شرح ابن أبی الحدید
۱: کُنْ فِی الْفِتْنَهِ کَابْنِ اللَّبُونِ- لَا ظَهْرٌ فَیُرْکَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَیُحْلَبَ ابن اللبون ولد الناقه الذکر- إذا استکمل السنه الثانیه و دخل فی الثالثه- و یقال للأنثى ابنه اللبون- و ذلک لأن أمهما فی الأغلب ترضع غیرهما- فتکون ذات لبن- و اللبون من الإبل و الشاه ذات اللبن- غزیره کانت أو بکیئه- فإذا أرادوا الغزیره قالوا لبنه- و یقال ابن لبون و ابن اللبون- منکرا أو معرفا- قال الشاعر
و ابن اللبون إذا ما لز فی قرن
لم یستطع صوله البزل القناعیس
و ابن اللبون لا یکون قد کمل و قوی ظهره على أن یرکب- و لیس بأنثى ذات ضرع فیحلب- و هو مطرح لا ینتفع به- . و أیام الفتنه هی أیام الخصومه- و الحرب بین رئیسین ضالین یدعوان کلاهما إلى ضلاله- کفتنه عبد الملک و ابن الزبیر- و فتنه مروان و الضحاک- و فتنه الحجاج و ابن الأشعث و نحو ذلک- فأما إذا کان أحدهما صاحب حق- فلیست أیام فتنه کالجمل و صفین و نحوهما- بل یجب الجهاد مع صاحب الحق و سل السیف- و النهی عن المنکر و بذل النفس فی إعزاز الدین- و إظهار الحق- .
قال ع أخمل نفسک أیام الفتنه- و کن ضعیفا مغمورا بین الناس لا تصلح لهم بنفسک و لا بمالک- و لا تنصر هؤلاء و هؤلاء- . و قوله فیرکب فیحلب منصوبان لأنهما جواب النفی- و فی الکلام محذوف تقدیره له و هو یستحق الرفع- لأنه خبر المبتدإ- مثل قولک لا إله إلا الله- تقدیره لنا أو فی الوجود
مطابق با حکمت ۱ نسخه صبحی صالح
ترجمه فارسی شرح ابن ابی الحدید
حکمت (۱)
کن فى الفتنه کابن اللّبون، لا ظهر فیرکب و لا ضرع فیحلب. «به هنگام فتنه چون کره شتر دو ساله باش، نه پشتى که سوارش شوند و نه پستانى که بدوشندش.»
ابن ابى الحدید ضمن شرح یک صفحه اى خود نکته بسیار مهمى را تذکر داده و گفته است مقصود از هنگام فتنه، هنگامه جنگ میان دو سالار گمراه است که هر دو به گمراهى فرا مى خوانند. همچون هنگامه میان عبد الملک و ابن زبیر و هنگامه میان ضحاک و مروان و حجاج و ابن اشعث و نظایر آنها. ولى هر گاه یکى از دو طرف بر حق باشد، چون نبرد جمل و صفین، هنگام فتنه نخواهد بود بلکه جهاد و شمشیر کشیدن در رکاب آن کس که بر حق است واجب است و باید نهى از منکر کرد و در راه اظهار حق و اعزاز دین از بذل جان دریغ نکرد.
جلوه تاریخ در شرح نهج البلاغه ابن ابى الحدیدجلد۸ //دکتر محمود مهدوى دامغانى
بازدیدها: ۱۱۰
دیدگاه‌ها