلى آفات و عقبات، کما لا یصحّ الحکم على أحد بالهلاک ما دام فی الحیاه لأنّ الیأس من رحمه اللَّه من الکبائر، و للّه فی کلّ یوم نظرات من الرّحمه تشمل عباده.

الترجمه

فرمود: بهترین امّت اسلام از عذاب خدا در أمان قطعی نباشد زیرا خداى سبحان فرماید «از مکر خدا در أمان نباشد أحدى جز مردمان زیانکار-  ۹۹ الأعراف» و نباید بدترین افراد امّت اسلام از رحمت خدا نومید گردد براى گفته خداى تعالى که «نومید نباشد از رحمت خدا مگر مردم کافر-  ۸۷-  یوسف»

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۸

 حکمت ۳۷۶ صبحی صالح

۳۷۶-وَ قَالَ ( علیه ‏السلام  )إِنَّ الْحَقَّ ثَقِیلٌ مَرِی‏ءٌ وَ إِنَّ الْبَاطِلَ خَفِیفٌ وَبِی‏ءٌ

  شرح میر حبیب الله خوئی ج۲۱

الحادیه و الستون بعد ثلاثمائه من حکمه علیه السّلام

(۳۶۱) و قال علیه السّلام: إنّ الحقّ ثقیل مری‏ء، و إنّ الباطل خفیف وبی‏ء.

اللغه

تقول (مرؤ) الطعام بالضمّ یمرؤ مراءه فهو مری‏ء على فعیل مثل خفیف و ثقیل و قد جاء مرى‏ء الطعام بالکسر کما قالوا فقه و فقه و (وبى‏ء) البلد بالکسر یؤبا و باءه فهو وبى‏ء على فعیل أیضا، و یجوز على فعل مثل حذر و أشر.

الاعراب

ثقیل و مری‏ء خبران للفظ إنّ على الترادف، کما أنّ خفیف و وبى‏ء خبران مترادفان لقوله: إنّ الباطل.

المعنى

نبّه علیه السّلام على أنّ ثقل تحمل الحق باعتبار التکالیف المقرّره یکون هنیئا لما یترتب علیه من الثواب و حسن العاقبه، کما أنّ الباطل و إن کان خفیفا بعضاما و فی نظر المرتکب إلّا أنّه موجب لمرض الرّوح کالوباء فیهلک هلاک الأبد.

الترجمه

فرمود: حق سنگین است و گوارا، و باطل سبک و و بازا.

منهاج ‏البراعه فی ‏شرح ‏نهج ‏البلاغه(الخوئی)//میر حبیب الله خوئی

بازدیدها: ۱۸